settings icon
share icon
Pregunta

Hesus tabata eksistí di bèrdat? Tin algun evidensia históriko di Hesu-Kristu?

Kontesta


Típikamente, ora e pregunta aki wòrdu hasí, e persona ku ta hasi e pregunta aki ta limité ku “pafo di Beibel”. Nos no ta deakuerdo ku e idea ku Beibel no por wòrdu konsiderá komo un fuente di evidensia pa e eksistensia di Hesus. Tèstamènt Nobo ta kontené hopi referensia na Hesu-Kristu. Tin hende ta bisa ku e Evangelionan a wòrdu skirbí durante e segundo siglo despues di Kristu, mas ku 100 aña despues di e morto di Hesus. Asta si esaki tabata e kaso (kual nos no ta di akuerdo kuné), den término di evidensia antiguo, dokumentonan ku a wòrdu skirbí den menos ku 200 aña despues ku e evento a tuma luga, ta wòrdu konsiderá komo evidensianan hopi konfiabel/sigur. Es mas, e gran mayoria di sientífikonan (tantu Kristian komo no-Kristian) ta bisa ku e epístolanan di Pablo (por lo menos algun di nan) a wòrdu de fakto skirbí dor di Pablo na mitar di e promé siglo despues di Kristu, menos ku 40 aña despues di e morto di Hesus. Den término di evidensia di dokumentonan antiguo, esaki ta un prueba sumamente grandi di e eksistensia di un hòmber yamá Hesus na Israel durante e promé siglo despues di Kristu.

Tambe ta importante pa rekonosé ku den aña 70 despues di Kristu, e Romanonan a invadí i destruí Herusalèm i un gran parti di Israel, i nan a mata e habitantenan. Henter suidatnan a wòrdu literalmente kimá kompletamente. Nos no mester keda sorprendí, e ora ei, si hopi evidensia di e eksistensia di Hesus a wòrdu destruí. Hopi testigunan di Hesus lo a wòrdu matá. Probablemente dor di e echonan aki un kantidat limitá di e testigunan di Hesus a sobrebibí.

Ora tene na konsiderashon ku e ministerio di Hesus a tuma luga den un area di tiki importansia, kual tabata den un huki chikí di e Imperio Romano, un kandidat sorpendente di informashon tokante Hesus por wòrdu saká for di fuentenan históriko sekular. Algun di e evidensianan históriko di mas importante tokante Hesus ta inkluhí lo siguiente:

E Romano Tacitus di promé siglo, kual ta wòrdu konsiderá komo un dje historiadónan di mas eksakto di mundu antiguo, a hasi menshon di ”Kristiannan” (di Christus, kual ta latin pa Kristu) superstisioso, ku a sufri bou di Ponsio Pilato durante e reino di Tiberio. Seutonius, e hefe di sekretario di Emperador Hadrian, a skirbi ku tabatin un hòmber yamá Chrestus (òf Kristu) ku a biba durante e promé siglo (Annals 15.44).

Flavius Josephus ta e historiadó hudiu di mas famoso ku tin. Den su Antiquities el a referí na Hakobo, “e ruman hòmber di Hesus, ku tabata wòrdu yamá Kristu.” Tin un versíkulo kontroversial (18:3) ku ta bisa, “Den e temporada aki Hesus, un hòmber sabí, si te na ora por yam’é hòmber. Paso e tabata un ku a hasi aktonan sorprendente… E tabata [e] Kristu… el a aparesé na nan bibu atrobe riba e di tres dia, manera ku e profetanan dibino a bisa i diesmil otro kosnan maravioso di dje.” Un otro vershon ta bisa, “Den e temporada aki tabatin un hòmber sabi ku yama Hesus. Su kondukta tabata bon i [e] tabata konosí di ta virtuoso. I hopi hende hudiu i di otro nashonnan ku a bira su disípulonan no a bandon’é. Nan a raportá ku el a aparesé na nan tres dia despues di su krusifikashon, i ku e ta bibu; p’esei kisas ta e Mesías, esun di kual e profetanan tabata papia maravianan di dje.”

Julius Africanus ta sita e historiadó Thallus den un diskushon tokante e skuridat ku a tuma luga despues dje krusifikashon di Kristu (Extant Writings, 18).

Pliny the Younger, den Letters 10:96, a graba práktikanan di adorashon Kristian, inkluyendo e echo ku Kristiannan tabata alabá Hesus komo Dios i ku nan tabata hopi étiko, i e ta inkluhí un referensia na e fiesta di amor i Santa Komunion.

E Babylonian Talmud (Sanhedrin 43a) ta konfirmá e krusifikashon di Hesus riba e anochi di Pésag anto e akusashonnan kontra Kristu di praktikanan di bruheria i enkurashamentu di apostasia hudiu.

Lucian di Samosata tabata un eskritor griego di segundo siglo ku ta admití ku Hesus tabata wòrdu adorá dor di Kristiannan, ku El a introdusí señansanan nobo, i ku El a wòrdu krusifiká pa nan. El a bisa ku e señansanan di Hesus ta inkluhí hermandat di kreyentenan, e importansia di kombershon, i e importansia di nenga otro diosnan. Kristiannan a biba segun e leinan di Hesus, ku e kreensha ku nan mes ta inmortal, anto ku nan tabata wòrdu karakterisá dor ku nan no tabatin miedu di morto, nan deboshon tabata bini di nan mes, i nan tabata renunsia biénes materialístiko.

Mara Bar-Serapion ta konfirmá ku Hesus tabata wòrdu mirá komo un hòmber sabi i virtuoso, hopi hende tabata konsider’É e rei di Israel, e hudiunan a sentensi’É na morto, i El a sigui bibu segun e señansanan di Su siguidornan.

Tambe nos tin tur e dokumentonan gnóstiko (The Gospel Truth, The Apocryphon of John, E Evangelio Segun Tomas, The Treatise on Resurrection, etc.) ku tur ta menshoná Hesus.

De fakto, nos por kasi kasi rekonstruí e evangelio uzando solamente e fuentenan antiguo no-Kristian: Hesus tabata wòrdu yamá Kristu (Josephus), El a hasi ”magia”, El a guia Israel den señansanan nobo, i El a wòrdu kologá riba dia di Pésag pa nan (Babylonian Talmud) den Hudea (Tacitus), pero El a afirmá di ta Dios i ku lo E bini bèk (Eliezar), kual Su kreyentenan tabata kere, i nan tabata ador’É manera Dios (Pliny the Younger).

Tin gran kantidat di evidensia tokante e eksistensia di Hesu-Kristu, tantu den historia sekular komo bíbliko. Podisé e evidensia di mas grandi ku Hesus tabata eksistí ta e echo ku literalmente míles di Kristiannan den e promé siglo despues di Kristu, inkluyendo e diesdos apòstelnan, tabata kapas di entregá nan bida komo mártir pa Hesu-Kristu. Hende ta dispuesto na muri pa lokual nan ta kere ku ta bèrdat, pero niun hende no ke muri pa algu ku nan sa ku ta mentira.

English



Bai bèk na home page di Papiamentu

Hesus tabata eksistí di bèrdat? Tin algun evidensia históriko di Hesu-Kristu?
Facebook icon Twitter icon Pinterest icon Email icon
© Copyright Got Questions Ministries