Pitanje
Šta je judaizam i u šta vjeruju Jevreji?
Odgovor
Šta je judaizam i ko ili šta je Jevrejin? Da li je judaizam samo religija? Da li je to kulturni identitet ili samo etnička grupa? Da li su Jevreji klan ili nacija? U šta vjeruju i da li svi vjeruju isto?
Definicija “Jevrejina” u rječniku glasi: pripadnik plemena Juda, Izraelac, pripadnik naroda koji je živio u Palestini od 6. vijeka p.n.e. do 1. vijeka n.e, osoba koja svojim porijeklom ili preobraćenjem pripada starom jevrejskom narodu, pripadnik judaizma.
Po rabinističkom judaizmu, Jevrejin je neko kome je majka Jevrejka ili neko ko je zvanično prihvatio judaizam kao svoju vjeru. Da bi ta tvrdnja dobila na uvjerljivosti, rabinistički judaisti se pozivaju na Levitski zakonik 24:10, iako u Tori ne nalazimo jasnu potvrdu ove tradicije. Neki rabini imaju mišljenje da biti Jevrejin nema nikakve veze sa uvjerenjima. On po njima ne mora da slijedi jevrejske zakone i običaje da bi se smatrao Jevrejinom, a ne mora ni da vjeruje u Boga.
Druga struja rabina smatra da Jevrejin ne može biti neko ko ne drži Toru i ne prihvata majmonidskih Trinaest principa vjere (nazvanih po rabinu Mosheh ben Maimonu, jednom od najvećih jevrejskih srednjovjekovnih učenjaka), makar bio Jevrejin po porijeklu.
U Tori, koju čine prvih pet knjiga Biblije, nalazimo da su Abrama zvali Hebrejem (Postanak 14:13). Sadašnji naziv “Jevrejin” dolazi od imena “Judejac” koje potiče od Jude, jednog od dvanaest Jakovljevih sinova, po kome je kasnije nazvano jedno od dvanaest jevrejskih plemena. “Judejac” se u starim vremenima odnosilo na pripadnika plemena Juda, ali kada se nakon Solomonove vladavine kraljevstvo podijelilo (1. Kraljevima 12), ime je označavalo sve koji su živjeli u Judinom kraljevstvu, a to su bila plemena Jude, Benjamina i Levija. Danas se smatra da je Jevrejin svako ko je potomak Abrahama, Izaka i Jakova, bez obzira kom plemenu pripada.
U šta vjeruju Jevreji i koja su načela njihove vjere? Danas se judaizam dijeli na pet vodećih grupa, a to su ortodoksni, konzervativni, reformisani, rekonstrukcionistički i humanistički judaizam. Razlike između vjerovanja i zahtjeva ovih grupa mogu da budu i drastične. Ipak, kratak spisak tradicionalnih judaističkih vjerovanja bi bio sljedeći:
Bog je stvoritelj svega što postoji; On je jedan, bestjelesan i jedini kome pripada slava, jer je neprikosnoveni vladar svemira.
Prvih pet knjiga hebrejske Biblije su otkrivenje koje je Mojsije dobio od Boga. One se ne smiju mijenjati niti im se išta smije dodavati.
Bog se obraćao jevrejskom narodu preko proroka.
Bog nadgleda djela ljudi; On nagrađuje pojedinca za dobra, a kažnjava za zla djela.
Iako kršćani veliki dio svoje vjere zasnivaju na hebrejskom Svetom pismu, između kršćanstva i judaizma ipak postoje značajne razlike. Jevreji generalno smatraju da su djela i ponašanje najvažniji; vjerovanje proizlazi iz djela. Konzervativni kršćani smatraju da je vjerovanje na prvom mjestu, a da iz njega proizlaze djela.
Jevrejska vjera ne prihvata kršćanski koncept prvobitnog grijeha (svi ljudi su naslijedili Adamov i Evin grijeh koji je počinjen u Edenskom vrtu).
Judaizam drži da su ovaj svijet i ljudi u njemu prirodno dobri, pošto su Božija tvorevina.
Jevrejski vjernici se posvećuju i približavaju Bogu tako što ispunjavaju micvot (Božije zapovijedi).
Nema nikakve potrebe za spasiteljem ili za posrednikom.
Šest stotina i trinaest zapovijedi koje se nalaze u Levitskom zakoniku i drugim knjigama, uređuju sve aspekte života Jevrejina. Deset zapovijedi koje se nalaze u Izlasku 20:1-17 i Ponovljenom zakonu 5:6-21, sažetak su cijelog Zakona.
Mesija ili Božiji pomazanik će doći i okupiće ponovo sve Jevreje u Izraelu. Tada će i svi mrtvi uskrsnuti. Jeruzalemski hram koji je uništen 70. Godine, biće ponovo izgrađen.
Jevreji imaju različita mišljenja o Isusu. Neki ga smatraju velikim moralnim učiteljem, dok je za druge lažni prorok ili kršćanski idol, a neke frakcije u judaizmu čak zabranjuju spominjanje njegovog imena jer je zabranjeno izgovarati ime idola.
Jevreji se nazivaju Božijim izabranim narodom, ali to ne znači da su superiorniji od ostalih. Biblijski stihovi, kao što je Izlazak 19:5 samo govore o tome da je Bog izabrao Izrael da primi i proučava Toru, klanja se samo Bogu, drži sabat i obilježava svetkovine. Jevreji nisu izabrani da budu bolji od ostalih, već da budu svjetlo neznabošcima i blagoslov svim narodima svijeta.
English
Šta je judaizam i u šta vjeruju Jevreji?
