Pangutana
Ginakonsentir ba sa Biblia ang pangulipon?
Tubag
Adunay pagpihig pagtan-aw sa pangulipon ingon nga butang sa kagahapon. Apan gibanabana nga adunay 27 ka milyon karon sa kalibotan nga nailalom sa pangulipon: pinugos nga pagpanarbaho, ginegosyo nga pagpakighilawas, mapanunod nga kabtangan (tawo), ug uban pa. Alang niadtong natubos gikan sa kaulipnan sa sala, ang mga sumusunod ni Hesu Kristo angay nga mahimong kinaunahang hawod pagtapos sa pangulipon sa tawo sa kalibotan karon. Apan, motumaw ang pangutana kon ngano wala hugtanong nagahisgot ang Biblia batok sa pangulipon? Ngano man nga ang Biblia, sa pagkamatuod, daw nagapaluyo sa kalihokan sa pagpangulipon sa tawo?
Ang Biblia wala gayud nagakonsentir sa kalihokan sa pangulipon. Naghatag kini ug mga panudlo unsaon pagtratar sa mga ulipon (Deuteronomio 15:12 – 15; Efeso 6:9; Colosas 4:1), apan wala gihimong supak sa balaod sa kinatibuk-an ang maong kalihukan. Daghan ang nagtan-aw ani nga ang Biblia nagkonsentir sa tanang hulag sa pangulipon. Ang wala masabtan sa kadaghanan mao nga ang pangulipon panahon sa Biblia lahi ra kaayo gikan sa pangulipon nga gihimo sa nangaging pipila ka kasiglohan sa daghang mga bahin sa kalibotan. Ang pangulipon sa Biblia wala ra nakabase sa rasa. Ang mga tawo wala giulipon tungod sa ilang nasyonalidad o sa bulok sa ilang panit. Panahon sa Biblia, ang pangulipon mas nakabase sa ekonomika; mahitungod kini sa katilingbanong kahimtang. Ipamaligya sa mga tawo ang ilang kaugalingon sa dihang dili na sila kahimo pagbayad sa ilang mga utang o dili na kahimo pagsangkap alang sa ilang pamilya. Panahon sa Bag-ong Tipan, usahay ang mga doctor, mga abogado, ug bisan pa gani mga politico nahimong mga ulipon sa ubang tawo. Gani, pilion sa ubang tawo nga mahimong ulipon arong masangkapan sa ilang mga agalon ang tanan nilang panginahanglanon.
Ang pangulipon sa nangaging pipila ka kasiglohan sagad nakabase ra sa bulok sa panit. Sa Estados Unidos, daghang itom nga mga tawo giisip nga mga ulipon tungod sa ilang nasyonalidad; daghang mga tag-iyag ulipon nagatoo gayod nga ang itom nga mga tawo labing ubos nga mga nilalang. Ang Biblia nagakondenar sa pangulipon nga gibase sa rasa kon diin nagtudlo kini nga ang tanang tawon gituga diha sa way-ong sa Dios (Genesis 1:27). Sa samang higayon, ang Daang Tipang mitugot alang sa pangulipon nga gibase sa ekonomiko ug gikontrol kini. Ang mahinungdanong gilantugian mao nga ang pangulipon nga gitugot sa Biblia wala gayuy panagsama sa pangulipon sa rasa nga mihampak sa atong kalibotan sa nangaging pipila ka kasiglohan.
Dugang pa, ang Daan ug ang Bag-ong mga Tipan naga-kondenar sa “pagpangawat sa tawo,” nga maoy nahitabo sa Afrika niadtong 19th nga siglo. Ang mga Afrikano gipang-alirongan sa mga mangangayam sa ulipon, nga maoy mibaligya kanila ngadto sa mga negosyante ug ulipon, nga maoy nidala kanila ngadto sa Bag-ong Kalibotan aron motrabaho sa mga asyenda ug mga uma. Kini nga kalihokan makapalagot sa Dios. Gani, ang silot sa maong krimen sa Balaod ni Moses kamatayon: “Ug siya nga nagakawat ug usa ka tawo, ug nagabaligya kaniya, kun hikaplagan kini sa iyang mga kamot, pagapatyon gayud siya” (Exodo 21:16). Sa gihapon, sa Bag-ong Tipan, ang mga negosyante ug ulipon gitala kauban sa mga “dili diosnon ug makasasala” ug anaa sa samang kategorya ang mga mopatay sa ilang amahan ug inahan, mamumuno, mga mananapaw ug mga manyakis, ug mga bakakon ug mga tigpamasangil (likwad) (1 Timoteo 1:8 – 10).
Usa pa ka hinungdanong punto mao nga ang katuyoan sa Biblia mao ang pagpuntir sa dalan ngadto sa kaluwasan, dili ang paghulma sa katilingban. Sagad nga gina-atakar sa Biblia mao ang mga gikalantugian gikan sa kinasuloran pagawas. Kon ang usa ka tawo nakasinati sa gugma, kalooy, ug grasya sa Dios pinaagig pagdawat sa Iyang kaluwasan, ang Dios moreporma sa iyang kalag, pagausbon ang iyang panghunahuna ug pagpanglihok. Ang tawo nga nakasinati sa gasa sa Dios sa kaluwasan ug kagawasan gikan sa kaulipnan sa sala, sa dihang ginareporma ang iyang kalag, makaamgo siya nga ang pagpangulipon sa laing tawo sayop. Iyang makita, kuyog ni Pablo, nga ang ulipon mahimong “igsoon diha sa GINOO” (Filemon 1:16). Ang tawong tinuod nga nakasinati sa grasya sa Dios mahimo usab nga mabination ngadto sa uban. Mao kana ang mahimong reseta sa Biblia aron maundang ang pangulipon.
English
Ginakonsentir ba sa Biblia ang pangulipon?