Pangutana
Giunsa ug kanus-a ang kanon sa Bibliya natingub pagtigum?
Tubag
Ang pulong nga “kanon” gigamit sa paghulagway sa mga basahon nga mga inspirado sa Diyos ug busa naapil sa Bibliya. Ang kalisod sa pagtino sa biblikanhong kanon mao nga ang Bibliya wala maghatag kanato ug listahan sa mga libro nga naapil sa Bibliya. Ang pagtino sa kanon usa ka pamaagi nga gipahigayon sa mga Hudeyong magtutudlo ug mga eskolar ug unya sa mga pinaka-unang Kristohanon. Sa kaulahian, ang Diyos maoy mihukom unsang libro ang apil sa biblikanhong kanon. Ang libro sa Kasulatan apil sa kanon sa dihang inspirado kini sa Diyos sa takna nga kini nasulat. Kini mao ang usa lamang ka pagdani sa Diyos sa Iyang mga sumusunod kon unsang libro ang iapil sa Bibliya.
Kon itandi sa Bag-ong Tugon, aduna lamang gamay kaayung kontrobersya sa Daang Tugon. Ang mga magtotoong Hebreo miila sa mga sugo sa Diyos ug sa ilang mga sinulat isip inspirado sa Diyos. Samtang adunay pipila ka mga di-ikalimod nga lantugi sa Daang Tugon nga kanon, sa tuig sa atong Ginoo duha ka gatos ug kalim-an ka tuig (250) adunay hapit malukpanong panag-uyon sa kanon sa Hebreo nga Kasulatan. Ang nagpabiling hilisgotan mao lamang ang Apokripa, inubanan sa pipila ka debate ug panaghisgot nga nagpadayon karon. Ang kadaghanan sa mga eskolar nga Hebreo ilang giisip ang Apokripa nga maayong makasaysayanon ug relihiyosong mga dokumento, apan dili ingon sama ka tupong sa Hebreo nga mga Kasulatan.
Alang sa Bag-ong Tugon, ang pamaagi sa pag-ila ug pagtigum nagsugod sa unang siglo sa Kristohanong Simbahan. Pipila sa mga libro sa Bag-ong Tugon nahiuna na nga giila. Si Pablo giisip ang mga sinulat ni Lukas ingon nga sa may awtoridad sama sa Daang Tugon (Unang Timoteo 5:18; tan-awa usab Deuteronomio 25:4 ug Lukas 10:7). Si Pedro giila ang mga sinulat ni Pablo isip Kasulatan (Ikaduhang Pedro 3:15 – 16). Pipila sa mga libro sa Bag-ong Tugon ang gipakaylap taliwala sa mga kasimbahanan (Colosas 4:16; Unang Tesalonika 5:27). Si Clemente sa Roma nakahisgot sa dili moubos walo ka mga libro sa Bag-ong Tugon (sa tuig sa atong Ginoo kasiyam-an ug lima [95]). Si Ignacio sa Antioquia miila sa pito ka mga libro (sa tuig sa atong Ginoo gatusan ug napulog lima [115]). Si Policarpio, nga tinun-an ni Juan nga apostoles miila sa kaduhaan ug duha (22) nga libro (sa tuig sa atong Ginoo gatusan ug kapitoan hangtud sa duh aka gatus kakatluan ug lima [235]). Ang mga libro sa Bag-ong Tugon nga nakadawat sa kinabag-ang kontrobersya mao ang Hebreo, Santiago, Ikaduhang Pedro, Ikaduhang Juan, ug Ikatulong Juan.
Ang unang “kanon” mao ang Muratorian Kanon nga tinigum sa tuig sa atong Ginoo gatusan ug kapitoan (170). Ang Muratoian Kanon naglakip sa tanang libro sa Ba-ong Tugon gawas sa Hebreo, Santiago, ug Ikatulong Juan. Sa tuig sa atong Ginoo tulo ka gatos kaunuman ug tulo (363), ang Konseho sa Laodikia gipahayag nga ang Daang Tugon lamang (uban sa Apokripa) ug ang kaduhaan ug pito [27]) nga mga libro sa Bag-ong Tipan ang pagabasahon sa mga kasimbahanan. Ang Konseho sa Hippo (sa tuig sa atong Ginoo tulo ka gatos kasiyaman ug tulo [393]) ug ang Konseho sa Kartago (sa tuig sa atong Ginoo tulo ka gatos kasiyaman ug pito [397]) gipamatud-an usab ang mao gihapong kaduhaan ug pito (27) nga mga libro isip may awtoridad.
Ang mga Konseho gisubay ang daw susama sa mosunod nga mga prinsipyo aron matino kon ang Bag-ong Tugon nga libro matuod nga inspirado sa Balaang Espiritu: 1) Ang tagsulat ba apostoles o dunay suod nga kalambigitan sa apostoles? 2) Gidawat ba ang libro sa kinatibuk-ang Lawas ni Kristo? 3) Ang libro ba adunay pagkamakanunayon sa doktrina ug ortodoksiyang pagtulon-an? 4) Nagdala ba ang libro ug ebidensya sa taas nga moral ug espirituhanong bili nga maoy magpakita sa buhat sa Balaang Espiritu? Sa makausa pa, importanteng mahinumdoman nga ang iglesia wala magtino sa kanon. Walay sa mga nahiunang iglesya ang nakahukom sa kanon. Ang Diyos kadto, ug Diyos lamang, maoy nakahukom unsang mga libroha ang apil sa Bibliya. Kini usa lamang ka pagpaambit sa Diyos sa Iyang mga sumusunod kon unsay Iyang nang nahukman daan. Ang tawhanong proseso sa pagtigum sa mga libro sa Bibliya adunay apan, hinuon ang Diyos, sa Iyang kagahom, ug bisan pa sa atong pagka-ignorante ug pagkagahig ulo, gidala ang mga nahaunang mga iglesia ngadto sa pag-ila sa mga libro nga Iyang inspirado.
English
Giunsa ug kanus-a ang kanon sa Bibliya natingub pagtigum?