Pangutana
Sa pagka-Biyernes ba gilansang si Hesus?
Tubag
Ang Bibliya dili tin-aw nga naghisgot kon unsang adlawa sa semana si Hesus gilansang sa krus. Ang duha ka labing kaylap nga gihuptan nga panglantaw mao ang Biyernes ug Miyerkules. Bisan pa niana, ang uban, ginamit ang kalangkoban sa Biyernes ang Miyerkules nga lantugi, milantugi sa Huwebes nga adlaw.
Si Hesus miingon diha sa Mateo 12:40, “Kay maingon nga si Honas didto sa tiyan sa dakung isda sulod sa tulo ka adlaw ug tulo ka gabii, maingon man usab ang Anak sa Tawo adto sa kinapusoran sa yuta sulod sa tulo ka adlaw ug tulo ka gabii.” Kadtong makiglalis alang sa Biyernes nga pagkalansang sa krus nag-ingon nga aduna pay igong paagi nga kon diin Siya unta maisip nga atua sa lubnganan sulod sa tulo ka adlaw. Sa hunahuna sa mga Hudyo sa unang siglo, ang usa ka bahin sa adlaw giisip nga usa ka tibuok nga adlaw. Sanglit si Hesus didto sa lubnganan sulod sa gamayng bahin sa Biyernes, sa tibuok Sabado, ug sa gamayng bahin sa Domingo-mahimong isipon Siya nga atua sa lubnganan sulod sa tulo ka adlaw. Usa sa pangunang lantugi alang sa Biyernes makaplagan diha sa Markos 15:42, “Ug sa pag-abot na sa kahaponon, tungod kay kadto adlaw man sa Pangandam, nga sa ato pa, adlaw nga pagasundan sa adlaw nga igpapahulay.” Kon ang Sinemanang Igpapahulay, nga mao ang Sabado, nan ang kamatuoran nagtultol ngadto sa Biyernes nga paglansang sa krus. Laing lantugi alang sa Biyernes nagaingon nga ang mga bersikulo sama sa Mateo 16:21 ug Lukas 9:22 nagatudlo nga si Hesus nabanhaw sa ikatulo nga adlaw; busa, dili Niya kinahanglan nga atua sa lubnganan sa tibuok tulo ka adlaw ug tulo ka gabii. Apan samtang ang ubang hubad gagamit “sa ikatulo ka adlaw” alang niining mga bersikuloha, dili ang tanan gahimo sa ingon ug dili ang tanan miuyon nga “sa ikatulo ka adlaw” mao ang labing maayo nga paagi sa paghubad niini nga mga bersikulo. Dugang pa, sa Markos 8:31 nag-ingon nga si Hesus pagabanhawon “human” sa tulo ka adlaw.
Ang Huwebes nga lantugi mipalapad sa Biyernes nga panglantaw ug nagalantugi una sa tanan nga adunay daghan ra kaayu nga mga panghitabo (may pipila nag-ihap ingon kadaghan sa kaluhaan) ang nahitabo taliwala sa paglubong ni Kristo ug sa Domingo sa buntag ngadto sa panghitabo gikan Biyernes sa gabii ngadto sa Domingo sa buntag. Ang mga tawo nga nagtanduso sa Huwebes nga panglantaw mipahayag nga kini usa ka suliran ilabina sa dihang ang Sabado lamang ang kompleto nga adlaw tungatunga sa Biyernes ug Domingo, ang igpapahulay sa mga Hudyo. Usa ka dugang nga adlaw o duha makatangtang sa maong suliran. Ang mga tigpasiugda sa Huwebes makapangatarungan ingon niini: kon wala ninyo makit-an ang usa ka higala sukad niadtong Lunes sa gabii. Sa sunod higayon nga makita ninyo siya Huwebes na kadto sa buntag ug moingon kamo, “Wala tika makit-an niining tulo ka adlaw” bisan tuod pinasikad sa higpit nga paghubad 60 ka oras pa lamang ang milabay (2.5 ka adlaw). Kon si Hesus gilansang sa krus sa Huwebes, kining panig-ingnan nagpakita kon sa unsang paagi mahimo kining isipon nga tulo ka adlaw.
Ang Miyerkules nga alinghuna nag-ingon nga adunay duha ka mga Adlaw Igpapahulay anang semanaha. Human sa una, (kadtong nahitabo sa gabii sa paglansang sa krus [Markos 15:42; Lukas 23: 52-54]), ang kababayn-an mipalit ug mga kahumot - pamatikdi nga ilang gihimo ang pagpalit human sa Igpapahulay (Markos 16:1). Ang Miyerkules nga panglantaw naghupot nga kining “Adlaw Igpapahulay” mao ang Pasko sa pangilin (tan-awa sa Levitiko 16:29-31, 23:24-32, 39, diin ang labawng balaan nga mga adlaw nga dili kinahanglan nga anaa sa ikapito ka adlaw sa semana gitumbok isip Adlaw Igpapahulay). Ang ikaduhang Igpapahulay nianang semana mao ang kasarangan nga senemanang Igpapahulay. Timan-i nga diha sa Lukas 23:56, ang mga babaye nga mipalit ug mga kahumot human sa unang Adlaw Igpapahulay mibalik ug miandam sa mga kahumot unya “mipahulay sa Adlaw Igpapahulay.” Ang lantugi nagpahayag nga dili sila kahimo ug palit sa mga kahumot human sa Adlawng Igpapahulay, apan giandam ang maong mga kahumot sa dili pa ang Adlawng Igpapahulay-gawas kon adunay duha ka Adlawng Igpapahulay. Uban sa duha ka Adlawng Igpapahulay nga panglantaw, kon si Kristo gilansang sa krus sa Huwebes, nan ang labawng balaang Adlawng Igpapahulaw (Ang Pasko sa Pangilin) magsugod unta sa Huwebes sa kahaponon ug matapos sa Biyernes sa kahaponon-sa sinugnanan sa senemanang Adlawng Igpapahulay o Sabado. Ang pagpamalit sa mga kahumot liwas sa unang Adlawng Igpapahulay (Pasko sa Pangilin) nagpasabot unta nga ila kadtong gipalit sa Sabado ug nakalapas sa Adlawng Igpapahulay.
Busa, sumala sa Miyerkules nga panglantaw, ang bugtong katin-awan nga dili molapas sa biblikanhong asoy sa mga babaye, ug ang mga kahumot, ug naghupot sa usa ka waykapin nga pagsabot sa Mateo 12:40, mao nga si Kristo gilansang sa krus sa Miyerkules. Ang Adlawng Igpapahulay nga maoy usa ka labawng balaang adlaw (Pasko sa Pangilin) nahitabo sa Huwebes, ang mga babaye namalit ug mga kahumot (human niana) sa Biyernes ug mibalik ug nangandam sa mga kahumot sa samang adlaw, namahulay sila pagka-Sabado nga maoy senemanang Igpapahulay unya gidala ang mga kahumot sa lubnganan sa sayong Domingo. Si Hesus gilubong hapit sa kilomkilom sa Miyerkules, nga nagsugod sa Huwebes sa Hudiyong kalendaryo. Ginamit ang Hudiyong kalendaryo, aduna kitay Huwebes sa gabii (unang gabii), adlawng Huwebes (unang adlaw), Biyernes sa gabii (ikaduhang gabii), adlawng Biyernes (ikaduhang adlaw), Sabado sa gabii (ikatulong gabii), adlawng Sabado (ikatulong adlaw). Wala kita masayod unsang takna Siya nabanhaw, apan sayod kita nga sa dili pa kadto managbanag sa Domingo. Makahimo ra Siya ug banhaw sa dili pa ang kilomkilom sa Sabado, nga nagsugod sa unang adlaw sa semana alang sa mga Hudiyo. Ang pagkakaplag sa walay sulod nga lubnganan nahimo lang sa pagsubang sa adlaw (Markos 16:2) sa wala pa ang bug-os nga dan-ag sa kahayag (Juan 20:1).
Ang mahimong suliran sa Miyerkules nga panglantaw mao nga ang mga tinun-an nga milakaw kuyog ni Hesus sa dalan paingon sa Emaus milakaw “sa samang adlaw” sa Iyang pagkabanhaw (Lukas 24:13). Ang mga tinun-an, nga wala makaila ni Hesus, miasoy Kaniya mahitungod sa paglansang ni Hesus (24:21) ug miingon nga “karon maoy ikatulong adlaw sukad kini nahitabo” (24:22). Miyerkules ngadto sa Domingo upat kini ka adlaw. Usa ka mahimong katin-awan mao nga sila mahimong nag-ihap gikan Miyerkules sa gabii sa paglubong ni Kristo, nga nagsugod sa Hudiyohanong Huwebes, ug Huwebes ngadto Domingo mahimong giisip nga tulo ka adlaw.
Sa dakong laraw sa mga butang, dili gayud mahinungdanon nga masayran unsang adlaw sa semana si Kristo gilansang sa krus. Kon kini ugaling mahinungdanon gayud, nan unta ang Pulong sa Diyos tin-awng mipahayag sa adlaw ug kidugayon sa panahon. Unsay mahinungdanon mao nga Siya tinuod nga namatay ug Siya sa lawasnon, mibangon gikan sa mga patay. Unsay tumbas mahinungdanon mao ang hinungdan nga Siya namatay – sa pagkuha sa silot nga angay sa tanang makasasala. Ang Juan 3:16 ug 3:36 pulos nagmantala nga ang pagbutang sa inyong pagsalig diha Kaniya mosangpot sa kinabuhi nga walay katapusan! Kini tumbas tinuod kon Siya ba gilansang sa krus sa Miyerkules, Huwebes o Biyernes.
English
Sa pagka-Biyernes ba gilansang si Hesus?