Pangutana
Unsa preteristang panglantaw sa katapusang mga panahon?
Tubag
Sumala sa preterismo, ang tanang panagna sa Balaang Kasulatan matuod nga kasaysayan. Ang preteristang paghubad sa Kasulatan giisip ang Basahon sa Pinadayag isip mahuloganong hulagway sa mga panagbangi sa unang siglo, dili usa ka paghulagway kung unsa ang mahitabo sa katapusang mga panahon. Ang lugpong nga preterismo naggikan sa Latin nga praeter, nga sa ato pa "kaniadto." Busa, ang preterismo mao ang panglantaw nga ang mga tagna sa Balaang Kasulatan mahitungod sa "katapusang mga panahon" natuman na-kaniadto. Ang preterismo direktang nahisupak sa kaogmaonhon (futurism), nga nakita ang mga panagna sa katapusang mga panahon nga anaa pa sa umalabot nga katumanan.
Ang preterismo gibahin sa duha ka matang: hingpit (o makanunayon) nga preterismo ug tipik nga preterismo. Kini nga artikulo nagtanggong sa panaghisgutan ngadto sa hingpit nga preterism (o hilabihang-preterismo, ingon sa tawag sa uban).
Gilimod sa preterismo ang umaabot nga matagnaong kalidad sa Basahon sa Pinadayag. Ang preteristang kalihokan sa pagkatinuod nagatudlo nga ang tanang mga propesiya sa katapusan mga panahon sa Bag-ong Tugon natuman sa ika 70 nga tuig sa atong Ginoo (AD 70) sa dihang ang mga Romano mihasmag ug miguba sa Herusalem. Ang Preterismo nagatudlo nga ang matag hitabo nga kasagarang may kalabutan sa kataposang mga panahon – ang ikaduhang pag-anhi ni Kristo, ang Dakung Pagsulay, ang pagkabanhaw sa mga patay, ang katapusang paghukom-nahitabo na. (Sa kaso sa katapusang paghukom, kini anaa pa sa mapadayonong palakaw sa katumanan.) Ang pagbalik ni Hesus sa yuta usa ka "espirituhanon" nga pagbalik, dili sa lawas.
Ang Preterismo nagtudlo nga ang Balaod natuman sa ika-70 nga tuig sa atong Ginoo (AD 70) ug natapos ang pakigsaad sa Diyos sa Israel. Ang "bag-ong mga langit ug bag-ong yuta" nga gihisgutan sa Pinadayag 21: 1, ngadto sa preterista, usa ka paghulagway sa kalibutan ubos sa Bag-ong Pakigsaad. Ingon nga ang usa ka Kristohanon gihimong usa ka "bag-ong binuhat" (Ikaduhang Korinto 5:17), busa ang kalibutan ubos sa Bag-ong Kasabotan usa ka "bag-ong yuta." Kini nga aspeto (dagyaw) sa preterismo daling makadala sa usa ka tinuohan sa teolohiya sa pangpuli.
Ang mga preterista kasagaran nagpunting sa usa ka tudling sa Wali ni Hesus didto sa Bukid sa mga Olibo aron mapalig-on ang ilang hilisgutan. Human nga gihubit ni Hesus ang pipila sa mga panghitabo sa katapusang mga panahon, Siya miingon, "Sa pagkatinuod, magaingon ako kaninyo, nga sa dili pa mahanaw kining kaliwatana, kining tanang mga butanga maga-kahitabo gayud." (Mateo 24:34). Giisip sa mga preterista nga ang tanang gihisgutan ni Hesus sa Mateo 24 nahitabo sulod sa usa ka henerasyon (kaliwatan) sa Iyang pagsulti – busa ang pagkaguba sa Herusalem sa ika-70 nga tuig sa atong Ginoo (AD 70) maoy "Adlaw sa Paghukom."
Ang mga suliran diha sa preterismo daghan. Usa ka butang, ang pakigsaad sa Diyos uban sa Israel walay katapusan (Jeremias 31: 33-36), ug adunay unya’y umaabot nga pagpasig-uli sa Israel (Isaias 11:12). Si apostol Pablo nagpasidaan batok niadtong, sama nila Himeneo ug Fileto, masaypanong nagtudlo "nga ang pagkabanhaw nahitabo na, ug ilang giguba ang pagtoo sa uban" (Ikaduhang Timoteo 2: 17-18). Ug ang paghisgut ni Hesus mahitungod sa "kini nga kaliwatan" kinahanglan nga masabtan nga kaliwatang buhi nga mahimong makatan-aw sa sinugdanan sa mga panghitabo nga gihulagway sa Mateo 24.
Ang eskatolohiya usa ka malisod nga hilisgutan, ug ang paggamit sa Balaang Kasulatan sa mga hulagway sa kapangdayagnan (panapos) pag-asoy sa daghang mga panagna nagdala ngadto sa nagkalainlaing paghubad sa mga panghitabo sa katapusang mga panahon. Adunay lawak alang sa pipila ka panagsumpaki sulod sa Kristiyanismo mahitungod niining mga butanga. Bisan pa, ang bug-os nga preterismo adunay pipila ka mapalandongong mga apan ingon nga kini milimod sa pisikal (lawasnon/linawas) nga kamatuod sa ikaduhang pag-anhi ni Kristo ug gipakagamay ang kuyaw nga kinaiya sa dakung pagsulay pinaagi sa pagpugong sa maong panghitabo diha lamang sa pagkaguba sa Herusalem.
English
Unsa preteristang panglantaw sa katapusang mga panahon?