Pangutana
Unsa ang kanon sa Kasulatan?
Tubag
Ang pulong “kanon” naggikan sa lagda sa balaod nga gigamit sa pagtino kung ang usa ka balasahon nasukod ba sumala sa sumbanan. Mahinungdanon nga matikdan nga ang mga sinulat sa Kasulatan mga kanonikal sa takna nga sila nahisulat. Ang Kasulatan nahimong Kasulatan sa dihang ang igsusulat modapat sa pergamino. Mahinungdanon kini kaayu kay ang Cristianismo wala nagsugod sa paghubit sa Dios, o ni Hesu Cristo, o kaluwasan. Ang basehanan sa Cristianismo makita sa kagamhan sa Kasulatan. Kung dili nato mailhan unsa ang Kasulatan, nan dili nato matarong pag-ila ang bisan unsa nga teolohikanhong kamatuoran og kasaypanan.
Unsay sukdanan o sumbanan ang gigamit aron pagtino unsa nga mga balasahon ang angay ihinan-ay isip Kasulatan? Ang pangunang bersikulo alang sa pagsabot sa proseso ug katuroan, ug tingali sa tinakna sa paghatag sa Kasulatan, mao ang Judas 3 nga nagsaysay nga ang Cristohanong pagtoo “kausa alang sa tanan gitugyan ngadto sa mga gipakabalaan.” Sanglit ang atung pagtoo gihubit sa Kasulatan, si Judas nagaingon nga ang Kasulatan gihatag kausa alang sa kaayohan sa tanang mga Cristohanon. Dili ba talagsaon nga mahibaloan nga wala nay tinago o nawalang mga manuskrito nga angay pang hikaplagan, eawlay mga tinagong balasahon nga nailhan lang sa pipila ka mga pinili, ug eawlay mga tawo nga buhi nga adunay espesyal nga pagpadayag nga nagtahas kanato pagbaktas sa bukid sa Himalaya aron lang malamdagan? Makasalig kita nga ang Dios wala gitugot nga wala kitay saksi. Ang samang labaw sa kinaiyahan nga gahom sa Dios nga gigamit paggama sa Iyang Pulong mao usab ang gigamit sa pagtunhay niini.
Ang Salmo 119:160 nag-ingon nga ang kinatibuk-an sa Pulong sa Dios kamatuoran. Sugod niana nga kapasikaran, mahimo natong matandi ang mga sinulat nga gawas sa gidawat nga kanon sa Kasulatan aron makita kung nakapasar ba sila sa pasulit. Isip panig-ingnan, ang Biblia nagaangkon nga si Hesu Cristo Dios (Isaias 9:6 – 7; Mateo 1:22 – 23; Juan 1:1, 2, 14, 20:28; Buhat 16:31, 34; Filipos 2:5 – 6; Colosas 2:9; Tito 2:13; Hebreo 1:8; Ikaduhang Pedro 1:1). Apan daghang mga dugang nga biblicanhong teksto, ang nagaangkon nga sila Kasulatan, nagalantugi nga si Hesus dili Dios. Sa dihang adunay tin-aw nga panagsumpaki, ang natukod nga Biblia angayang saligan, ginabiyaan ang uban gawas sa hinsakupan sa Kasulatan.
Sa unang mga siglos a iglesia, adunay mga panahon nga ang mga Cristohanon gipatay tungod sa pagpanag-iya ug mga kopya sa Kasulatan. Tungod niini nga pagpanglutos, saw ala madugay mibutho ang pangutana, “Unsa nga mga balasahon ang angayng paulaan ug dugo?” pipila ka mga balasahon mahimong adunay mga panultihon ni Hesus, apan gilamdagan ba sila ingon sa giasoy sa Ikaduhang Timoteo 3:16? Ang mga konseho sa iglesia adunay papel aron maila sa publiko ang kanon sa Kasulatan, apan kasagaran ang usa ka iglesia o mga pundok miila sa usa ka balasahon ingon nga nilamdagan gikan sa sinulat niini (sama pananglitan, Colosas 4:16; Unang Tesalonika 5:27). Sa tibuok unang mga siglo sa iglesia, pipila lang ka mga balasahon ang gikalantugian ug ang talaan batakang nahusay na sa A.D. 303.
Kung moabot sa Daang Tipan, tulo ka mga mahinungdanong katinuoran ang gikonsiderar: 1) Ang Bag-ong tipan mikutlo gikan sa o naghisgot sa matag Daang Tipang nga balasahon. 2) Si Hesus epektibong giendorso ang Hebreong kanon sa Mateo 23:35 sa dihang Iyang gikutlo ang usa sa mga unang pagsaysay ug usa sa mga kataposan sa Kasulatan sa Iyang panahon. 3) Ang mga Judio kutihan sa pagpreserbar sa Kasulatan sa Daang Tipan, ug aduna lamang silang pipila ka mga gikalantugian mahitungod kung unsa nga bahin ang naapil o wala maapil. Ang Apokripa sa Romano Catolika wala makapasar sa sukdanan ug natagak gawas sa kahulogan sa Kasulatan ug wala gayud sukad gidawat sa mga Judio.
Sagad sa mga pangutana mahitungod sa mga balasahon sa Biblia nagpatigayon sa mga sinulat gikan sa panahon ni Cristo ngadto sa kasamtangan. Ang nahiunang iglesia adunay espisipikong sukdanan aron makonsiderar mga kabahin sa Bag-ong Tipan ang mga balasahon. Naglakip niini ang mga mosunod: Ang maong balasahon ba nahisulat sa usa ka buhing saksi ni Hesu Cristo? Nakapasar ba ang maong balasahon sa “pagsulay sa kamatuoran?” (miuyon ba kini sa uban nga nauyonan nang daan nga Kasulatan?). Ang mga balasahon sa Bag-ong Tipan nga gidawat kaniadto nakasugakod ug pagsulay sa pahanoh ug gigakos kini sa Cristohanong ortodokiya, nga gamay rag paghagit, sa gatosan ka mga katuigan.
Pagsalig sa pagdawat sa mga espisipikong balasahon nagsukad pa sa unag siglo nga mga tagdawat nga maoy nitanyag ug unang pamatuod sa katinuud sa maong mga balasahon. Dugang pa, ang hisgutanan mahitungod sa kataposang adlaw sa kalibotan diha sa Pianadayag, ug ang pagdili sa pagdugang sa mga pulong sa balasahon sa Pinadayag 22:18, nagalantugi nga natak-op na ang kanon human masulat ang Pinadayag (c. A.D. 95).
Adunay mahinungdanong teolohikanyong punto nga dili angay malabyan. Gigamit sa Diyos ang Iyang pulong sulod sa liboan ka tuig sa usa lamang ka katuyoan – mao nga aron pagpadayag sa Iyang kaugalingon ug pagpakigsulti sa katawhan. Sa kinaulahian, ang mga konseho sa iglesia wala naka-desisyon kung a usa ka balasahon Kasulatan; kana nadesisyonan sa dihang ang tagasulat gipili sa Dios aron mosulat. Aron makuha ang sangpotanan, apil na ang pagtipig sa Iyang Pulong sa mga siglo nga milabay, gigiyahan sa Dios ang mga nahiunang konseho sa sa iglesia sa ilang pag-ila sa kanon.
Ang pagtigom ug kahibalo mahitungod niining mga butanga sama sa matuod nga kinaiyahan sa Dios, ang sinugdan sa uniberso ug kinabuhi, ang katuyoan ug kahulogan sa kinabuhi, ang katingalahan sa kaluwasan, ug ang umalabot nga mga panghitabo (lakip ang palad sa katawhan) labaw sa kinaiyanhong pagmatikod ug siyentipikong kakayahan sa katawhan. Ang daan nang gihatod nga Pulong sa Dios, gipakabililhon ug kinaugalingong gipadapat sa mga Cristohanon sulod sa pipila ka mga siglo, paigo aron mapasabot kanato ang tanang butang nga angay hinaloan kang Cristo (Juan 5:18; Buhat 18:28; Galacia 3:22; Ikaduhang Timoteo 3:15) ug tudloan kita, kurihian kita, ug giyahan kita ngadto sa pagkamatarong (Ikaduhang Timoteo 3:16).
English
Unsa ang kanon sa Kasulatan?