Pangutana
Unsa ang mga kalahian tali sa mga Saduseo ug mga Pariseo?
Tubag
Ang Mga Ebanghelyo kasagarang nagpunting sa mga Saduseo ug mga Pariseo, sanglit si Hesus halos kanunay nga magkasumpaki sa ilaha. Ang mga Saduseo ug mga Pariseo naglangkob sa nagharing hut-ong sa mga Judio sa Israel. Adunay pipila ka mga kaamgiran tali sa duha ka mga pundok apan mahinungdanong mga kalahian naglungtad usab tali kanila.
Ang mga Pariseo ug mga Saduseo mga relihiyosong sekta sulod sa Judaismo panahon ni Cristo. Ang duha ka mga pundok nagpasidungog ni Moises ug sa Balaod, ug silang duha adunay politikanhong kagamhan. Ang Sanhedrin, ang korte suprema nga gilangkoban sa 70 ka miyembro sa ansyanong Israel, adunay mga miyembro gikan sa mga Saduseyo ug mga Pariseo.
Ang mga kalahian tali sa mga Pariseo ug mga Saduseo atong nailhan pinaagi sa pipila ka mga berso sa Kasulatan ug pinaagi sa mga nilungtad nga mga sinulat sa mga Pariseo. Sa relihiyosong bahin, ang mga Saduseo maoy mas konserbatibo sa dapit sa doktrina: ilang gipamugos ang literal nga paghubad sa teksto sa Kasulatan; ang mga Pariseo, sa laing bahin, gihataga’g tumbas nga kagamhan ang binaba nga tradisyon ngadto sa Sinulat nga Pulong sa Diyos. Kung dili makita sa mga Saduseo ang usa ka mando diha sa Tanakh, taktakon nila kini isip usa ka hinimo sa tawo.
Tungod sa pagkalahi sa mga Pariseo ug sa mga Saduseo sa ilang panglantaw sa Kasulatan, dili ikatingala nga magkalalis sila mahitungod sa pipila ka mga doktrina. Gisalikway sa mga Saduseo ang pagtoo sa pagkabanhaw sa patay (Mateo 22:23; Marcos 12:18 – 27; Nuhat 23:8), apan nagatoo ang mga Pariseo sa pagkabanhaw. Gisalikway sa mga Saduseo ang pikas kinabuhi, nagatoo nga ang kalag mawala human sa kamatayon, apan ang mga Pariseo nagatoo sa pikas kinabuhi ug sa hustong ganti ug silot sa matag-tawo. Ang mga Saduseo gisalikway ang alinghuna sa dili makita, ang espirituhanong kalibotan, apan ginatudlo sa mga Pariseo ang paglungtad sa mga manolunda ug mga demonyo diha sa espirituhanong ginsakpan.
Gigamit ni apostol Pablo sa maalamong paagi ang teolohikanhong mga kalaina sa mga Pariseo ug mga Saduseo aron makalingkawas sa ilang pagsikop. Giaresto si Pablo sa Herusalem ug nag-depensa sa iyang kaugalingon atobangan sa Sanhedrin. Sayod nga ang pipila sa kaubanan sa korte mga Saduseo ug ang uban mga Pariseo, misangpit si Pablo, “Mga igsoon, usa ako ka Pariseo, gikan sa Pariseo. Nagabarog ako nga gikiha tungod sa paglaom sa pagkabanhaw sa patay” (Buhat 23:6). Ang paghisgot ni Pablo sa pagkabanhaw nakapahinabo sa panaglalis tali sa mga Pariseo ug mga Saduseo, nga maoy nakapabahin sa katigoman, hinungdan sa “dakong kaguliyang” (bersikulo 9). Ang Romanhong komander nga nagbantay sa mga proseso nagpadala ug mga topa ngadto sa gubot aron pagluwas ni Pablo gikan sa ilang kapintas (bersikulo 10).
Sa katilingbanon, ang mga Saduseo maoy mas elitista ug aristokratiko kay sa mga Pariseo. Ang mga Saduseo ang kasagarang adunahan ug naghupot ug mas gamhanang mga posisyon. Ang pangulong sacerdote ug kinatas-ang sacerdote mga Saduseo, ug ilang gihuptan ang kinabag-ang lingkoranan sa Sanhedrin. Ang mga Pariseo mas tinugyanan sa yanong mamumuhat nga katawhan ug gitahod sa kinabag-an. Ang dapit sa kagamhan sa mga Saduseo mao ang templo sa Herusalem; ang mga Pariseo maoy nagdumala sa mga sinagoga. Ang mga Saduseo mas mahigalaon sa Roma ug mas matagaron sa Romanhong mga pamalaod kay sa mga Pariseo. Ang mga Pariseo kasagarang mopiog sa Helenisasyon, apan giabi-abi kini sa mga Saduseo.
Mas daghang engkwentro si Hesus sa mga Pariseo kay sa mga Saduseo, tingoli tungod sa paghatag sa mga Pariseo ug pagkalabaw sa binaba nga tradisyon. “Inyong gibalewala ang balaod sa Diyos ug giilisan sa inyong kaugalingong gikabilinbilin nga kalagdaan,” giingnan sila ni Hesus (Marcos 7:8, NLT; tan-awa usab sa Mateo 9:14; 15:1 – 9; 23:5, 16, 23, Marcos 7:1 – 23; ug Lucas 11:42). Tungod kay ang mga Saduseo kasagarang mas nahingawa sa mga politika kay sa relihiyon, ilang gibalewala si Hesus hangtod nga nagsugod sila’g kahadlok nga basin magdala Siya’g wala pangayua nga Romanhong pagtagad ug masipok ang kasamtangang kahimtang. Mao kadto nga punto diin gipadaplin sa mga Saduseo ug mga Pariseo ang ilang mga kalahian, nagkahiusa, ug nakigkunsabo aron patyon si Cristo (Juan 11:48 – 50; Marcos 14:53; 15:1).
Ang mga Saduseo mihunong paglungtad ingon nga pundok human sa pagkahugno sa Herusalem, apan ang kabilin sa Pariseo nagpadayon. Gani, ang mga Pariseo maoy responsible sa paghugpong sa Mishna, usa ka mahinungdanong dokumento nga adunay pakisayran sa pagpadayon sa Judaismo human sa pagkahugno sa templo. Niining paagiha gilatid sa mga Pariseo ang patukoranan alang sa kasamtangang Rabinikong Judaismo.
English
Unsa ang mga kalahian tali sa mga Saduseo ug mga Pariseo?