Pangutana
Unsay gisulti sa Biblia mahitungod sa mga tagalangob, sa prehistoric nga mga tawo, mga Neandertal?
Tubag
Ang Biblia wala naggamit sa termino nga “tagalangob” o “Mga Neandertal,” ug sumala sa Biblia walay “prehistoric” nga tawo. Ang termino nga “prehistoric” nagpasabot nga “nahisakop sa panahon sa wala pa matala ang kasaysayan.” Kini nagdahum nga ang biblikanhong asoy usa lamang ka pagmugna, tungod kay ang balasahon sa Genesis nagtala sa mga hitabo nga nag-una sa paglalang sa tawo (nga mao, ang unang lima ka mga adlaw sa paglalang – ang tawo gilalang sa ika-unom nga adlaw). Ang Biblia tin-aw nga silang Adan ug Eva hingpit nga mga tawo gikan sa takna sa ilang paglalang ug wala milambo gikan sa ubos nga mga porma sa kinabuhi.
Human nato kana masulti, ang Biblia naghulagway sa yugto sa makakugang nga kagubot sa kalibotan – nga mao ang lunop (Genesis 6 – 9), sa maong panahon ang sibilisasyon (buhilaman) hingpit nga nalaglag gawas sa walo ka tawo. Napugos ang katawhan sa pagsugod usab. Anaa niining makasaysayanong konteksto nga ang ubang mga eskolar nagatoo nga ang mga tawo nagpuyo sa mga langob ug gigamit ang mga himan nga bato. Kini nga mga tawo dili primitibo; sila mga kabus lamang. Ug seguradong dili sila mga tawo nga aliwas. Ang mga ebidensya sa bato tin-aw: ang mga tagalangob mga tawo – mga tawo nga nanagpuyo sa mga langob.
Adunay pipila nga mga nahimong baton ga aliwas diin gisabot sa mga Darwinian nga paleo-antropologo ingon nga daw kabalhinan tali sa aliwas ug tawo. Kasagaran sa mga tawo daw maghunahuna niini nga mga interpretasyon sa dihang ilang hunahunaon ang mga tagalangob. Ilang gilarawan ug usa ka balhiboon nga hapit tawo, hapit aliwas nga mga nilalang nga nanagtapok sa daob, nanagdibuho sa mga bungbong sa langob ginamit ang ilang bag-ong naugmad nga mga himan. Mao kini ang kasagarang sayop nga pagsabot. Ug kutob sa maabot sa Darwinian nga paleo-antropologo, angay natong hinumdoman nga kining mga interpretasyon gipanaminan ang usa ka talagsaong panglantaw sa kalibotan ug dili resulta sa ebidensya. Gani, dili lamang adunay dagkong oposisyon niini nga mga interpretasyon sulod sa akademikong katilingban, ang mga Darwinista mismo wala nagkauyon sa kinatibuk-an sa usa’g usa kanila mahitungod sa mga detalye.
Ikasubo, ang ilado nga kinadaghanang panglantaw nagapasiugda niini nga alinghuna nga ang tawo ug aliwas milambo gikan sa mao rang kagikan, apan seguradong dili lang kini ang nag-inusarang katuohan nga interpretasyon nga magamit nga pamatuod. Gani, kulang ang ebidensya nga pabor niining partikular nga interpretasyon.
Sa dihang gilalang sa Dios silang Adan ug Eva, sila hamtong nan ga mga tawo, makahimo sa komunikasyon, katilingban, ug kaugmaran (Genesis 2:19 – 25; 3:1 – 20; 4:1 – 12). Halos makalingaw nga hunahunaon ang mga butang nga himoon sa mga ebolusyonaryon siyentipiko aron mapamatud-an ang paglungtad sa mga karaang tagalangob. Nakakaplag silage wala mahitsura nga ngipon sa langob ug gikan niana naggama ug usa ka wala mahitsura nga tawo nga nagpuyo sa langob, nagduko sama sa usa ka aliwas. Walay paagi nga ang siyensya makapamatuod sa paglungtad sa mga tagalangob pinaagi sa fossil. Ang mga ebolusyonaryong siyentipiko aduna ray teorya, ug unya ilang gipugos ang ebidensya aron mohaom sa maong teorya. Silang Adan ug Eva maoy unang mga tawo nga gilalang sukad ug mga maligdong, maalam, ug matarong.
English
Unsay gisulti sa Biblia mahitungod sa mga tagalangob, sa prehistoric nga mga tawo, mga Neandertal?