Pangutana
Kinsa ang mga unang amahan sa iglesya?
Tubag
Ang unang mga amahan sa iglesya nabutang sat ulo ka mga batakang kategorya: apostolicong mga amahan sa iglesya, ante-Nicene nga mga amahan sa iglesya, ug post-Nicene nga mga amahan sa iglesya. Ang mga apostolicong mga amahan sa iglesya mao kadtong sama nilang Clemente sa Roma nga mga kapanahon sa mga apostoles ug lagmit natudloan nila, nagdala sa tradisyon ug pagtulon-an sa mga apostoles mismo. Si Linus, nga nahisgotan sa Ikaduhang Timoteo 4:21, nahimong obispo sa Roma, ug si Clemente maoy misunod kang Linus. Busa, silang Linus ug Clemente sa Roma pulos giisip nga mga apostolicong amahan sa iglesya. Apan, walay mga sinulat ni Linus nga nagpabilin, samtang daghan ang nagpabilin sa mga sinulat ni Clemente sa Roma. Ang mga apostolicong amahan sa iglesya nawala sa sinugdanan sa ikaduhang siglo, gawas niadtong pipila nga tingali nahimong mga tinun-an ni Juan, sama ni Policarpio. Ang tradisyon mao nga si apostol Juan namatay sa Efeso mga A.D. 98.
Ang mga ante-Nicene nga amahan sa iglesya mao kadtong miabot human sa apostolicong mga amahan sa iglesya ug saw ala pa ang Konseho sa Nicea niadtong A.D. 325. Silang Ireneo, Ignacio, ug Justin Martyr mga ante-Nicene nga mga amahan sa iglesya.
Ang post-Nicene nga mga amahan sa iglesya mao kadtong miabot human sa Konseho sa Nicea niadton A.D. 325. Kini sila ang mga bantogan sama ni Agustin, ang obispo sa Hippo, nga kasagarang giila nga aman sa [Romano Catolico] nga iglesya tungod sa iyang dakung kahimoan sa doctrina sa Iglesya; si Crisostomo, nga giilang “bulawanong ngabil” tungod sa iyang hilabihang kahanas sa oratoryo; ug si Eusebio, nga nagsulat sa kasaysayan sa iglesya gikan sa pagkatawo ni Hesus ngadto sa A.D. 324, usa ka tuig saw ala pa ang Konseho sa Nicea. Giapil siya sa post-Nicene nga kapanahonan sanglit wala niya nasulat ang iyang kasaysayan hangtod human napahigayon ang Konseho sa Nicea. Ang uban pang mga post-Nicene nga amahan sa iglesya mao silang Geronimo, nga maoy naghubad sa Griyego nga Bag-ong Tipan ngadto sa Latin Vulgata, ug si Ambrosio, nga dakung responsible sa pagkabig ni Agustin ngadto sa Cristiyanbismo.
Busa, unsa may gipangtuohan sa mga unang amahan sa iglesya? Ang mga apostolicong amahan sa iglesya nabalaka pag-ayo mahitungod sa pagpamantala sa ebanghelyo ingon nga kini gimantala mismo sa mga apostoles. Dili sila interesado paggama ug teolohikanhong doktrina, kay ang ebanghelyo nga ilang nakat-unan gikan sa mga apostoles paigo na alang kanila. Ang mga apostolicong amahan sa iglesya ingon ka madasigon sama sa mga apostoles mismo pag-ibot ug pagpadayag sa bisan unsang mini nga doktrina nga mitumaw sa nahiunang iglesya. Ang ortodokiya sa mensahe natipigan sa mga pangandoy sa mga apostolicong amahan sa iglesya nga magpabiling matinud-anon sa ebanghelyo nga gitudlo kanila sa mga apostoles.
Ang mga ante-Nicene nga amahan sa iglesya naningkamot usab nga magpabiling matinud-anon sa ebanghelyo, apan aduna silay dugang nga kabalaka. Niining panahona adunay pipila ka mga mini nga mga sinulat nga naga-angkon sa samang gibug-aton sa natukod nga mga sinulat nilang Pablo, Pedro, ug Lucas. Ang hinungdan niining mini nga mga dokumento tataw. Kung ang lawas ni Cristo madani pagdawat sa mini nga dokumento, nan ang sayop mokamang sulod sa iglesya. Busa ang ante-Nicene nga mga amahan sa iglesya naggahin sa daghan nila nga panahon pagpanalipod sa Cristohanong pagtoo gikan sa mini nga doktrina, ug misangpot kin isa sinugdanan sa paghulma sa nadawat nga doktrina sa iglesya.
Gipatuman sa post-Nicene nga mga amahan sa iglesya ang tahas pagpanalipod sa ebanghelyo batok sa tanang mga matang sa erehiya, mao nang nagkadaghan sa mga post-Nicene nga amahan sa iglesya ang nagka-interes sa mga pamaagi pagpanalipod sa ebanghelyo ug nimenos ang interes sa pagpasa sa ebanghelyo diha sa tinuod ug putli nga hulag niini. Busa, nagsugod sila’g palayo sa ortodokiya nga maoy timaan sa mga apostolicong amahan sa iglesya. Mao kini ang kapanahonan sa teologo ug walay kataposang paghisgot sa mga segundarya nga mga hilisgutan.
Ang unang mga amahan sa iglesya maoy panig-ingnan alang kanato kon unsay kahulogan sa pagsunod kang Cristo ug pagpanalipod sa kamatuoran. Wala sa unang mga amahan sa iglesya ang hingpit, sama nga walay hingpit sa atoa. Ang ubang mga unang amahan sa iglesya nagahupot sa mga pagtoo nga ginaisip sa kinabag-an sa mga Cristohanon karon nga sayop. Ang nahimong teolohiya sa Romano Catolica nag-ugat gikan sa mga sinulat sa post-Nicene nga mga amahan sa iglesya. Samtang makakuha kita’g kahibalo ug panabut sa pagtuon sa unang mga amahan sa iglesya, sa kataposan ang atong pagsalig kinahanglan nga anaa sa Pulong sa Diyos, dilis a mga sinulat sa unang mga Cristohanong mga pangulo. Ang Pulong sa Diyos lamang ang di’masayup nga giya alang sa pagtoo ug pagkinabuhi.
English
Kinsa ang mga unang amahan sa iglesya?