سوال
گنبد صخره (قبه الصخره) چیست؟
جواب
گنبد صخره زیارتگاه مسلمانان است که در سال 691 میلادی بر روی کوه معبد در اورشلیم ساخته شد. گنبد صخره قسمتی از ناحیه وسیع و مقدس مسلمانان است که بخش مهمی از کوه موریا در مرکز اورشلیم را فراگرفته است. دلیل نام گذاری آن به گنبد صخره این است که در بالاترین نقطه (قله) کوه موریا بنا شده است. یهودیان و مسیحیان معتقدند ابراهیم در این مکان فرزند خود را برای قربانی کردن و تقدیم به خدا آماده کرد (پیدایش فصل 22 آیه های 1 تا 14).
همچنین خرمنگاه ارونه یبوسی نیز در نظر گرفته می شود جایی که داوود در آن برای خداوند قربانگاهی بنا کرد (دوم سموئیل فصل 24 آیه 18). همچنین نزدیک و یا در محلی است که معبد هرود تا قبل از ویران شدن در سال 70 میلادی توسط ارتش روم در آنجا قرار داشت. برخی هم بر این باورند که این صخره ممکن است محل قدس الاقداس باشد که بخشی از معبد یهودیان بود و کاهن اعظم سالی یکبار حق ورود به آن را داشت تا کفاره گناهان اسرائیلی ها را بپردازد.
گنبد صخره بخشی از منطقه وسیع اسلامی است که به حرم شریف قدس مشهور است. این ناحیه بیش از 35 هکتار است و شامل مسجدالاقصی و گنبد صخره می باشد. بعد از فتح اورشلیم به دست مسلمانان در سال 637 میلادی، رهبران مسلمان دستور ساخت گنبد صخره را در سال 685 میلادی صادر کردند. ساخت آن تقریبا هفت سال به طول انجامید و امروزه یکی از وسیع ترین مکان های اسلامی در جهان است.
منطقه کوه معبد، محل ساخت گنبد صخره و مسجد الاقصی است که در قرن اول میلادی تحت فرمان و حاکمیت هرود بزرگ انجام گرفت که بخشی از پروژه بازسازی دومین معبد یهودی او بود. عیسی مسیح در آن معبد عبادت کرد و در همانجا نابودی آن را پیش بینی کرد (متی فصل 24 آیه های 1 تا 2). پیش بینی مسیح با حمله ارتش روم در سال 70 میلادی و نابودی معبد به وقوع پیوست.
کوه معبد که گنبد صخره در آن واقع شده است نه تنها برای مسلمانان که کنترل آن را در دست دارند مهم است بلکه برای یهودیان و مسیحیان نیز اهمیت دارد. کوه معبد به عنوان محلی که روزی معبد یهودیان در آن قرار داشت مقدس ترین مکان در یهودیت است. یهودیان و برخی از مسیحیان معتقدند معبد سوم در آنجا ساخته خواهد شد. این ناحیه سومین منطقه مقدس مسلمانان نیز می باشد. کوه معبد به دلیل اهمیتش هم برای یهودیان و هم برای مسمانان به یک منطقه مذهبی بسیار بحث برانگیز تبدیل شده که هم حکومت اسرائیلی ها و هم حکومت فلسطینی ها ادعای حاکمیت بر آن را دارند.
گنبد صخره یک بنای بسیار باشکوه است و به راحتی در عکس های مربوط به شهر اورشلیم دیده می شود. نه تنها بر روی قله کوه موریا قرار دارد بلکه بر روی سکوی مرتفعی نیز بنا شده که 16 فوت آن را بالاتر از کوه معبد قرار می دهد. مرکز و داخل گنبد مرتفع ترین نقطه کوه موریا است. اندازه این صخره (سنگ) 60 در 40 فوت است و حدود 6 فوت بالاتر از کف زیارتگاه قرار دارد. بسیار از مردم گنبد صخره را با مسجد اشتباه می گیرند، این مکان در واقع برای زیارت زائران ساخته شد و در نزدیکی مسجد مهم مسلمانان قرار دارد.
برخی معتقدند گنبد صخره بر اساس این افسانه اسلامی ساخته شد که محمد پیامبر اسلام توسط جبرئیل به کوه موریا برده شد و از آنجا به معراج رفت و همه پیامبران پیشین خود و همچنین خداوند را ملاقات کرد که در تخت پادشاهی خودش تکیه زده و دور او را فرشتگان فرا گرفته اند. با این وجود، این داستان در هیچ یک از روایات اسلامی تا چندین دهه پس از ساخت آن زیارتگاه عنوان نشده بود، حتی برخی علت ساخت گنبد صخره را جشن پیروزی مسلمانان بر مسیحیان در اورشلیم می دانستند نه یادبود معراج محمد.
وقتی اسرائیل کنترل آن منطقه را در جنگ شش روزه سال 1967 بدست گرفت، اجازه داد تا مسلمانان قدرت سرپرستی مذهبی در کوه معبد را داشته باشند تا گنبد صخره به عنوان راهی برای کمک به صلح به کار برده شود. از آن زمان به بعد، غیرمسلمانان اجازه دسترسی محدود به آن ناحیه را دارند، اما اجازه پرستش در کوه معبد را ندارند.
English
گنبد صخره (قبه الصخره) چیست؟
