سوال
هندوییسم چیست و هندوها به چه اعتقاد دارند؟
جواب
هندوییسم یکی از قدیمی ترین ادیان شناخته شده و سازمان یافته است. نوشته های مقدس آن به 1400 تا 1500 سال پیش از میلاد بر می گردد. همچنین یکی از پیچیده ترین و گوناگون ترین ادیان است که میلیونها خدا دارد. هندوها باورهای بنیادین بسیار متنوعی دارد که در فرقه های مختلف بسیاری وجود دارد. اگرچه از لحاظ جمعیت، سومین دین بزرگ در دنیاست، اما بیشتر در هند و نپال است.
متون اصلی هندوییسم عبارتند از وداها (مهمترین متن محسوب می شود)، اوپانیشاداس، ماهابهارتا، و رامایانا. این نوشته ها حاوی سروده های روحانی، طلسمها، فلسفه ها، تشریفات مذهبی، اشعار، و داستاهایی است که هندوها باورهای خود را بر پایه آن قرار می دهند. متون دیگر شامل برهمناس، سوتراس، و آرانیاکاس می باشد.
اگرچه هندوئیسم غالباً به عنوان چندخدایی محسوب می شود، که ظاهرا به 330 میلیون خدا اعتقاد دارند، اما یک «خدا» ی مافوق دارد و آن برهما است. برهما وجودی است که به اعتقادشان در هر جزء از واقعیت و وجود در تمام جهان هستی ساکن است. برهما هم فاقد شخصیت و هم غیر قابل شناخت است و اغلب، اعتقاد بر این است که به سه حالت مجزا وجود دارد: برهما – خالق؛ ویشنو – نگهدارنده؛ و شیوا – نابودکننده. این سه وجه برهما از طریق تجسمهایی از هر کدام نیز شناخته می شود. سخت می توان الهیات هندو را خلاصه کرد چرا که مکاتب گوناگون هندو تقریبا شامل عناصری از دیگر نظام های الهیاتی هستند. هندوییسم می تواند:
1) یگانه انگار باشد – تنها یک چیز وجود دارد؛ مکتب سانکارا
2) پان تئیستی یا وحدت وجودی باشد – تنها یک وجود الهی وجود دارد و خدا با جهان یکی است؛ برهمایی
3) پانِ نتِئیستی باشد – جهان بخشی از خداست؛ مکتب رامانوجا
4) خداباور باشد — تنها یک خدا، که متمایز از خلقت است؛ هندوئیسم بهاکتی
با در نظر داشتن دیگر مکاتب، هندوییسم همچنین می تواند آتئیستی، دئیستی یا حتی نیهیلیستی باشد. با این گوناگونی ای که تحت عنوان «هندو» وجود دارد، شخص مردد می شود که چه چیزی آنها را در وهله نخست "هندو" می کند؟ تنها مسئله ی واقعی این است که آیا آن نظام اعتقادی، وداها را مقدس می شمارد یا خیر. اگر وداها را تصدیق می کند، آنگاه هندو است. در غیر این صورت، هندو نیست.
وداها چیزی بیشتر از کتابهای الهیاتی هستند. آنها حاوی «خدا-اسطوره شناسی» رنگین و غنی هستند، به عبارت دیگر، یک اسطوره شناسیِ مذهبی است که عامداً افسانه، الهیات، و تاریخ را در هم می بافد تا به یک ریشه مذهبیِ داستان گونه دست یابد. این «خدا-اسطوره شناسی» آنقدر عمیق در تاریخ و فرهنگ هند ریشه دوانده است که رد وداها به منزله مخالفت با هند قلمداد می شود. بنابراین، اگر یک نظام اعتقادی تا حدی فرهنگ هند را نپذیرد، توسط هندوئیسم رد می شود. اگر آن نظام اعتقادی، فرهنگ هند و تاریخ خدا-اسطوره ای اش را بپذیرد، آنگاه می تواند به عنوان «هندو» پذیرفته شود، حتی اگر الهیاتش، خداباورانه، نیهیلیستی، یا آتئیستی باشد. این باز بودن نسبت به تناقضات می تواند برای غربی ها که به دنبال سازگاری منطقی و توجیه پذیری عقلانی در دیدگاههای دینی شان هستند، سردرد آور باشد. اما اگر منصف باشیم، مسیحیان منطقی تر نیستند، وقتی که ادعا می کنند به یهوه اعتقاد دارند اما در عمل همچون آتئیست ها زندگی می کنند، و مسیح را با زندگی خود انکار می کنند. برای هندوها، تعارض، از نوع تناقض منطقی است. برای مسیحیان، تعارض بیشتر از نوع ریاکاری است.
هندوها بشر را الهی می بینند. از آنجا که برهما همه چیز است، هندوییسم اظهار می کند که هر کسی الهی است. اتمان، یا خویشتن، با برهمن یکی است. تمام واقعیتِ بیرون از برهمن صرفاً وهم و خیال است. هدف روحانی یک هندو این است که با برهما یک شود، از این رو از وجود داشتن در شکلِ وهمیِ «خودِ انفرادی» دست می کشد. این آزادی را "موکشا" می نامند. تا زمانی که شخص به موکشا نرسد، به اعتقاد هندوها، او مکرراً تناسخ خواهد یافت تا به خودشکوفایی از حقیقت برسد (این حقیقت که تنها برهمن وجود دارد، نه هیچ چیز دیگری). چگونگی تناسخ شخص بوسیله کارما تعیین می شود، که یک اصل علت و معلولی است که بوسیله بالانس طبیعت مقرر می شود. آنچه که شخص در گذشته انجام داده بر آنچه که در آینده اتفاق می افتد اثر می گذارد و در سازگاری با آن است (شامل زندگی های گذشته و آینده می شود).
اگرچه این فقط خلاصه ای از هندوئیسم است، اما معلوم می شود که آن تقریباً در هر مورد از نظام اعتقادی اش با مسیحیت کتاب مقدسی در تضاد است. مسیحیت یک خدا دارد که هم شخصی است و هم قابل شناخت (تثنیه فصل 6 آیه 5؛ اول قرنتیان فصل 8 آیه 6)؛ یک مجموعه از کتب مقدس را دارد؛ تعلیم می دهد که خدا زمین و هر چه در آن زیست می کند را آفرید (پیدایش فصل 1 آیه 1؛ عبرانیان فصل 11 آیه 3)؛ باور دارد که انسان در صورت خدا آفریده شده و فقط یکبار زندگی می کند (پیدایش فصل 1 آیه 27؛ عبرانیان فصل 9 آیه های 27-28)؛ و تعلیم می دهد که نجات تنها از طریق عیسی مسیح است (یوحنا فصل 3 آیه 16، فصل 6 آیه 44، فصل 14 آیه 6، اعمال رسولان فصل 4 آیه 12). هندوئیسم به عنوان یک نظام اعتقادی مردود است چرا که عیسی را به عنوان خدا-انسانِ مجسم و منحصربه فرد که یگانه منجی باکفایت برای بشریت است، را قبول ندارد.
English
هندوییسم چیست و هندوها به چه اعتقاد دارند؟
