سوال
آیا خدا ظالم و بی رحم است؟
جواب
خداناباوران (آتئیست ها) و ندانم گراها (اگناستیک ها) این بحث را پیش می کشند که خدای کتاب مقدس ظالم است. آنها با زدن برچست بی رحمی به خدا در واقع به حساسیت ها انسانی و اخلاقی ما متوسل شده اند. واژه ظلم و بی رحمی اینطور معنی شده است: «بی تفاوتی بی رحمانه نسبت به ایجاد درد و رنج یا لذت بردن از آن». پرسش پیش روی ما این است که آیا خداوند ظالم و بی رحم است؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید ببینیم که آیا خدا واقعا به درد و رنج اهمیتی نمیدهد یا حتی آیا از دیدن رنج مخلوقاتش لذت می برد؟
آتئیست ها و ندانم گراهایی که ادعا می کنند خدا ظالم است مشکل زیادی برای اثبات آن دارند. آنها فقط مدعی نیستند که با اعمال خدا آشنایی کامل دارند، بلکه ادعا می کنند شرایطی را هم که او آن اعمال را انجام داده و حتی انگیز های او را نیز می دانند. آنها همچنین ادعا می کنند که از ذهن و فکر خدا هم خبر دارند، صفاتی مانند بی تفاوتی یا گرایش ها سادیستی به او نصب می دهند تا او را ظالم و بی رحم تعبیر کنند. اما کاملا صادقانه باید گفت که این موضوع بسیار فراتر از توانایی ذهنی شک گرایان است آنها از فکر خدا خبر ندارند. «فکرهای من فکرهای شما نیست، و راههای من هم راههای شما نیست. به همان اندازه که آسمان بلندتر از زمین است، راههای من نیز از راههای شما و فکرهای من از فکرهای شما بلندتر و برتر است» (اشعیا فصل 55 آیه های 8 تا 9).
شکی وجود ندارد که خداوند گاهی باعث ایجاد درد و رنج می شود یا اجازه وجود آنها را می دهد اما چون کار او از نظر ما ظالمانه است به این معنی نیست که خوبی او را می توان مورد تردید قرار داد. ما نمی توانیم ادعا کنیم که دلیل و منطق او را در همه شرایط می دانیم. کارهای او دلایلی دارد که از نظر ما ظالمانه اند مخصوصا زمانی که چیزی از آن شرایط نمی دانیم و حتی تمایلی هم به دانستن آن نداریم. این شرایط شامل موارد زیر هستند؟
تعیین مجازات: اگر مجازات عادلانه است آیا می توان آن را بی رحمی دانست؟ موضوعی که منتقدان معمولا درک نمی کنند این است که وقتی خداوند انسان را مجازات می کند عشقش به او کم نمی شود. خداوند می تواند بدکاران را مجازات کند تا با این کار پرهیزکاران نجات پیدا کنند. رها شدن پلیدی و نادرستی بدون مجازات، ظالمانه است و بی تفاوتی نسبت به بیگناهان به حساب می آید. هنگامی که خدا مسیر باز شده در دریای سرخ را بست و باعث غرق شدن لشگر فرعون شد، در واقع شورش و نافرمانی فرعون را مجازات کرد و از قوم برگزیده اش در برابر قتل عام و نابودی محافظت کرد (خروج فصل 14). کار بدی که بدون مجازات بماند قطعا به کارهای بدتری منتهی خواهد شد و شرایطی به وجود خواهد آورد که به نفع هیچکسی نیست و برای عموم مردم زیان آور است. حتی زمانیکه خدا به اسرائیلی ها دستور داد دشمنان خدا را که شامل زنان و بچه ها نیز میشد نابود کنند می دانست که زنده ماندن آنها ضامن یک نسل بت پرست در آینده می بود که کودکان را برای خدایان دروغین قربانی خواهند کرد.
2- خیر بزرگتر: گاهی برای خیر بزرگتر باید متحمل درد و رنج شد. کتاب مقدس به ما می گوید آزمایش ها و سختی ها از ما مسیحیان بهتر و قوی تری می سازد و ما باید آنها را با شادمانی بپذیریم (یعقوب فصل 1 آیه 2). خداوند آنها را پیش روی ما قرار می دهد تا ما را مانند طلایی که از میان آتش می گذرد خالص کند. پولس رسول رنج های خود را (شکنجه ها، سنگسارها، حوادث دریایی، گرسنگی، تشنگی، سرما و زندان) را وسیله ای می دید که ضعف خودش را به او یادآوری می کردند. او همیشه این حقیقت را به در ذهن خود زنده نگه می داشت که تحمل این رنج ها به دلیل وجود قدرت بزرگتری یعنی خدا بود و اینگه هرگز به توهم تکیه بر خودش دچار نمی شد (دوم قرنتیان فصل 1 آیه های 8 تا 10؛ فصل 4 آیه های 7 تا 12). خدا با ایجاد رنج و درد برای غیرایمانداران از عدالت دفاع می کند. او رحم و مهربانی خود را با هشدارهای مکرر نسبت به عواقب گناه به آنها نشان داده است. گناهکاران با سرپیچی و نافرمانی باعث گرفتاری خودشان می شوند و این مجازات است نه ظلم. همینکه او اجازه می دهد تا گناهکاران فرصت سرپیچی از او را داشته باشند نشان دهنده لطف و صبر اوست نه ظلم او.
3- برای شکوه و جلال خودش: خداوند با نشان دادن ویژگی هایش خود را جلال می دهد. همه ما قبول داریم که فقط زمانی همه چیز از نظر ما خوب است که او عشق و محبتش را ابراز می کند، اما چون همه ویژگی های او مقدس و کامل هستند حتی خشم او نیز باعث جلالش خواهند شد. و هدف نهایی او نیز جلال و شکوه خودش است نه ما. ذهن کوچک و محدود ما حتی توانایی تصور کردن او را نیز ندارد چه برسد به اینکه او را زیر سوال هم ببرد.
همه این موارد، دلایل درست و خوبی برای درد و رنج هستند. بر عکس ادعای شک گرایان، دلایل خوبی وجود دارد که خداوند بر اساس آنها، اجازه وجودبدی و رنج را می دهد. خوشبختانه برخی از این دلایل را می دانیم، اما همیشه نمی توانیم درک کنیم که چرا خدا به بدی و رنج اجازه داده تا وجود داشته باشند. اعتماد به خدا بدون هیچ دلیلی یک ایمان کورکورانه نیست، ما به او در مواردی که خارج از درک انسان هستند اعتماد می کنیم برای اینکه شاهد وفاداری او در همه موارد قابل درک برای انسان هستیم.
اگر کتاب مقدس را به دقت بخوانیم - نه برای تفسیر ظلم و بی رحمی اعمال او - متوجه خواهیم شد که همه کارهای او از روی عشق و محبت است. برای نمونه، کتاب ایوب اغلب به عنوان مثالی از اعمال سادیستی خداوند بر ضد یک مرد بیگناه استفاده می شود. کتاب ایوب می گوید که ایوب بدون هیچ گناهی متحمل آن همه درد و رنج شد، این نکته ظاهرا از ادعای آتئیست ها حمایت می کند. اما استفاده از این ادعا برای اثبات خدایی که سادیستی است نشان از یک درک بسیار سطحی از این کتاب دارد.
در منطقه خاورنزدیک و در دوره پیامبران این عقیده بسیار مرسوم بود که خداوند همیشه به پرهیزکاران برکت و به بدکاران رنج و مصیبت می دهد. کتاب ایوب بحث و جدلی بر ضد این عقیده است. داستان ایوب به ما نشان می دهد که دیدگاه انسان نسبت به عدالت خداوند باید تغییر کند. ما باید این نکته را درک کنیم که خداوند فقط از درد و رنج برای مجازات استفاده نمی کند، بلکه برای جدا کردن انسان ها از امور وسوسه انگیز دنیوی نیز از آن استفاده می کند. علاوه بر این، کتاب ایوب، درک تاوانی که خدا روی صلیب پرداخت کرد را برای مردم آسانتر می کند. اگر بشر همچنان به باور این عقیده ادامه می داد که خدا اجازه نمی دهد یک مرد بی گناه رنج بکشد، برنامه اصلی خدا برای نجات را از دست می داد. خداوند اجازه داد یک مرد کاملا بی گناه (عیسی مسیح) رنج بکشد تا همه نجات پیدا کنند. بنابراین کتاب ایوب کمک بسیار ارزشمندی به درک تاریخ نجات می کند.
به طور خلاصه، شک گرایان نیاز به مدارک بسیار قوی تری برای اثبات ادعای اعمال ظالمانه خدا دارند. متونی در کتاب مقدس که به ظاهر خدایی بی رحم را به تصویر می کشانند، در اصل چنین مفهومی ندارند. با درک درستی از کتاب مقدس به این نتیجه می رسیم که انگیزه کارهای خدا همیشه مطابق با ذات کامل اوست.
English
آیا خدا ظالم و بی رحم است؟
