سوال
جهاد چه تفاوتی با خشونت در کتاب مقدس دارد؟
جواب
توجه بسیار از غربی ها بلافاصله پس از حملات وحشتناک تروریستی یازده سپتامبر برای اولین بار متوجه اسلام شد. بسیاری از این مطلب که خشونت در راه دین با نام جنگ مقدس (جهاد) در قرآن ترویج داده شده است حیرت زده شدند. بسیاری از متفکران سکولار حملات تروریستی اسلامی را با خشونت های عنوان شده در کتاب مقدس مخصوصا عهد قدیم مقایسه می کردند. اما آیا این مقایسه ها درست است؟ آیا دستورات یهوه در عهد قدیم به اسرائیلی ها شبیه جهاد ترویج شده در قرآن است؟ تفاوت بین خشونت در کتاب مقدس و جهاد اسلامی چیست؟
برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید معنی لغت جهاد را بدانیم. جهاد در لغت به معنی کوشش و مبارزه است. انواع مختلفی از جهاد در اسلام وجود دارد. این کلمه می تواند به کوشش های مختلفی اشاره کند مانند «جهاد قلم» (که شامل دستور عمل ها برای ترویج اسلام و قانع کردن مردم برای مسلمان شدن است) یا «جهاد قلب ها» (مبارزه یک شخص با گناهانش). با این وجود، معروف ترین نوع جهاد، خشونت فیزیکی و جنگ در راه اسلام است. گرچه قرآن متونی دارد که مسلمانان را به برخورد مسالمت آمیز و قانع کننده با غیرمسلمانان تشویق می کند (سوره نحل آیه 125) اما شامل آیاتی نیز می باشد که دستور خشونت و جنگ علیه غیرمسلمانان را برای مسلمانان صادر می کند.
در سوره توبه آیه 5 می خوانیم: «پس چون ماه هاى حرام سپرى شد مشركان را هر كجا يافتيد بكشيد و آنان را دستگير كنيد و به محاصره درآوريد و در هر كمينگاهى به كمين آنان بنشينيد پس اگر توبه كردند و نماز برپا داشتند و زكات دادند راه برايشان گشاده گردانيد زيرا الله آمرزنده مهربان است.» سپس در آیه 29 می خوانیم: «(ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمی‌دانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمی‌گروند قتال و کارزار کنید تا آن‌گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند. »
مسلمانان علاوه بر تعالیم قرآن از حدیث –بیانات و سنت محمد که سینه به سینه منتقل شده است- نیز تبعیت می کنند. احادیث گزارش می دهند که محمد قبل از اعزام فرمانده نظامی خود چه دستوری به او می داده است، «وقتی با دشمنان مشرک برخورد کردی سه گزینه در اختیار آنها قرار بده. اگر به هر یک از این سه پاسخ دادند در امان هستند. آنها را به اسلام دعوت کن، اگر قبول کردند با آنها جنگ نکن ... اگر اسلام نیاوردند از آنها جزیه بگیر و اگر قبول کردند با آنها صلح کن. اگر پرداخت جزیه را رد کردند از الله کمک بخواه و با آنها جنگ کن» (صحیح مسلم، جلد نوزدهم حدیث 4294).
اما در مورد خشونت هایی که خدا در عهد قدیم دستور آنها را صادر کرده است چه می توان گفت؟ آیا آنها فرق دارند؟ بیشترین بحث خشونت هایی که در عهد قدیم عنوان می شود به دستور یهوه برای نابود کردن کنعانی ها و تصرف سرزمین موعود (که قول آن را به فرزندان یعقوب داده بود) باز می گردد. برای ارزیابی این وقایع باید متن مربوط به آنها را نیز در نظر بگیریم. کنعانی ها جامعه شرور و بی رحمی بودند که اغلب رفتاری های فرومایه و پست از خود نشان می دادند. نرمن گیسلر می گوید، «این فرهنگ و جامعه چنان پست بود که باعث انزجار خدا شده بود. فرهنگ آنها به شدت با وحشی گری، ظلم، زنای با محارم، فاحشه گری فرقه ای و حتی قربانی کردن کودکان در آتش آمیخته شده بودند. آنها یک جامعه وحشی، خشن و خواستاری نابودی اسرائیل بودند.»
خداوند با صدور فرمان نابودی کنعانی ها به نوعی حکم اعدام مردمی را صادر کرد که در آن مقطع زمانی سزاوار مجازات الهی بودند. خداوند به کنعانی ها چهارصد سال فرصت داد تا توبه کنند (پیدایش فصل 15 آیه های 13-16). اما آنها توبه نکردند و خدا از اسرائیلی ها به عنوان ابزاری برای داوری یک جامعه شرور و به شدت فاسد استفاده کرد. اخبار قدرت شگفت آور خداوند به گوش کنعانی ها رسیده بود و آنها کاملا از آن آگاهی داشتند (یوشع فصل 2 آیه های 10-11، فصل 9 آیه 9). این آگاهی باید آنها را به سمت توبه می کشانید. مثال راحاب و خانواده او مدرکی برای اثبات این حقیقت است که توبه کنعانی ها در برابر خدای اسرائیل می توانست از نابودی آنها جلوگیری کند (یوشع فصل 2) و هیچ کسی از بین نمی رفت. نابودی بدکاران خواست خداوند نیست بلکه او می خواهد تا همه آنها توبه کنند و به سمت او بازگردند (حزقیال فصل 18 آیه های 31-32، فصل 33 آیه 11).
ما باید به یاد داشته باشیم که همه جنگهای ثبت شده در عهد قدیم با تایید یهوه صورت نگرفتند، جنگ هایی که پس از زمان یوشع مجوز آنها را صادر می کرد عمدتا ماهیت دفاعی داشتند. تعدادی از جنگ هایی که اسرائیل در راه کنعان و در آن انجام داد نیز ماهیت دفاعی داشتند ( خروج فصل 17 آیه 8، اعداد فصل 21 آیه های 21-32، تثنیه فصل 2 آیه های 26-37، یوشع فصل 10 آیه 4).
مسئله پیچیده تر به فرمان خدا برای کشتن همه کنعانی ها اعم از زنان و کودکان مرتبط است (تثنیه فصل 7 آیه های 2-5، یوشع فصل 6 آیه 21). در پاسخ به این مسئله باید متذکر شد که گرچه چنین فرمانی در کتاب مقدس ثبت شده است اما این امکان وجود دارد که در برخی موارد حتی زن و کودکی در واقعیت کشته نشده باشند. احتمالا فقط سربازان در اکثر جنگهای کنعان شرکت می کردند و زنان و کودکان فرار کرده بودند. همانطوری که در ارمیا فصل 4 آیه 29 گفته می شود، «اهالی شهرها از صدای نزديک شدن سواران و كمانداران فرار خواهند كرد. عده‌ای در بيشه‌ها پنهان خواهند شد و برخی به کوهها خواهند گريخت. شهرها از سكنه خالی شده، مردم از ترس فرار خواهند كرد.»
در نتیجه تفاوت بسیار اساسی بین خشونت در عهد قدیم و جهاد اسلامی وجود دارد. اول اینکه خشونت اعمال شده در عهد قدیم توسط خداوند برای مدت زمان خاص و محدود به گروه خاصی از مردم بود. نبرد کنعان در محدوده جغرافیایی و تاریخی مشخصی شکل گرفت و با دستورات جهادی پیوسته و همیشگی قرآن تفاوت دارد. نبرد کنعان فراتر از آنچه خدا دستور داده بود نرفت. برخلاف آن، قرآن برای ترویج اسلام حتی جهاد جنگی را تجویز هم می کند. خداوند در هیچ جای کتاب مقدس دستور کشتار غیرایمانداران را به منظور ترویج و ارتقاء ایمان کتاب مقدسی صادر نمی کند.
جای هیچ بحث و تردیدی وجود ندارد که اسلام در سال های اولیه از راه شمشیر گسترش پیدا کرد. این موضوع درست در نقطه مقابل مسیحیت اولیه قرار دارد. بسیاری از مسیحیان اولیه برای ایمان به مسیح به شدت مورد آزار و اذیت قرار گرفته و به شهادت رسیدند. همانطوری که یکی از فیلسوفان مسیحی می گوید، «اسلام و مسیحیت هر دو از راه شمشیر گسترش پیدا کردند اما شمشیری که به جهت های متفاوتی اشاره می کرد.»
در آخر اینکه، برای مسیحیان، رونمایی نهایی خداوند در عیسی مسیح انجام شد و به پایان رسید، کسی که کاملا صلح طلب بود. اگر یک مسیحی در نام مسیح دست به خشونت می زند، در حقیقت از او نافرمانی کرده است. عیسی مسیح گفت هر کسی که شمشیر بکشد با شمشیر نیز کشته خواهد شد (متی فصل 26 آیه 52). تعالیم محمد و شخصیت او کاملا متفاوت بود. مسلمانی که در نام اسلام دست به خشونت می زند، براحتی می تواند کار خود را بر اساس قرآن و سخنان و اعمال شخص خود محمد توجیه کند.
English
جهاد چه تفاوتی با خشونت در کتاب مقدس دارد؟
