سوال
کتب پنجگانه چیستند؟
جواب
کتب پنجگانه یا اسفار خمسه نام پنج کتاب اول کتاب مقدس است که محققین محافظه کار کتاب مقدس بر این باورند که عمدۀ آنها بدست موسی نوشته شد. با اینکه این کتب به وضوح نام نویسنده را ذکر نمی کنند، اما بسیاری از متون آن را به موسی نسبت می دهند یا می گویند کلام اوست (خروج ۱۷:¬۱۴؛ ۲۴:¬۴-۷؛ اعداد ۳۳:¬۱-۲؛ تثنیه ۳۱:¬۹-۲۲). یکی از مهمترین شواهد دال بر این موضوع که موسی نویسنده کتب پنجگانه است، این است که عیسی خود به این بخش از عهدقدیم تحت عنوان «تورات موسی» اشاره می کند (لوقا ۲۴:¬۴۴). هرچند در کتب پنجگانه چند آیه وجود دارد که ظاهراً از طرف کسی به جز موسی اضافه شده- به عنوان مثال، تثنیه ۳۴:¬۵-۸، که مرگ و تدفین موسی را توصیف می کند- اکثر محققین بخش عمدۀ این کتابها را به موسی نسبت می دهند. حتی اگر یوشع یا شخص دیگری نسخه های خطی اولیه را نوشته باشد، اما تعلیم و مکاشفۀ آن را می توان به چیزی که موسی از خدا دریافت کرد نسبت داد، مهم نیست که چه کسی به واقع این کلمات را به رشتۀ تحریر درآورد، زیرا نویسندۀ حقیقی خدا بود و این کتب هنوز هم الهام خدا هستند.
کلمۀ «Pentateuch» از ترکیب کلمۀ یونانی penta به معنای «پنج» و teuchos گرفته شده که می توان آن را «طومار» ترجمه کرد. بنابراین «کتب پنجگانه» به پنج طومار اشاره دارد که نخستین بخش از سه بخش کانن یهودی را تشکیل می دهد. منشاء نام Pentateuch را می توان در ۲۰۰ میلادی جستجو کرد که ترتولیان با استفاده از آن به پنج کتاب نخست کتاب مقدس اشاره نمود. این کتب به تورات نیز معروف هستند که یک کلمۀ عبری و به معنای «شریعت» است. این پنج کتابِ کتاب مقدس عبارتند از: پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه.
یهودیان به طور کلی عهدقدیم را به سه بخش تقسیم کردند، شریعت، انبیا و نوشته‌ها. شریعت یا تورات حاوی پیش زمینۀ تاریخی خلقت و انتخاب ابراهیم از سوی خدا و ملت یهود است که قوم برگزیدۀ او هستند. تورات همچنین دربرگیرندۀ شریعتی است که در کوه سینا به ابراهیم داده شد. کتاب مقدس با اسامی مختلف به این پنج کتاب اشاره می کند. دربارۀ آنها در یوشع ۱:¬۷ گفته شده «شریعتی [تورات] که خادم من موسی تو را بدان حکم کرده است» و در اول پادشاهان ۲:¬۳ «تورات موسی» خوانده شدند.
پنج کتاب نخست کتاب مقدس که کتب پنجگانه را تشکیل می دهند آغاز مکاشفۀ پیش روندۀ خدا به انسان هستند. ما در پیدایش آغاز خلقت، سقوط انسان، وعدۀ رهایی، آغاز تمدن بشری و آغاز رابطۀ عهدی خدا با قوم برگزیده اش اسرائیل را می یابیم.
کتاب بعدی خروج است که روایتگر رهایی و آزادی قوم برگزیدۀ خدا از بردگی با مداخلۀ او و آمادگی ایشان برای تصاحب سرزمین وعده که خدا برای آنان کنار گذاشته بود است. کتاب خروج آزادی اسرائیل از مصر پس از ۴۰۰ سال بردگی را روایت می کند همانطور که خدا به ابراهیم وعده داده بود (پیدایش ۱۵:¬۱۳). این کتاب روایتگر عهد خدا با اسرائیل بر روی کوه سینا، دستور العمل هایی برای ساختن مسکن (خیمه)، صدور ده فرمان و سایر دستوات در زمینۀ نحوۀ پرستش خدا از سوی قوم اسرائیل است.
پس از خروج، کتاب لاویان قرار دارد و دستوراتی گسترده تر مبنی بر نحوۀ پرستش خدا از سوی قوم (اسرائیل) و تسلط ایشان بر خود ارائه می دهد. همچنین شروطی مربوط به نظام قربانی دادن را بیان می کند؛ به واسطۀ این قربانی ها خدا از گناهان قومش چشم پوشی می کرد تا زمانی که قربانی کامل مسیح واقع گردد که به طور کامل گناه را کفاره داد.
پس از لاویان، کتاب اعداد قرار دارد که وقایع مهم رخ داده در طول چهل سالی را که اسرائیل در بیابان سرگردان بود در بر می گیرد و دستوراتی در زمینۀ نحوۀ پرستش خدا و زندگی به عنوان قوم عهدی او می دهد. آخرین کتاب از کتب پنجگانه تثنیه است. گاهی اوقات از این کتاب با عنوان «شریعت دوم» یا «تکرار شریعت» یاد شده. تثنیه حاوی آخرین سخنان موسی است قبل از آنکه قوم وارد سرزمین موعود شوند (تثنیه ۱:۱). در تثنیه، شریعت خدا بر روی کوه سینا تکرار و به تفصیل شرح داده شد. هنگامی که اسرائیل به فصلی تازه از تاریخ خود وارد می شود، موسی فرمانهای خدا را به آنان یادآوری می کند و می گوید با اطاعت از خدا برکات نصیب ایشان می شود اما در پی نااطاعتی دچار لعنتها خواهند شد.
این پنج کتاب از کتب پنجگانه به طور کلی به عنوان کتب تاریخی در نظر گرفته می شوند زیرا وقایع تاریخی را ثبت می کنند. هرچند اغلب به آنها تورات یا شریعت می گویند، اما در واقعیت حاوی چیزی بیش از شریعت هستند. آنها خلاصه ای از نقشۀ نجات ارائه می دهند و پیشینه ای برای همۀ مطالبی که بعد از آنها در کلام می آیند، فراهم می کند. همانند مابقی کتب عهد عتیق، وعده ها، نمونه ها و نبوتهایی که در کتب پنجگانه قرار دارند، در نهایت در شخص و کار عیسی مسیح تحقق می یابند.
English
کتب پنجگانه چیستند؟
