سوال
قرآن چیست؟
جواب
قرآن کتاب مقدس دین اسلام است. بر اساس عقاید مسلمانان، کلمات قرآن به محمد وحی میشد و او هم برای پیروانش بازگو می کرد. کلمه قرآن در لغت به معنی «تلاوت کردن» است. محمد این پیام را حدود ششصد سال پس از ماموریت زمینی عیسی مسیح فاش کرد.
اسلام قرآن را بی نقص، ابدی، و پیام زیبای خداوند و تنها مدرک اثبات محمد به عنوان پیامبر می داند. قرآن پس از مرگ محمد تنها به شکل شفاهی وجود داشت. در آن زمان بود که با تلاش چند تن از رهبران اسلامی به شکل نوشتاری گردآوری شد. قرآن کوتاه تر از عهد جدید کتاب مقدس است؛ بر اساس ادعای عالمان اسلامی تنها با مطالعه قرآن به زبان عربی می توانیم به درستی معنای آن را درک کنیم. الهیات اسلامی بر اساس قرآن و سنت شفاهی (حدیث) در طی قرنها شکل گرفته است.
اسلام می گوید که جبرئیل در خواب بر محمد ظاهر می شود و از او می خواهد که متن خاصی را حفظ کند. محمد برای چندین سال این موضوع را با کسی درمیان نگذاشت و تصور می کرد شاید یک روح پلید به او حمله کرده است. اما همسرش او را قانع کرد که اشتباه فکر میکند، بنابراین بشارت دین خود را بر اساس آن کلماتی که دریافت کرده بود آغاز کرد. او در طی بیست و اندی سال به تدریج پیام های بیشتری دریافت کرد. پیروان محمد گفته های او را حفظ می کردند، و قرآن به این روش کاملا به شکل شفاهی نگهداری میشد.
پیام اصلی قرآن این است که انسان از حقایقی که الله به مردانی مانند نوح، ابراهیم، موسی و عیسی ارائه کرده بود، دور افتاده است. بر اساس گفته محمد، بشر گفته ها و پیام الله را به انحراف کشانده و تحریف کرده است و قرآن پیام نهایی و موثق خداوند به بشر است. انسان فراخوانده شده تا تسلیم الله شود: کلمه اسلام در لغت به معنای تسلیم است. قرآن همچنین به مسلمانان دستور داده است تا با پیروی از دستورات خدا و با استفاده از روش های جنگی (جهاد) پیام اسلام را در سرتاسر جهان منتشر کنند.
بخش وسیعی از کتاب مقدس یهودی-مسیحی علاوه بر الهیات شامل تاریخ نیز می باشد، در حالیکه بخش اعظم قرآن الهیاتی است. اکثر متن قرآن به ماهیت الله، خلقت، تعهدات انسان و زندگی پس از مرگ اختصاص داده شده است.
گردآوری قرآن: ابوبکر و عثمان
پس از مرگ محمد، بقای قرآن کاملا به حافظان (کسانی که تمامی قرآن را حفظ بودند) و قاریان قرآن (کسانی که بخش های زیادی از آن را حفظ بودند و آن را از بر می خواندند) تکیه می کرد. این منابع به تدریج کاهش یافتند. گسترش نظامی امپراتوری اسلام باعث شد تا حافظان و قاریان در جنگ ها کشته شوند. در نتیجه، رهبران سلامی نگارش آن را آغاز کردند. این فرایند شامل استفاده از حافظه حافظان باقی مانده و تکه های متنی مختلف بود. نتیجه یک نسخه نهایی بود که توسط ابوبکر نگهداری می شد.
با این وجود، با گسترش اسلام، تفاوت ها و تناقض ها در قرآن نیز افزایش یافت. این مشکلات به دلیل به حافظه سپردن، نوشته های موجود در روی برگ و استخوان و اختلاف نظرهای بین مسلمانان درباره گفته های محمد به وجود آمدند. این اختلاف ها تا اندازه ای جدی بودند که باعث بروز خشونت می شدند. عثمان خلیفه بعدی مسلمانان دستور داد تا همه قرآن های کتبی و تکه های نوشته شده را جمع آوری کنند. سپس در اختیار محققان قرار گرفت تا کلمات و تلفظ های درست را شناسایی کنند. عثمان پس از این کار یک نسخه کتبی از قرآن را به مناطق مختلف امپراتوری فرستاد و دستور داد تا همه نسخه های قبلی موجود به هر شکلی که وجود دارند نابود شوند.
همه این مراحل در طی سی سال پس ار مرگ محمد انجام شد.
این موضوع در تضاد کامل با تاریخ عهد جدید است. قرآن پس از مرگ محمد دو مرتبه به شکل هدفمند گردآوری شد، و در هیچ یک از این دو مرتبه نسخه های فراوانی منتشر نشدند. این فرایند کاملا زیر نظر رهبران اسلامی انجام شد. پس از نسخه دوم، بقیه نسخه ها عمدا نابود شدند. به طور خلاصه، قرآنی که امروز می بینیم نتیجه یک فرایند به شدت کنترل شده توسط تعداد محدودی از افراد خاص بود. هیچ راهی وجود ندارد که بدانیم آیا متن اصلی تغییر کرده و یا تا چه اندازه تغییر کرده است.
اما عهد جدید توسط نویسندگان مختلف و در زمان و مکان مختلف نوشته شد و در دوره ای منتشر شدند که مسیحیت در واقع غیرقانونی بود. متون عهد جدید آزادانه، به طور مستقل و به تعداد زیاد نسخه برداری می شد. این فرایند بدون کنترل مرکزی یا محدودیت انجام میشد. نتیجه آن چیزیست که امروز می بینیم: هزاران هزار کتاب مقدس در نواحی مختلف جهان. هیچ نوع گروه یا کلیسا دولتی هرگز قادر به کنترل محتویات کتاب مقدس نبوده است. هر نوع خطای نسخه برداری یا تغییر به روشنی مشخص می شود. در دوره ای که امپراتوری روم اهمیت دادن به کتاب مقدس را آغاز کرد – سیصد سال بعد – نسخه های کتاب مقدس برای قرن ها در جریان بودند. بنابراین جایگزین کردن نوشته ها یا نسخه های کنترل شده امکان پذیر نبود.
به طور خلاصه می توان گفت که دفاع از اعتبار کتاب مقدس از این جهت که کاملا نوشته نویسندگان است در برابر دفاع از قرآن از این جهت که گفته های دقیق محمد است بسیار منطقی تر می باشد.
قرآن 114 فصل یا سوره دارد. هر یک فصل ها یا سوره ها نام خاصی دارد تا راحت تر شناسایی شوند. این فصل ها به جای ترتیب زمانی تقریبا بر اساس طولانی یا کوتاه بودن مرتب شده اند. سوره هایی که آیه های بیشتری دارند معمولا جزو فصول آغازین هستند و سوره های کوتاه تر در انتها قرار دارند. در مورد کتاب مقدس، طول آیه ها بسیار متفاوت است. فصل های قرآن نه تنها به ترتیب زمانی نیستند بلکه بحث مطرح شده از یک آیه به آیه بعدی تفاوت بسیار زیادی دارد.
در حالت کلی، متن قرآن بسیار کوتاه تر از متن کتاب مقدس است. اندازه نسبی آن به شمارش کلمات یا حروف بستگی دارد. به طور تقریبی، قرآن کمی بیشتر از نصف عهد جدید و کمتر از یک چهارم عهد قدیم است.
محتوای قرآن را می توان به دو بخش تقسیم کرد: مدنی و مکی. این تقسیم بندی در رابطه با دو مرحله فعالیتی محمد در مکه و مدینه صورت گرفته است. پیام، شخصیت و کلمات محمد در قرآن با مهاجرت او از مکه به مدینه تغییر می کند.
محمد در مکه نسبتا قدرتی نداشت و مورد آزار و تمسخر قرار می گرفت. ماهیت و محتوای سوره های مکی بر روی صلح، همزیستی مسالمت آمیز و عدم اجبار تاکید می کنند. کسانی که ادعا می کنند اسلام دین صلح است برای دفاع از عقیده خود از همین آیه های استفاده می کنند. محمد در مدینه به یک فرمانده قدرتمند تبدیل شد. سوره های مدنی – از اواخر عمر محمد تا روزهای آغازین امپراتوری اسلامی – به شدت تهاجمی و خشن است.
جالب است که در قرآن مفهومی به نام نسخ یا «جابجایی» وجود دارد که بر اساس آن، سوره و آیه های جدیدتر که اعتبار بیشتری دارند جایگزین سوره و آیه های قبلی میشود. در واقع به این معنی که گفته های جدید، قبلی ها را منسوخ می کند. اصل نسخ اغلب در مورد تناقضات موجود در قرآن به کار می رود، مخصوص در مورد تفاوت های بین لحن سوره های مکی و مدنی.
تفسیر و کاربرد قرآن: حدیث و تفسیر
قرآن در اسلام جایگاهی که کتاب مقدس در مسیحیت دارد را ندارد. توافق ها و همچنین تفاوت های مهمی بین آنها وجود دارد. مسلمانان معتقدند که قرآن پیام کامل و ابدی الله است، این ادعا در واقع شبیه پیام عیسی مسیح است که کتاب مقدس را پیام (کلام) کامل و ابدی خداوند می داند.
تفسیر قرآن پیچیده تر از تفسیر دیگر متون دینی می باشد. اکثر مسلمانان نمی توانند به مطالعه عمیق قرآن عربی بپردازند، درست مانند اکثر مسیحیان که نمی توانند در سطوح حرفه ای متن عبری یا یونانی کتاب مقدس را مطالعه کنند. اکثر مسلمانان جهان به زبان اصلی قرآن یعنی عربی صحبت نمی کنند. مسیحیان به ترجمه های مختلف کتاب مقدس دسترسی دارند. اما بر اساس الهیات اسلامی، قرآن را فقط به زبان عربی می توان به طور کامل متوجه شد. بر اساس عقیده مسلمانان، معجزه قرآن در زبان و ساختار به ظاهر کاملش است. بنابراین از نظر اسلام ترجمه قرآن غیرممکن است. هر نوع تغییر، مثلا ترجمه به زبان دیگر، منجر به تفسیر آن می شود. این موضوع دلیل اکثر غیرمسلمانان برای رد ادعای معجزه بودن کلام الله است.
ماهیت کوتاهی و اساسا شفاهی قرآن اولیه باعث گسترش حدیث یا سنت شفاهی (سینه به سینه) شد. محققان اسلامی نقل قول های کسانی که محمد را از نزدیک دیده بودند و گفته های محمد درباره قرآن و کاربرد درست اسلام را جمع آوری کردند. این گفته ها معمولا از زنان، نایبان و نزدیکان محمد جمع آوری می شدند؛ البته همه مسلمانان همه این موارد را قبول ندارند. در واقع، اختلافات بین مکاتب اصلی الهیات اسلامی بر سر این موضع است که کدام حدیث قابل قبول و کدامیک غیر قابل قبول است.
مانع زبانی، ماهیت بی نظم متنی و وجود حدیث باعث می شود تا قرآن بسیار مبهم تر از کتاب مقدس مسیحی باشد. مسلمانان معمولی به هزاران هزار حدیث (سنت های شفاهی) دسترسی ندارند. می توان گفت که نقش قرآن در اسلام را بدون حدیث نمی توان به شکل درستی درک کرد. در نتیجه، مسلمانان برای درک قرآن و به کار بردن آن به شدت نیاز به تفسیر آن توسط محققان دارند. با این وجود، قرآن تنها متن مقدس مسلمانان و البته مهمترین آن است.
ادعای رقابت: قرآن و کتاب مقدس
رابطه اسلام و کتاب مقدس به دلیل مطالب عنوان شده درباره قرآن پیچیده است. در تئوری، مسلمانان معتقدند که الله (خدا) وحی مکتوب را به مردانی مانند موسی و داوود ارائه داد که عیسی هم شامل این مردان می باشد. به نظر می رسد که قرآن در برخی از بخش های خود خواندن کتاب های این مردان را پیشنهاد می کند. در بخش هایی هم به نظر می رسد به تحریف شدن این کتاب ها اشاره می کند. قرآن همچنین ادعا می کند الله اجازه تغییر کلامش را به کسی نمی دهد. در جایی هم می گوید مسیحیان خدا، عیسی و مریم را می پرستند – درک کاملا غلط از تعالیم مسیحی.
به طور خلاصه، کتاب مقدس قوی ترین مدرک تجربی بر علیه صحت قرآن است. نسخه هایی از کتاب مقدس در موزه ها نگهداری می شود که قرن ها پیش از تولد محمد نوشته شده اند. ادعای تحریف شدن متن کتاب مقدس قابل تایید نیست. و متن کتاب مقدس توافقی با قرآن و ادعای قرآن در مورد آن ندارد.
گرچه مسلمانان به قرآن احترام می گذراند اما جایگاه قرآن در اسلام مانند جایگاه کتاب مقدس در مسیحیت نیست. نگارش، محتویات، هویت و تاریخ آن به شدت با ویژگی های کتاب مقدس تفاوت دارند. و در پایان، اعتبار قرآن را نمی توان به هیچ شکلی با اعتبار کتاب مقدس مقایسه کرد.
English
قرآن چیست؟
