Ερώτηση
Τι λέει η Αγία Γραφή για την γήρανση;
Απάντηση
Η Αγία Γραφή παρουσιάζει την γήρανση ως ένα κανονικό, φυσιολογικό τμήμα τής ζωής σ’ αυτόν τον κόσμο. Η διαδικασία τής γήρανσης συνδυάζεται με τιμή διότι η αύξηση τής ηλικίας συνοδεύεται με αυξανόμενη σοφία και εμπειρία. «Η πολιά (γκρίζα μαλλιά) είναι στεφάνι δόξας, όταν βρίσκεται στον δρόμο τής δικαιοσύνης.» (Παροιμίες 16:31· δες επίσης Παροιμίες 20:29). Ο Θεός θέλει να θυμόμαστε ότι η ζωή είναι σύντομη (Ιακώβου 4:14) και ότι η ομορφιά τής νεότητας ταχέως παρέρχεται (Παροιμίες 31:30, Α΄ Πέτρου 1:24).
Τελικώς, το ερώτημα τής γήρανσης δεν μπορεί να διαχωριστεί από το ερώτημα τού νοήματος τής ζωής και την ιδέα τής κληρονομιάς που αφήνουμε. Στο βιβλίο τού Εκκλησιαστή ο Σολομών παρέχει μια οξύνου θεώρηση τής γήρανσης και των σχετικών με αυτήν ζητημάτων.
Γεννιόμαστε με την φυσική τάση να ζούμε για την παρούσα στιγμή αλλά η ολοκληρωτική ματαιότητα αυτής της προσέγγισης αποτελεί το θέμα τού Εκκλησιαστή 1-7. Καθώς οι άνθρωποι γηράσκουν και αρχίζουν να αισθάνονται την αυξανόμενη επίδραση της φθοράς τους, αρχίζουν τυπικά να επενδύουν τα εξασθενημένα εφόδιά τους σε σχέδια που στα μάτια τους φαίνεται να υπόσχονται ένα διαρκές νόημα στη ζωή, και ιδιαιτέρως την ελπίδα τής διαιώνισης τού «ονόματος» τους σε μια μόνιμη κληρονομιά (Εκκλησιαστής 2). Δυστυχώς, κανένας δεν μπορεί να προβλέψει ποια σχέδια θα έχουν διαρκή αξία και σημασία (Εκκλησιαστής 3:1-15), και αυτό φυσιολογικά οδηγεί σε διάφορα επίπεδα διάψευσης, ακόμη και απελπισίας ένεκα της συντομίας τής ζωής και της προφανούς αδικίας «κάτω από την ήλιο» (η φράση που χρησιμοποιεί ο Σολομών αναφερόμενος στη γήινη ζωή) (Εκκλησιαστής 3:16-7:29).
Με την αυξανόμενη κατανόηση ότι η ικανοποίηση σε τέτοιες δραστηριότητες είναι πάντοτε φευγαλέα, η ελπίδα που δίνει ο Σολομών είναι ότι οι άνθρωποι θα γίνουν σοφότεροι αξιοποιώντας, πριν πεθάνουν, το «μερίδιο» που ο Θεός τούς χάρισε (Εκκλησιαστής 8-12· δες επίσης Ψαλμός 90:12). Η σοφία αυτή αυξάνεται σε σχέση με την αντίληψη «του χρόνου και της κρίσης» —χρειαζόμαστε την θεϊκή προοπτική εν όψει του σύντομου βίου και της προφανούς αδικίας (Εκκλησιαστής 3:15γ-17, 8:5β-8, 12β–15, 9:11-12, 11:9; 12:14). Στις περικοπές αυτές, η εβραϊκή ιδέα τού χρόνου συνδυάζει τις έννοιες της ευκαιρίας (η κατάλληλη στιγμή να ενεργήσει κάποιος τάχιστα όταν δημιουργείται μια περίσταση) και η περιορισμένη διάρκεια ζωής (τόσος, μόνο, διαθέσιμος χρόνος πριν χαθεί κάθε ευκαιρία). Στα ίδια αυτά κείμενα, η εβραϊκή ιδέα τής κρίσης προϋποθέτει πλήρη ελευθερία για την αξιοποίηση τού «μεριδίου» που ο Θεός μάς έχει χαρίσει στην ζωή, όπως οι επιθυμίες μας μάς οδηγούν, με την συνεπαγόμενη υπευθυνότητα ενώπιον Εκείνου που μας διένειμε τα χαρισθέντα μερίδια. Οι αντίστοιχες ιδέες της Καινής Διαθήκης απεικονίζονται με ζωντανά χρώματα στις παραβολές τού Χριστού τών δέκα παρθένων και των ταλάντων (Ματθαίος 25), των δύο γιων (Ματθαίος 21:28-32), και του άδικου οικονόμου (Λουκάς 16:1-13).
Ο συγγραφέας τού Εκκλησιαστή αναγνωρίζει τις δυσκολίες και τις προκλήσεις τής γήρανσης, και μεταξύ αυτών η φυσική και η διανοητική φθορά. Ο Εκκλησιαστής αντιμετωπίζει τις δυσκολίες αυτές από την ανθρώπινη προοπτική (Εκκλησιαστής 7:15-18, 8:14-9:3) και προσφέρει σοφία που μας βοηθάει ν’ αντιμετωπίσουμε την γήρανση με την προοπτική τού Θεού, που εμπεριέχει τις έννοιες «του χρόνου και της κρίσης». Με την αναπόφευκτη απογοήτευσή μας για την ανθρώπινη κατάσταση —την πανανθρώπινη εξαχρείωση, αβεβαιότητα και θνητότητα— είναι σοφό να θυμόμαστε ότι «σ’ εκείνον που έχει κοινωνία ανάμεσα σε όλους τούς ζωντανούς ανθρώπους, υπάρχει ελπίδα, δεδομένου ότι ένα σκυλί που ζει είναι καλύτερο από ένα λιοντάρι νεκρό. Επειδή οι ζωντανοί γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν· οι νεκροί, όμως, δεν γνωρίζουν τίποτε, ούτε έχουν πλέον απόλαυση, επειδή η ανάμνησή τους λησμονήθηκε. Ακόμα και η αγάπη τους, και το μίσος τους, και ο φθόνος τους χάθηκε ήδη και δεν θα έχουν μερίδα στον αιώνα σε όλα όσα γίνονται κάτω από τον ήλιο.» (Εκκλησιαστής 9:4–6). Γνωρίζοντας οι άνθρωποι ότι είναι υπόλογοι για το «μερίδιο» που τους έδωσε ο Θεός, θα πρέπει να αξιοποιήσουν με χαρά όλα τους τα χαρίσματα, τις ικανότητες, την σοφία και τις ευκαιρίες τής ζωής έγκαιρα παρά αργά —πριν κάθε ευκαιρία προς τούτο έχει χαθεί (9:7-10, 11:9-12:7).
Η κεντρική ιδέα της σκέψης αυτής από τον Εκκλησιαστή σχετικά με την γήρανση, είναι ότι το νόημα τής ζωής εκπληρώνεται στον θεόδοτο προορισμό, και ο προορισμός μας εκπληρώνεται μόνον όταν εκμεταλλευόμαστε το θεόδοτο «μερίδιό» μας εν Χριστώ, τον υπεσχημένο από τον Θεό Σωτήρα. Ενώ το μερίδιο αυτό μπορεί να φαίνεται λιγότερο δίκαιο για μερικούς από ό,τι σε άλλους, το νόημα τής ζωής θα ολοκληρωθεί μόνο στην τελική κρίση, όπου θα λάβουμε την κληρονομιά μας (Εκκλησιαστής 7:11) για τον τρόπο που επενδύσαμε το μερίδιό μας, είτε αυτός είναι καλός είτε κακός (Εκκλησιαστής 12:14;· σύγκρινε Β΄ Κορινθίους 5:10). Εκείνη την ημέρα, θ’ αντιληφθούμε πως ο Θεός είναι πασιφανώς δίκαιος στις ανταμοιβές Του, ασχέτως τού πόσο άδικα ή ακανόνιστα φαίνεται πως διένειμε το μερίδιό μας στην παρούσα ζωή.
English
Τι λέει η Αγία Γραφή για την γήρανση;
