Ερώτηση
Ποια είναι η ιδέα τής νιρβάνα στον βουδισμό;
Απάντηση
Η νιρβάνα, σύμφωνα με τον βουδισμό, είναι μια σύνθετη εννοιολογική κατάσταση ύπαρξης κατά την οποία ο άνθρωπος έχει απαλλαγεί από τα παθήματα τού κόσμου και αντιλαμβάνεται την ενότητά του με το σύμπαν. Ο άνθρωπος τού οποίου η συνείδηση εισέρχεται στην νιρβάνα μπορεί τελικώς να εγκαταλείψει τον κύκλο τών μετενσαρκώσεων ώστε να υπάρχει πνευματικά, αν και απρόσωπα. Η λέξη νιρβάνα σημαίνει κυριολεκτικά «σβέση φλόγας», αλλά η σημασία, όταν εφαρμόζεται στην προσωπική ζωή κάποιου, είναι πολυπλοκότερη. Η νιρβάνα μπορεί ν’ αναφέρεται στην πράξη τής εξάλειψης — είτε αυτή συμβαίνει βαθμιαία είτε ραγδαία (όπως σβήνει ένα κερί από φύσημα). Ο τελικός σκοπός τού βουδισμού είναι η νιρβάνα, όταν έχει πλέον «σβήσει» κάθε επιθυμία και ο άνθρωπος έχει μεταμορφωθεί σε μια άλλη κατάσταση. Φαντάσου ένα κερί που καίει και κάποια στιγμή σβήνει. Η ενέργειά του δεν έχει καταστραφεί αλλά έχει μετατραπεί σε άλλη μορφή ενέργειας. Αυτή είναι η βασική απεικόνιση αυτού που συμβαίνει όταν μια ψυχή φτάνει στην νιρβάνα.
Υπάρχουν τρεις «φλόγες» που ο βουδισμός επιζητεί να σβήσει για να καταλήξει κάποιος στην νιρβάνα. Υπάρχει πάθος, αντιπάθεια (μίσος) και άγνοια (ψευδαίσθηση). Επιφανειακά, η εξάλειψη αυτή φαίνεται να μοιάζει βιβλική. Η Αγία Γραφή προειδοποιεί ενάντια στην κυριαρχία τής αμαρτωλής επιθυμίας/πάθους (Ρωμαίους 6:12) και μας καλεί να «νεκρώσουμε» κάθε τι αμαρτωλό που υπάρχει μέσα μας, όπως το αμαρτωλό πάθος (Κολοσσαείς 3:5). Το μίσος και η ηθελημένη άγνοια καταδικάζονται επίσης στις Γραφές. Υπάρχουν μάλιστα 71 παροιμίες που μιλούν για τον «άφρονα» και καμία από αυτές δεν τον επιδοκιμάζει. Το μίσος, βιβλικά, αποτελεί μια αρνητική κατάσταση. «Το μίσος διεγείρει έριδες· η αγάπη, όμως, σκεπάζει όλα τα σφάλματα» (Παροιμίες 10:12).
Η εξάλειψη τού «πάθους» στον βουδισμό διαφέρει πολύ από την οδηγία της Γραφής «απόφευγε τις νεωτεριστικές επιθυμίες» (Β΄ Τιμόθεον 2:22). Ο βουδισμός δεν θεωρεί την αμαρτία ως παραβίαση τού θεϊκού ηθικού κώδικα· συστήνει μάλλον την ελαχιστοποίηση όλων των επιθυμιών, κάτι που φυσικά είναι αυτοαναιρούμενο — προκειμένου ν’ απαλλαγείς από κάθε επιθυμία, πρέπει να επιθυμείς ν’ απαλλαγείς. Σε κάθε περίπτωση, δεν συνιστά βιβλική ιδέα — ο Θεός υπόσχεται να ικανοποιήσει τις επιθυμίες τής καρδιάς μας ενόσω εμείς ευφραινόμαστε σ’ Αυτόν (Ψαλμός 34), και ο βιβλικός Ουρανός, σε αντίθεση με την νιρβάνα, είναι τόπος όπου η απόλαυση ξεχειλίζει και οι επιθυμίες ικανοποιούνται (Ψαλμός 16).
Η ιδέα τής νιρβάνα αντιτίθεται στην βιβλική διδασκαλία περί Ουρανού. Οι Γραφές διδάσκουν ότι δεν υπάρχει τρόπος να φτιάξουμε δικό μας δρόμο προς τον Ουρανό (Ρωμαίους 3:20). Καμιά προσπάθεια διαλογισμού, άρνησης τού εαυτού μας ή διαφωτισμού μπορεί να μας καταστήσει δίκαιους ενώπιον τού αγίου Θεού. Ο βουδισμός ακόμη διδάσκει πως ο άνθρωπος που φτάνει στην κατάσταση τής νιρβάνα χάνει πλήρως την προσωπική του ταυτότητα, κάθε επιθυμία και ακόμη το σώμα του. Η Αγία Γραφή διδάσκει ότι ο Ουρανός είναι πραγματικός τόπος, και όχι κατάσταση τού νου, στον οποίον διατηρούμε τις προσωπικές μας ταυτότητες και κατοικούμε με αναστημένα σώματα. Δεν θα υπάρχουμε σε μια νεφελώδη κατάσταση ή αέναη απάθεια· θα απολαμβάνουμε, αντιθέτως, την εκπλήρωση τής πλέον βασικής μας επιθυμίας — κοινωνία με τον Θεό: «Μου φανέρωσες τον δρόμο τής ζωής· χορτασμός ευφροσύνης είναι το πρόσωπό σου· τερπνότητες βρίσκονται στα δεξιά σου, παντοτινά.» (Ψαλμός 16:11).
English
Ποια είναι η ιδέα τής νιρβάνα στον βουδισμό;
