Ερώτηση
Περιέχει αλληγορία η Αγία Γραφή;
Απάντηση
Μια αλληγορία είναι μια ιστορία στην οποία οι χαρακτήρες και/ή τα γεγονότα χρησιμοποιούνται ως σύμβολα που αντιπροσωπεύουν άλλα γεγονότα, ιδέες ή ανθρώπους. Η αλληγορία έχει καταστεί μια κοινή λογοτεχνική επινόηση μέσα στην ιστορία της λογοτεχνίας. Οι αλληγορίες έχουν χρησιμοποιηθεί για να εκφράσουν εμμέσως ιδέες μη δημοφιλείς ή αμφιλεγόμενες, να ασκήσουν κριτική σε πολιτικούς και να ελέγξουν τους όντας σε εξουσία (π.χ., Η Φάρμα των ζώων του Τζωρτζ Όργουελ και Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ του Ιωνάθαν Σουίφτ). Άλλες φορές, η αλληγορία εκφράζει αφηρημένες ιδέες ή πνευματικές αλήθειες μέσω μιας εκτεταμένης μεταφοράς, που καθιστά ευκολότερη την κατανόηση της αλήθειας (π.χ. Το Μεγάλο Ταξίδι του Ιωάννη Βουνιάνου και Του ελαφιού τα Πόδια στους Ψηλούς Τόπους της Άννας Χούρναρντ).
Η Αγία Γραφή περιέχει πολλές περιπτώσεις αλληγορίας που χρησιμοποιούνται για να εξηγήσουν πνευματικές αλήθειες ή να προεικονίσουν μελλοντικά γεγονότα. Οι παραβολές του Ιησού αποτελούν τα πλέον σαφή παραδείγματα αλληγορίας. Στις ιστορίες αυτές, οι χαρακτήρες και τα γεγονότα εκφράζουν κάποια αλήθεια σχετική με τη βασιλεία του Θεού ή τη χριστιανική ζωή. Για παράδειγμα, στην παραβολή του Σπορέα στον Ματθαίο 13:3–9, ο σπόρος και τα διαφορετικά είδη εδάφους απεικονίζουν τον λόγο του Θεού και τις διαφορετικές ανταποκρίσεις των ανθρώπων απέναντι σ' αυτόν (όπως εξήγησε ο Ιησούς στα εδάφια 18–23).
Η ιστορία του άσωτου γιου χρησιμοποιεί, επίσης, αλληγορία. Στην ιστορία αυτή (Λουκάς 15:11–32), ο γιος αυτός αντιπροσωπεύει τον μέσο άνθρωπο: αμαρτωλό κι επιρρεπή στον εγωκεντρισμό. Ο πλούσιος πατέρας αντιπροσωπεύει τον Θεό και η ζωή του γιου, γεμάτη απολαύσεις στην αρχή, πείνα κατόπιν, αντιπροσωπεύει την κενότητα του τρόπου ζωής που χαρακτηρίζεται από ασέβεια. Όταν ο γιος επιστρέφει στο σπίτι με γνήσια λύπη, έχουμε την εικόνα της μετάνοιας. Στο έλεος που δείχνει ο πατέρας και την προθυμία να δεχθεί πάλι τον γιο του, βλέπουμε τη χαρά του Θεού όταν επιστρέφουμε από την αμαρτία κι επιζητούμε τη συγχώρησή Του.
Στις παραβολές, ο Ιησούς διδάσκει πνευματικές ιδέες (πώς οι άνθρωποι αντιδρούν στο ευαγγέλιο, στο έλεος του Θεού, κ.λπ.) στη μορφή μεταφορών που εκφράζουν σχέσεις. Αποκτούμε μια βαθύτερη κατανόηση της αλήθειας του Θεού μέσω αυτών των ιστοριών. Άλλα παραδείγματα βιβλικής αλληγορίας, ως λογοτεχνικό σχήμα, είναι το όραμα του δράκοντα και της γυναίκας στην Αποκάλυψη 12:1–6· η ιστορία των αετών και του αμπελιού στον Ιεζεκιήλ 17· και πολλές από τις παροιμίες, ειδικότερα εκείνες που είναι γραμμένες με εμβληματικό παραλληλισμό.
Μερικές από τις παραδόσεις και τελετές που θέσπισε ο Θεός στην Αγία Γραφή, θα μπορούσαν να θεωρηθούν «μη λογοτεχνικές αλληγορίες» διότι συμβολίζουν πνευματικές αλήθειες. Η πράξη της θυσίας ενός ζώου, για παράδειγμα, έδινε το μήνυμα πως η αμαρτία μας αξίζει θάνατο, και κάθε υποκατάστατο στο βωμό προεικόνιζε την τελική θυσία του Χριστού, που θα πέθαινε για τον λαό Του. Ο θεσμός του γάμου, ενώ υπηρετεί σπουδαίους πρακτικούς σκοπούς, αποτελεί επίσης ένα σύμβολο της σχέσης μεταξύ του Χριστού και της Εκκλησίας (Εφεσίους 5:31–32). Πολλοί από τους τελετουργικούς νόμους του Μωυσή (σχετικοί με την ένδυση, τις τροφές, τα καθαρά και τα ακάθαρτα) εξέφραζαν πνευματικές πραγματικότητες, όπως η ανάγκη οι πιστοί να ξεχωρίζουν από τους μη πιστούς στο πνεύμα και την πράξη. Ενώ τα παραδείγματα αυτά μπορεί να μη θεωρούνται αλληγορίες το καθένα χωριστά (καθώς μια αλληγορία απαιτεί πολλαπλά σύμβολα που συνδυάζονται μαζί), το θρησκευτικό σύστημα της Παλαιάς Διαθήκης (και μέρος της Καινής) μπορεί να θεωρηθεί ως μια ευρεία αλληγορία στη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό.
Είναι ενδιαφέρον πως κάποια σημαντικά ιστορικά συμβάντα, που φαίνονται από πρώτη ματιά να μην περιέχουν κάποια βαθύτερη σημασία, ερμηνεύονται αργότερα αλληγορικά για να διδάξουν κάποιο σπουδαίο μάθημα. Μια τέτοια περίπτωση συναντάμε στην Γαλάτας 4, όπου ο Παύλος ερμηνεύει την ιστορία του Αβραάμ, της Άγαρ και της Σάρρας ως μια αλληγορία για την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. «Λέει δηλαδή η Γραφή πως ο Αβραάμ απέκτησε δύο γιους, έναν από τη δούλη κι έναν από την ελεύθερη γυναίκα του. Ο γιος της δούλης όμως γεννήθηκε σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους, ενώ ο γιος της ελεύθερης σύμφωνα με την υπόσχεση του Θεού. Αυτά πρέπει να τα καταλάβουμε σαν μια εικόνα. Οι γυναίκες δηλαδή είναι οι δύο διαθήκες: η μία στο όρος Σινά, που γεννάει δούλους, κι αυτή είναι η Άγαρ. Η Άγαρ συμβολίζει το όρος Σινά στην Αραβία, κι αντιστοιχεί στην τωρινή Ιερουσαλήμ, που πραγματικά είναι υπόδουλη, αυτή και τα παιδιά της. Αντίθετα, η ουράνια Ιερουσαλήμ είναι ελεύθερη, κι αυτή είναι η μητέρα όλων μας. (Γαλάτας 4:22–26, ΝΜΒ). Εδώ ο Παύλος, παίρνει πραγματικούς, ιστορικούς ανθρώπους (Αβραάμ, Άγαρ και Σάρρα) και τους χρησιμοποιεί ως σύμβολα για τον Νόμο του Μωυσή (η Παλαιά Διαθήκη) και την ελευθερία του Χριστού (η Καινή Διαθήκη). Βλέπουμε μέσα από τον αλληγορικό φακό του Παύλου πως η σχέση μας με τον Θεό είναι σχέση ελευθερίας (είμαστε τέκνα της θείας υπόσχεσης, όπως ήταν ο Ισαάκ για τη Σάρρα), και όχι δουλείας (δεν είμαστε τέκνα της δουλείας του ανθρώπου, όπως ήταν ο Ισμαήλ για την Άγαρ). Ο Παύλος μπορούσε να δει, με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος, τη συμβολική σημασία αυτού του ιστορικού γεγονότος, και το χρησιμοποίησε για να απεικονίσει τη θέση μας εν τω Χριστώ.
Η αλληγορία είναι ένας όμορφος, καλλιτεχνικός τρόπος εξήγησης πνευματικών θεμάτων με απλούς, κατανοητούς όρους. Μέσω των αλληγοριών της Γραφής ο Θεός μας βοηθάει να κατανοήσουμε δύσκολες ιδέες μέσω ενός περισσότερο σχεσιακού πλαισίου. Μας αποκαλύπτεται, επίσης, ως ο Μεγάλος Αφηγητής, που εργάζεται μέσα στην ιστορία προεικονίζοντας και πραγματοποιώντας το σχέδιό Του. Μπορούμε να χαρούμε που έχουμε έναν Θεό που απευθύνεται σε μας με πολλούς τρόπους, που μπορούμε να κατανοήσουμε και που μας έχει δώσει σύμβολα και αλληγορίες που μας υπενθυμίζουν το πρόσωπό Του.
English
Περιέχει αλληγορία η Αγία Γραφή;
