Ερώτηση
Τι είναι ο φονταμενταλισμός;
Απάντηση
Η λέξη φονταμένταλ μπορεί να περιγράφει οποιαδήποτε θρησκευτική παρόρμηση που προσκολλάται στις βασικές της αρχές. Ο φονταμενταλισμός, για τον σκοπό αυτού του άρθρου, είναι ένα κίνημα μέσα στην εκκλησία που κρατά τα ουσιώδη της χριστιανικής πίστης. Στους σύγχρονους καιρούς η λέξη φονταμενταλιστής χρησιμοποιείται συχνά με υποτιμητική έννοια.
Η κίνηση του φονταμενταλισμού έχει τις ρίζες της στο Θεολογικό Σεμινάριο του Πρίνστον ένεκα της σύνδεσης με τους αποφοίτους αυτού του ιδρύματος. Δύο πλούσια μέλη της εκκλησίας προσέλαβαν ενενήντα επτά συντηρητικούς εκκλησιαστικούς ηγέτες απ’ όλον τον δυτικό κόσμο να γράψουν 12 τόμους σχετικά με τα βασικά δόγματα της χριστιανικής πίστης. Εξέδωσαν αυτά τα κείμενα και διένειμαν δωρεάν περισσότερα από 300.000 αντίτυπα σε ποιμένες και εκκλησιαστικούς ηγέτες. Τα βιβλία είχαν τον τίτλο The Fundamentals, κι εξακολουθούν σήμερα να τυπώνονται σε δύο τόμους.
Ο φονταμενταλισμός επισημοποιήθηκε προς το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα από συντηρητικούς χριστιανούς –John Nelson Darby, Dwight L. Moody, B. B. Warfield, Billy Sunday, και άλλους- που νοιάζονταν για τις ηθικές αξίες που διαβρώνονταν από τον μοντερνισμό –η πίστη ότι οι άνθρωποι (μάλλον παρά ο Θεός) δημιουργούν, βελτιώνουν και διαφοροποιούν το περιβάλλον τους με τη βοήθεια της επιστημονικής γνώσης, της τεχνολογίας και των πρακτικών πειραματισμών. Εκτός από την αντιμετώπιση της επιρροής του μοντερνισμού, η εκκλησία αγωνιζόταν ενάντια στη Γερμανική ανώτερη κριτική κίνηση, που αρνιόταν την αξιοπιστία των Γραφών.
Ο φονταμενταλισμός βασίζεται σε πέντε δόγματα της χριστιανικής πίστης, αν και υπάρχουν πολλά περισσότερα στο κίνημα από την απλή προσκόλληση σ’ αυτές τις αρχές:
1) Η Αγία Γραφή είναι κυριολεκτικά αληθής. Μ’ αυτό το δόγμα συνδέεται η πεποίθηση ότι η Γραφή είναι αλάνθαστη και χωρίς καθόλου αντιφάσεις.
2) Η παρθενική γέννηση και θεότητα του Χριστού. Οι φονταμενταλιστές πιστεύουν ότι ο Ιησούς γεννήθηκε από την παρθένο Μαρία και συνελήφθη από το Άγιο Πνεύμα και ήταν ο Γιος του Θεού, πλήρως άνθρωπος και πλήρως Θεός.
3) Η αντικαταστατική εξιλέωση του Ιησού Χριστού πάνω στο Σταυρό. Ο φονταμενταλισμός διδάσκει ότι η σωτηρία προσφέρεται μόνο μέσω της χάρης του Θεού και της ανθρώπινης πίστης στη σταύρωση του Χριστού ένεκα των αμαρτιών του ανθρώπινου γένους.
4) Η σωματική ανάσταση του Ιησού. Την τρίτη ημέρα μετά τη σταύρωσή Του, ο Ιησούς εγέρθηκε από τον τάφο και τώρα κάθεται στα δεξιά του Θεού Πατέρα.
5) Η αυθεντία των θαυμάτων του Ιησού όπως αυτά καταγράφονται στις Γραφές και η κυριολεκτική προ-χιλιαστική δεύτερη έλευση του Χριστού στη γη.
Άλλα δογματικά σημεία των φονταμενταλιστών είναι ότι ο Μωυσής έγραψε τα πέντε πρώτα βιβλία της Γραφής και ότι η εκκλησία θ’ αρπαγεί πριν τη Θλίψη των εσχάτων καιρών. Οι περισσότεροι φονταμενταλιστές πιστεύουν επίσης στη θεολογία των Οικονομιών.
Η φονταμενταλιστική κίνηση έχει συχνά ενστερνιστεί έναν συγκεκριμένο ακτιβισμό υπέρ της αλήθειας, κι αυτό οδήγησε σε κάποια εσωτερική έριδα. Εμφανίστηκαν πολλές νέες εκκλησιαστικές αποχρώσεις και κοινωνίες, καθώς οι άνθρωποι εγκατέλειπαν τις εκκλησίες τους στο όνομα της δογματικής καθαρότητας. Ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά του φονταμενταλισμού είναι ότι θεωρεί τον εαυτό του ως φύλακα της αλήθειας, που συνήθως αποκλείει τη βιβλική ερμηνευτική των άλλων. Εκείνον τον καιρό της ανόδου του φονταμενταλισμού, ο κόσμος ενστερνιζόταν τον ορθολογισμό, τον μοντερνισμό και τον δαρβινισμό· και εισέβαλλαν στην εκκλησία ψευδείς δάσκαλοι. Ο φονταμενταλισμός ήταν μια αντίδραση ενάντια στη απώλεια της βιβλικής διδασκαλίας.
Η κίνηση δέχθηκε ένα σοβαρό χτύπημα το 1925 από τον φιλελεύθερο τύπο με την κάλυψη της δίκης ενάντια στον καθηγητή Τζον Σκόουπς που δίδασκε τη θεωρία της εξέλιξης. Αν και οι φονταμενταλιστές κέρδισαν την υπόθεση, χλευάστηκαν δημόσια. Ακολούθησε ο θρυμματισμός του φονταμενταλισμού και η επανεκτίμηση. Η πλέον επιφανής και δυναμική ομάδα στις ΗΠΑ είναι η χριστιανική δεξιά. Η ομάδα αυτή των αυτό-προσδιοριζόμενων φονταμενταλιστών έχει αναμιχθεί σε πολιτικές κινήσεις περισσότερο από άλλες θρησκευτικές ομάδες. Ως το 1990, ομάδες όπως o «Χριστιανικός Συνασπισμός» (Christian Coalition) και το «Συμβούλιο Οικογενειακής Έρευνας» (Family Research Council) έχουν επηρεάσει την πολιτική και τα πολιτισμικά ζητήματα. Σήμερα, ο φονταμενταλισμός ζει σε διάφορες ευαγγελικές ομάδες, όπως η Southern Baptist Convention. Αυτές οι ομάδες μαζί ισχυρίζονται πως έχουν περισσότερα από 30 εκατομμύρια ακόλουθους.
Όπως όλες οι κινήσεις, οι φονταμενταλιστές έχουν γνωρίσει επιτυχίες και αποτυχίες. Η μεγαλύτερη αποτυχία φαίνεται πως είναι ότι επέτρεψαν στους επικριτές του φονταμενταλισμού να ορίσουν τι σημαίνει να είσαι φονταμενταλιστής. Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι σήμερα βλέπουν τους φονταμενταλιστές ως ριζοσπαστικούς, εξτρεμιστές που πιάνουν φίδια στα χέρια τους, που θέλουν να θεμελιώσουν μια κυριαρχούσα θρησκεία και να επιβάλλουν τις πεποιθήσεις τους σε όλους τους άλλους. Αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Οι φονταμενταλιστές επιδιώκουν να διαφυλάξουν την αλήθεια των Γραφών και να υπερασπιστούν τη χριστιανική πίστη, που «άπαξ παραδόθηκε στους αγίους» (Ιούδα 1:3).
Η εκκλησία σήμερα αγωνίζεται μέσα σε μια μεταμοντέρνα, εκκοσμικευμένη κουλτούρα και χρειάζεται ανθρώπους που δεν ντρέπονται να διακηρύξουν το ευαγγέλιο του Χριστού. Η αλήθεια δεν αλλάζει και η προσκόλληση στις θεμελιώδεις δογματικές αρχές είναι απαραίτητη. Οι αρχές αυτές αποτελούν το υπόβαθρο πάνω στο οποίο ο χριστιανισμός στέκεται, και ο Ιησούς Χριστός δίδαξε πως ένα σπίτι κτισμένο επάνω σε βράχο θ’ αντέξει οποιαδήποτε θύελλα (Ματθαίος 7:24-25).
English
Τι είναι ο φονταμενταλισμός;
