Ερώτηση
Μπορεί ο μονοθεϊσμός να αποδειχθεί;
Απάντηση
Η λέξη «μονοθεϊσμός» προέρχεται από δύο λέξεις, «μόνος» και «Θεός». Ειδικότερα, μονοθεϊσμός είναι η πίστη σε ένα αληθινό Θεό που είναι ο δημιουργός, αυτός που συντηρεί και κρίνει όλη την πλάση. Ο μονοθεϊσμός διαφέρει από τον «Ενοθεϊσμό» που είναι η πίστη σε πολλούς θεούς με έναν ανώτερο τους Θεό. Είναι αντίθετος με τον πολυθεϊσμό που είναι η πίστη στην ύπαρξη πολλών θεών.
Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ του μονοθεϊσμού, συμπεριλαμβανομένου αυτών από ειδική αποκάλυψη (Αγία Γραφή), φυσική αποκάλυψη (φιλοσοφία), καθώς και ιστορική ανθρωπολογία. Αυτά θα τα εξηγήσουμε εν συντομία παρακάτω αλλά αυτό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ένας διεξοδικός κατάλογος.
Βιβλικά επιχειρήματα για τον Μονοθεϊσμό – Δευτερονόμιο 4:35: «Σε σένα δείχθηκε αυτό, για να γνωρίσεις ότι ο Κύριος, αυτός είναι ο Θεός• δεν είναι άλλος εκτός απ' αυτόν.» Δευτερονόμιο 6:4: «Άκου, Ισραήλ• ο Κύριος ο Θεός μας είναι ένας Κύριος.» Μαλαχίας 2:10 α, «Δεν είναι ένας ο πατέρας όλων μας; Δεν μας έπλασε ένας Θεός;» Α΄ Κορινθίους 8:6: «αλλά, σε μας υπάρχει ένας Θεός, ο Πατέρας, από τον οποίο προέρχονται τα πάντα, κι εμείς σ' αυτόν• και ένας Κύριος, ο Ιησούς Χριστός, διαμέσου τού οποίου έγιναν τα πάντα, κι εμείς διαμέσου αυτού.» Εφεσίους 4:6: «ένας Θεός και Πατέρας όλων, αυτός που είναι επάνω απ' όλους, και διαμέσου όλων, και μέσα σε όλους εσάς.» Α΄ Τιμόθεο 2:5: «Επειδή, ένας Θεός υπάρχει, ένας είναι και ο μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ο άνθρωπος Ιησούς Χριστός.» Ιάκωβος 2:19: «Εσύ πιστεύεις ότι ο Θεός είναι ένας• καλά κάνεις• και τα δαιμόνια πιστεύουν, και φρίττουν.»
Προφανώς, για πολλούς δεν θα ήταν αρκετό απλά να πεις ότι υπάρχει ένας Θεός γιατί έτσι λέει η Αγία Γραφή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι χωρίς τον Θεό δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί ότι η Αγία Γραφή είναι ο λόγος Του. Ωστόσο, κάποιος μπορεί να διαφωνήσει με αυτό, εφ΄ όσον η Αγία Γραφή έχει τα πιο αξιόπιστα υπερφυσικά αποδεικτικά στοιχεία να επιβεβαιώνουν αυτά που διδάσκει, ο μονοθεϊσμός μπορεί να επιβεβαιωθεί για αυτούς τους λόγους. Ένα όμοιο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι τα πιστεύω και οι διδασκαλίες του Ιησού Χριστού, που αποδείχθηκε ότι ήταν ο Θεός (ή τουλάχιστον να έχουν εγκριθεί από τον Θεό) με την θαυματουργή γέννηση, ζωή του και το θαύμα της Ανάστασής Του. Ο Θεός δεν ψεύδεται και δεν εξαπατά, γι΄ αυτό ότι ο Ιησούς πίστευε και δίδασκε ήταν αλήθεια. Γι΄ αυτό, ο μονοθεϊσμός που ο Ιησούς πίστευε και δίδασκε, είναι η αλήθεια. Αυτό το επιχείρημα μπορεί να μην είναι πολύ εντυπωσιακό σ΄ αυτούς που δεν είναι οικείοι με την υπόθεση της υπερφυσικής επιβεβαίωσης της Αγίας Γραφής και του Χριστού, αλλά είναι μια καλή αρχή για κάποιον που είναι οικείος με τη δύναμή του.
Ιστορικά επιχειρήματα για τον Μονοθεϊσμό – επιχειρήματα που βασίζονται στη δημοτικότητα είναι εμφανώς ύποπτα αλλά είναι ενδιαφέρον το πόσο ο μονοθεϊσμός έχει επηρεάσει τις παγκόσμιες θρησκείες. Η δημοφιλής θεωρία της εξέλιξης της θρησκευτικής ανάπτυξης προέρχεται από μια εξελικτική πραγματικότητα εν γένει και την προϋπόθεση της εξελικτικής ανθρωπολογίας που βλέπει «πρωτόγονους» πολιτισμούς, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τα πρώτα στάδια της θρησκευτικής ανάπτυξης. Αλλά τα προβλήματα με αυτή τη θεωρία της εξέλιξης είναι πολλαπλά. 1) Το είδος της ανάπτυξης που περιγράφει δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ. Στη πραγματικότητα, φαίνεται να μη υπάρχει ανοδική ανάπτυξη προς τον μονοθεϊσμό σε οποιονδήποτε πολιτισμό – μάλιστα φαίνεται να συμβαίνει το αντίθετο. 2) Ο ορισμός της ανθρωπολογικής μεθόδου του «πρωτόγονου» ισοδυναμεί με την τεχνολογική ανάπτυξη, αλλά αυτό δεν αποτελεί ικανοποιητικό κριτήριο, καθώς υπάρχουν τόσα πολλά στοιχεία σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμό. 3) Τα υποτιθέμενα στάδια συχνά απουσιάζουν ή παραλείπονται. 4) Τέλος, οι περισσότεροι πολυθεϊστικοί πολιτισμοί δείχνουν απομεινάρια του μονοθεϊσμού στις αρχές της ανάπτυξής τους.
Αυτό που βρίσκουμε είναι ένας μονοθεϊστικός Θεός που είναι προσωπικός, αρρενωπός, ζει στον ουρανό, έχει μεγάλη γνώση και δύναμη, δημιούργησε τον κόσμο, είναι ο πρωτουργός μιας ηθικής στην οποία είμαστε υπόλογοι, στον οποίο έχουμε απειθήσει και γι΄ αυτό είμαστε αποξενωμένοι αλλά Αυτός ταυτόχρονα μας παρέχει έναν τρόπο συμφιλίωσης. Στην ουσία κάθε θρησκεία έχει μια παραλλαγή αυτού του Θεού σε κάποιο βαθμό στο παρελθόν, πριν μεταβεί στο χάος του πολυθεϊσμού. Έτσι, φαίνεται ότι οι περισσότερες θρησκείες ξεκίνησαν στο μονοθεϊσμό και «μεταφέρθηκαν» στο πολυθεϊσμό, ανιμισμό και μαγεία – όχι το αντίστροφο. ( Το Ισλάμ είναι μια πολύ σπάνια περίπτωση, που έχει μια πλήρη επιστροφή στη μονοθεϊστική πίστη.) Ακόμη και με αυτό το κίνημα ο πολυθεϊσμός είναι συχνά λειτουργικά μονοθεϊστικός ή ενοθεϊστικός ( Μια σπάνια πολυθεϊστική θρησκεία που έχει έναν από τους θεούς της κυρίαρχο των υπολοίπων, με τους κατώτερους θεούς να λειτουργούν μόνο ως μεσάζοντες.
Φιλοσοφικά / Θεολογικά επιχειρήματα για τον Μονοθεϊσμό – Υπάρχουν πολλά φιλοσοφικά επιχειρήματα για την μη δυνατότητα ύπαρξης παραπάνω του ενός Θεού.
Πολλές από αυτές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την μεταφυσική θέση κάποιου σχετικά με τη φύση της πραγματικότητας. Δυστυχώς, σε ένα τόσο μικρό άρθρο θα ήταν αδύνατον να συζητήσουμε γι΄ αυτές τις βασικές μεταφυσικές θέσεις και στη συνέχεια να συνεχίσουμε δείχνοντας σε τι αφορούν τον μονοθεϊσμό, αλλά να είστε βέβαιοι ότι υπάρχουν ισχυρές φιλοσοφικές και θεολογικές βάσεις σ΄ αυτές τις αλήθειες που έχουν βάθος χιλιετιών (και οι περισσότερες είναι μάλλον αυτονόητες). Εν συντομία, παρακάτω είναι τρία επιχειρήματα που θα μπορούσε κανείς να επιλέξει για να εξετάσει:
1. Εάν υπήρχαν παραπάνω του ενός Θεού, θα υπήρχε αταξία στο σύμπαν εξ΄ αιτίας των πολλών δημιουργών και εξουσιών αλλά δεν υπάρχει αταξία γι΄ αυτό, υπάρχει μόνο ένας Θεός.
2. Εφ όσον ο Θεός είναι μία εντελώς τέλεια οντότητα, δεν μπορεί να υπάρχει ένας δεύτερος Θεός γιατί θα έπρεπε να διαφέρει κατά κάποιον τρόπο και η διαφορά από την απόλυτη τελειότητα είναι να είναι κατώτερος τους τέλειου και να μην είναι Θεός.
3. Δεδομένου ότι ο Θεός είναι άπειρος στην ύπαρξή Του, δεν μπορεί να έχει τμήματα (γιατί δεν μπορούν να προστεθούν τμήματα για την επίτευξη του άπειρου). Εάν η ύπαρξη του Θεού δεν είναι απλώς ένα μέρος Του (που ισχύει για όλα τα πράγματα που μπορούν να έχουν ύπαρξη ή όχι), τότε θα πρέπει να έχει άπειρη ύπαρξη. Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να υπάρχουν δύο άπειρα όντα, γιατί το ένα θα πρέπει να διαφέρει από το άλλο.
Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι πολλά από αυτά τα επιχειρήματα δεν θα απέκλειαν μια υποκατηγορία «θεών», και ότι αυτό είναι αποδεκτό. Αν και γνωρίζουμε ότι αυτό είναι αναληθές βιβλικά, δεν υπάρχει κάτι λάθος μ΄ αυτό στη θεωρία. Με άλλα λόγια ο Θεός θα μπορούσε να δημιουργήσει μια υποκατηγορία «θεών», απλά συμβαίνει να είναι η περίπτωση που δεν το έκανε αυτό. Αν το είχε κάνει, αυτοί οι «θεοί» θα ήταν περιορισμένων δυνατοτήτων, δημιουργήματα, πιθανώς όπως οι άγγελοι (Ψαλμός 82). Αυτό δεν είναι ενάντια στον μονοθεϊσμό, ο οποίος δεν λέει ότι δεν μπορεί να υπάρχουν άλλες πνευματικές οντότητες – μόνο ότι δεν μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από έναν Θεό.
English
Μπορεί ο μονοθεϊσμός να αποδειχθεί;
