Ερώτηση
Τι είναι το προπατορικό αμάρτημα;
Απάντηση
Ο όρος «προπατορικό αμάρτημα» συνδέεται με το αμάρτημα της ανυπακοής του Αδάμ και της Εύα όταν έφαγαν από το Δέντρο της γνώσης του Καλού και του Κακού και με την επίδραση αυτής της αμαρτίας στις επόμενες γενεές. Το προπατορικό αμάρτημα μπορεί να οριστεί σαν «αυτή η αμαρτία και αυτή η ενοχή που όλοι εμείς κατέχουμε στα μάτια του Θεού σαν άμεσο αποτέλεσμα της αμαρτίας του Αδάμ στον κήπο της Εδέμ». Η διδασκαλία για το προπατορικό αμάρτημα επικεντρώνεται ιδιαίτερα στην επίδρασή της στην ουσία μας και στην θέση μας μπροστά στο Θεό ακόμα και πριν να είμαστε αρκετά ώριμοι για να αμαρτήσουμε συνειδητά. Υπάρχουν τρεις βασικές αντιλήψεις που ασχολούνται μ’ αυτήν την επίδραση.
Πελαγιανισμός: Αυτή η αντίληψη λέει πως η αμαρτία του Αδάμ δεν έχει άλλη επίδραση στις ψυχές των απογόνων του πέρα από το αμαρτωλό του παράδειγμα που επηρεάζει τους απογόνους του να αμαρτάνουν κι αυτοί. Βάση αυτής της αντίληψης ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να σταματήσει να αμαρτάνει αν επιλέξει να μην το κάνει. Αυτή η διδασκαλία αντιτίθεται σε πολλά αποσπάσματα που δείχνουν πως ο άνθρωπος είναι σκλάβος και δεν υπάρχει ελπίδα να γλυτώσει από την αμαρτία (χωρίς την παρέμβαση του Θεού) και πως οι καλές του πράξεις είναι «νεκρές» δηλ. δεν μπορούν να αξίζουν την Θεία ευλογία (προς Εφεσίους 2:1-2, κατά Ματθαίο 15:18-19, προς Ρωμαίους 7:23, προς Εβραίους 6:1, 9:14).
Αρμινιανισμός: Οι Αρμινιανοί πιστεύουν πως η αμαρτία του Αδάμ οδηγεί στην κληρονομική τάση της ανθρωπότητας προς την αμαρτία που ονομάζεται «αμαρτωλή ουσία» και που μας προκαλεί να αμαρτάνουμε με τον ίδιο τρόπο που η φύση της γάτας την κάνει να νιαουρίζει δηλ. πρόκειται για κάτι το φυσικό. Κατά αυτήν την άποψη ο άνθρωπος δεν μπορεί να σταματήσει να αμαρτάνει από μόνος του γι’ αυτό ο Θεός δίνει καθολική ευλογία σε όλους η οποία να μας βοηθήσει να σταματήσουμε να αμαρτάνουμε. Στον Αρμινιανισμό αυτή η ευλογία ονομάζεται προκαταρκτική ευλογία. Κατά αυτήν την αντίληψη εμείς δεν είμαστε υπεύθυνοι για την αμαρτία του Αδάμ αλλά μόνο για τις δικές μας αμαρτίες. Αυτή η διδασκαλία αντιτίθεται στο γεγονός πως όλοι τιμωρούνται για την αμαρτία κι ας μην έχουν αμαρτήσει σαν τον Αδάμ (1 προς Κορινθίους 15:22, προς Ρωμαίους 5:12-18). Ούτε και η διδασκαλία για την προκαταρκτική ευλογία διατυπώνεται ξεκάθαρα στη Βίβλο.
Καλβινισμός: η καλβινιστική διδασκαλία λέει πως η αμαρτία του Αδάμ προκάλεσε όχι μόνο αμαρτωλή φύση σ’ εμάς αλλά μας έφερε και ενοχή μπροστά στο Θεό για την οποία αξίζουμε τιμωρία. Επειδή είμαστε τεκνοποιημένοι με προπατορική αμαρτία μέσα μας (Ψαλμός 51:5), εμείς κληρονομούμε αμαρτωλή ουσία που είναι τόσο μιαρή που ο Ιερεμίας (17:9) περιγράφει την ανθρώπινη καρδιά: «η καρδιά είναι απατηλή περισσότερο απ' όλα, και υπερβολικά διεφθαρμένη». Ο Αδάμ όχι μόνο αποδείχτηκε ένοχος γιατί αμάρτησε αλλά και η ενοχή του και η τιμωρία του (θάνατος) ανήκουν και σε μας (προς Ρωμαίους 5:12, 19). Υπάρχουν δυο αντιλήψεις που εξηγούν γιατί ο Θεός πρέπει να βλέπει την ενοχή του Αδάμ και μέσα μας. Η πρώτη αντίληψη λέει πως η ανθρώπινη ράτσα υπήρχε στον Αδάμ με τη μορφή σπέρματος και γι’ αυτό όταν ο Αδάμ αμάρτησε και εμείς αμαρτήσαμε μαζί του. Αυτή η διδασκαλία μοιάζει με την βιβλική γραφή που λέει πως ο Λέβιος (απόγονος του Αβραάμ) πλήρωσε δέκατο στον Μελχισεδέκ μέσω του Αβραάμ (Γένεση 14:20, προς Εβραίους 7:4-9), αν και ο Λέβιος γεννήθηκε εκατοντάδες χρόνια αργότερα. Η άλλη βασική αντίληψη είναι πως ο Αδάμ υπηρετούσε σαν εκπρόσωπός μας και γι’ αυτό εμείς επίσης είμαστε ένοχοι για την αμαρτία του.
Η καλβινιστική αντίληψη βλέπει τον άνθρωπο σαν ανίκανο να νικήσει την αμαρτία του δίχως την βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, δύναμη που μπορούμε να κατέχουμε μόνο αν στραφούμε και βασιστούμε στο Χριστό και στην θυσία Του στο σταυρό εξαιτίας της αμαρτίας. Η καλβινιστική αντίληψη για το προπατορικό αμάρτημα συμπίπτει πιο πολύ από όλες με την βιβλική διδασκαλία. Αλλά πως μπορεί ο Θεός να μας θεωρεί υπεύθυνους για αμαρτία που εμείς προσωπικά δεν έχουμε διαπράξει; Υπάρχει αποδεκτή εξήγηση πως γινόμαστε υπεύθυνοι για το προπατορικό αμάρτημα όταν επιλέξουμε να δεχτούμε ή να δράσουμε βάση της αμαρτωλής μας ουσίας. Έρχονται στιγμές στη ζωή μας όταν αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε την αμαρτωλότητά μας. Αυτήν την στιγμή πρέπει να αποκηρύξουμε την αμαρτωλή μας φύση και να μετανοήσουμε γι’ αυτήν. Αντ’ αυτού όλοι εμείς «επικροτούμε» αυτήν την αμαρτωλή ουσία και πρακτικά λέμε πως είναι καλή. Επικροτώντας την αμαρτωλοσύνη μας, δηλώνουμε σύμφωνοι με τις πράξεις του Αδάμ και της Εύα στον κήπο της Εδέμ. Γι’ αυτό είμαστε ένοχοι γι’ αυτήν την αμαρτία δίχως να την έχουμε διαπράξει.
English
Τι είναι το προπατορικό αμάρτημα;
