Ερώτηση
Φιλοσοφική Θεολογία;
Απάντηση
Η Φιλοσοφική Θεολογία είναι ένας κλάδος τής Θεολογίας στον οποίο εφαρμόζονται φιλοσοφικές μέθοδοι για να φτάσουμε σε σαφέστερη κατανόηση τών θείων αληθειών. Γίνεται συζήτηση για το κατά πόσον θεολογία και φιλοσοφία πρέπει να συνδυαστούν στην προσπάθεια τού ανθρώπου να φτάσει στην αλήθεια ή για το αν η θεία αποκάλυψη μπορεί ή πρέπει να σταθεί μόνη της. Στο πέρασμα τών αιώνων έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες για το κατά πόσον αναλυτικά φιλοσοφικά συστήματα πρέπει να εφαρμόζονται σε θεολογικές ιδέες. Κάποιοι λένε πως τα δύο αυτά πρέπει να μένουν απολύτως διαχωρισμένα γιατί δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Αλλοι λένε ότι η φιλοσοφία και η λογική είναι απαραίτητες αν θέλουμε ο άνθρωπος ν’ αντιληφθεί σωστά την θεία αποκάλυψη. Υπάρχουν κι εκείνοι που κρατούν μια μετριοπαθή προσέγγιση, λέγοντας ότι η φιλοσοφία είναι ένα χρήσιμο εργαλείο αλλά δεν πρέπει να στηριζόμαστε πλήρως σ’ αυτήν.
Η Φιλοσοφική Θεολογία ήρθε στο προσκήνιο τον 18ο και 19ο αιώνα όταν θετικιστές, μοντερνιστές και διαφωτιστές στοχαστές επιτέθηκαν στον χριστιανισμό. Οι θεολόγοι ήθελαν έναν τρόπο να εξηγήσουν και υπερασπιστούν τις πεποιθήσεις τους και διαπίστωσαν ότι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν φιλοσοφικές μεθόδους προκειμένου να υπερασπιστούν την θεία αποκάλυψη. Η χρήση τής φιλοσοφίας προς ανάλυση και εξήγηση τής Θεολογίας δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Ο Θωμάς ο Ακινάτης, ο Αυγουστίνος και άλλοι παλιοί θεολόγοι είχαν χρησιμοποιήσει τις ιδέες τού Αριστοτέλη και του Σωκράτη στα γραπτά τους σε μια προσπάθεια να σκεφτούν σοβαρά και να κατανοήσουν τις ιδέες που εκθέτει η Αγία Γραφή. Πολλοί σύγχρονοι απολογητές χρησιμοποιούν ακόμη φιλοσοφικά επιχειρήματα· για παράδειγμα το τελολογικό και οντολογικό επιχείρημα για την ύπαρξη τού Θεού έχουν τις ρίζες τους σταθερά στην Φιλοσοφική Θεολογία.
Η Γραφή λέει ότι αποτελεί δόξα για τον Θεό το να σκεπάζει το πράγμα, και δόξα για τους βασιλιάδες να το εξιχνιάζουν (Παροιμίες 25:2). Μας έχει δοθεί η ικανότητα τής λογικής σκέψης και δεν υπάρχει τίποτα το κακό με την μελέτη τής φιλοσοφίας. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Υπάρχουν πολλοί πνευματικοί κίνδυνοι στην μελέτη τής φιλοσοφίας. Ο Θεός μάς καλεί να «αποστρεφόμαστε τις βέβηλες ματαιολογίες και τις αντιλογίες τής ψευδώνυμης γνώσης» (Α΄ Τιμόθεον 6:20). Θεωρίες ανθρώπινης προέλευσης και ανθρώπινες εικασίες δεν μπορούν να προσθέσουν τίποτα αξιόλογο στον λόγο τού Θεού, ο οποίος είναι επαρκής να μας καταρτίσει «για κάθε καλό έργο» (Β΄ Τιμόθεον 3:16-17). Ο Ιώβ και οι τρεις φίλοι του προσπάθησαν να κατανοήσουν τους τρόπους τού Θεού δια της ανθρώπινης λογικής και απέτυχαν. Στο τέλος ο Θεός τούς είπε ότι «σκότιζαν την βουλή Του με ασύνετα λόγια» (Ιώβ 38:2).
Η Φιλοσοφική Θεολογία είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με σωστό ή λάθος τρόπο. Τίθεται το ερώτημα τού κινήτρου και της προτεραιότητας: αν επιχειρούμε να εννοήσουμε τους δρόμους και τις σκέψεις τού Θεού βασιζόμενοι σε ανθρώπινες επινοήσεις θ’ απογοητευτούμε. Ο άνθρωπος έχει προσπαθήσει ν’ αποδείξει την ικανότητά του να φτάσει τον Θεό από την εποχή τού Πύργου της Βαβέλ. Αν όμως παρακινούμενοι από αγάπη κι επιθυμία να γνωρίσουμε τον Θεό, χρησιμοποιούμε τον νου μας για να κατανοήσουμε καλύτερα τον λόγο Του, η μελέτη μας θ’ ανταμειφθεί. Η φιλοσοφία δεν είναι η αλήθεια καθ’ εαυτή· είναι υποδεέστερη της αλήθειας. Η φιλοσοφία μπορεί να καταστεί εργαλείο για καλύτερη αντίληψη τής αλήθειας. Ο θεόπνευστος και αλάνθαστος λόγος τού Θεού είναι σημαντικά υπέρτερος· κάθε ανθρώπινη φιλοσοφία πρέπει να λάβει δεύτερη θέση. Η Αγία Γραφή είναι ο κριτής τών φιλοσοφιών μας και όχι το αντίστροφο (δες Εβραίους 4:12).
English
Φιλοσοφική Θεολογία;
