Ερώτηση
Τι είναι ο λαβύρινθος προσευχής; Είναι βιβλικοί οι λαβύρινθοι προσευχής;
Απάντηση
Ο λαβύρινθος είναι ένα μονοπάτι που οδηγεί μέσω ενός πλάγιου δρόμου στο κέντρο ενός περίπλοκου σχεδίου και πάλι έξω από αυτό. Ο δρόμος του λαβύρινθου είναι μοναδικός και δεν μπορούν να μειωθούν οι στροφές του. Ο λαβύρινθος είναι σχεδιασμένος για εύκολη πορεία και είναι αδύνατο να χαθείς μέσα σ' αυτόν.
Ο λαβύρινθος προσευχής είναι ένας λαβύρινθος που χρησιμοποιείται για να διευκολύνει την προσευχή, την περισυλλογή, την πνευματική μεταμόρφωση και/ή την παγκόσμια ενότητα. Οι πλέον φημισμένοι λαβύρινθοι προσευχής σήμερα περιλαμβάνουν τον αρχαίο λαβύρινθο στον καθεδρικό ναό της Σαρτρ, στη Γαλλία, έναν στο καθεδρικό της Σιένα, στην Τοσκάνη, και δύο στον καθεδρικό ναό της Χάρης, μια επισκοπική εκκλησία στο Σαν Φραντσίσκο. Ενώ οι λαβύρινθοι προσευχής έχουν χρησιμοποιηθεί στους καθολικούς καθεδρικούς ναούς για αιώνες, την περασμένη δεκαετία αναθερμάνθηκε η δημοφιλία τους, ειδικότερα στην «Αναδυόμενη Εκκλησία» (Emergent Church) και μεταξύ ομάδων της Νέας Εποχής και νέο-ειδωλολατρών.
Οι λαβύρινθοι έχουν χρησιμοποιηθεί από μια ευρεία ποικιλία πολιτισμών, τουλάχιστον για 3.500 χρόνια. Υπάρχει μαρτυρία αρχαίων λαβύρινθων στην Κρήτη, στην Αίγυπτο, στην Ιταλία, στη Σκανδιναβία και στη Βόρεια Αμερική. Οι αρχαίοι λαβύρινθοι είχαν τον «κλασικό» σχεδιασμό επτά δακτυλιδιών ή κύκλων. Ήσαν σαφώς ειδωλολατρικοί στη λειτουργία τους: πολλοί λαβύρινθοι ήταν αφιερωμένοι σε κάποια θεά και χρησιμοποιούντο για τελετουργικούς χορούς. Οι Ινδιάνοι Χόπι είδαν τον λαβύρινθο ως ένα σύμβολο της μητέρας Γης, και οι εκατοντάδες των λαβύρινθων από πέτρες κατά μήκος της σκανδιναβικής ακτογραμμής χρησιμοποιήθηκαν ως μαγικές παγίδες για τα μυθολογικά τέρατα και τους κακούς ανέμους ώστε να εξασφαλίζουν ασφαλές ψάρεμα.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η Καθολική Εκκλησία προσάρμοσε τον λαβύρινθο για τους δικούς της σκοπούς στους καθεδρικούς ναούς. Η κλασική μορφή έδωσε τη θέση της σε μια περισσότερο περίτεχνη σχεδίαση, αποτελούμενη από 11 γύρους σε 4 τεταρτημόρια, που συνήθως αποκαλείτο «μεσαιωνική» σχεδίαση. Στο πλαίσιο του καθολικισμού, ο λαβύρινθος μπορούσε να συμβολίζει αρκετά πράγματα: τον δύσκολο και δαιδαλώδη δρόμο προς τον Θεό, μια μυστική ανάβαση στη σωτηρία και τον φωτισμό, ή ακόμη ένα προσκύνημα στην Ιερουσαλήμ για κείνους που δεν μπορούσαν να κάνουν το πραγματικό ταξίδι.
Η σύγχρονη «επανακάλυψη» του λαβύρινθου και της χρήσης του σε εκκλησιαστικό πλαίσιο γιορτάζεται από ομάδες όπως «The Labyrinth Society and Veriditas» και η «World-Wide Labyrinth Project». Σύμφωνα με αυτές τις ομάδες, ο λαβύρινθος αποτελεί «θείο αποτύπωμα», μια «μυστική παράδοση», ένα «άγιο μονοπάτι» και μια «άγια πύλη». Ο δηλωμένος σκοπός των Veriditas είναι να «μεταμορφώσει το ανθρώπινο πνεύμα», χρησιμοποιώντας «την εμπειρία του λαβύρινθου ως μια προσωπική πρακτική για θεραπεία και αύξηση, ένα εργαλείο για την οικοδόμηση της κοινωνίας , έναν παράγοντα για την παγκόσμια ειρήνη και μια μεταφορά για την άνθηση του πνεύματος στη ζωή μας» (από την επίσημη ιστοσελίδα των Veriditas).
Σύμφωνα με τους Veriditas, το περπάτημα σ' έναν λαβύρινθο προσευχής περιλαμβάνει 3 στάδια: κάθαρση (απελευθέρωση), φωτισμό (λήψη) και ένωση (επιστροφή). Η κάθαρση συμβαίνει καθώς κάποιος προχωρά προς το κέντρο του λαβύρινθου. Στη διάρκεια αυτού του σταδίου, ο άνθρωπος αποβάλλει τις έγνοιες και τους περισπασμούς της ζωής και ανοίγει το νου και την καρδιά του. Ο φωτισμός λαμβάνει χώρα στο κέντρο του λαβύρινθου· είναι η στιγμή να «λάβει ο άνθρωπος αυτό που υπάρχει εκεί γι' αυτόν» δια της προσευχής και της περισυλλογής. Η ένωση συμβαίνει όταν ο άνθρωπος εξέρχεται από τον λαβύρινθο και εμπεριέχει την «ένωση με τον Θεό, την Ανώτερη Δύναμη ή τις θεραπευτικές δυνάμεις που εργάζονται στον κόσμο».
Οι υπέρμαχοι του λαβύρινθου προσευχής λένε πως χρησιμοποιούν τον λαβύρινθο για να φωτιστούν, να ευθυγραμμιστούν με το σύμπαν και ενδυναμωμένοι πολύ να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να πραγματοποιήσουν το έργο της ψυχής. Κάποιοι άνθρωποι, όπως η Δρ. Lauren Artress, πρόεδρος της Veriditas, μιλούν ακόμη για τα «πολλά επίπεδα συνειδητότητας» που αγγίζουν τον λατρευτή στον λαβύρινθο, συμπεριλαμβανομένης της συνειδητότητας πως είναι «ένας εκ των προσκυνητών αρχαίων χρόνων· αισθάνεται σαν ν' ανήκει σε άλλον καιρό· αισθάνεται πως δεν βρίσκεται σ' αυτή τη ζωή.» (Από μια συνέντευξη με την Δρ. Lauren Artress, στην επίσημη ιστοσελίδα της Veriditas).
Πολλοί λαβύρινθοι προσευχής περιέχουν θηλυκά σύμβολα στο κέντρο κι ίσως αυτό αποτελεί μια επιστροφή στη λατρεία κάποιας αρχαίας θεάς. Η Δρ. Artress αναγνωρίζει τον συμβολισμό και μιλάει ελεύθερα για τη σύνδεση με το «άγιο θηλυκό» στο λαβύρινθο, και για την ανάγκη να δει κάποιος τον Θεό και ως αρσενική οντότητα και ως θηλυκή.
Είναι βιβλικές οι προσευχές του λαβύρινθου; Όχι, δεν είναι. Όχι μόνο δεν αναφέρονται λαβύρινθοι στην Αγία Γραφή αλλά έρχονται σε σύγκρουση με αρκετές βιβλικές αρχές λατρείας και προσευχής.
1) Ο Θεός αναζητεί τους ανθρώπους που θα Τον λατρεύσουν πνευματικά και αληθινά (Ιωάννης 4:24, Φιλιππησίους 3:3, Ψαλμός 29:2). Υπέρμαχοι του λαβύρινθου προσευχής μιλούν για «λατρεία του σώματος» και την πρόθεση να επιστρατεύσει ο άνθρωπος και τις πέντε αισθήσεις στη λατρεία. Η λατρεία, όμως, του σώματος δεν αποτελεί βιβλική ιδέα. Ζούμε δια της πίστης και όχι δια της όρασης, και η λατρεία δεν είναι μια αισθητή, φυσική δραστηριότητα· η λατρεία είναι ζήτημα της καρδιάς που εκφράζεται με δοξολογία και υπηρεσία στον Θεό. Για τον πιστό της Καινής Διαθήκης, η λατρεία δεν σχετίζεται καθόλου με εξωτερικά γνωρίσματα, όπως αναμμένα κεριά, γονυκλισία μπροστά σ' ένα θυσιαστήριο ή περπάτημα σε κύκλους.
2) Η προσευχή δεν πρέπει να γίνει τελετουργική (Ματθαίος 6:5-8). Η Δρ. Λέει ότι «η τελετή τρέφει την ψυχή» και συστήνει επαναλαμβανόμενες, τακτικές πορείες μέσα στον λαβύρινθο. Αν οι τελετές αποτελούσαν αληθινή τροφή για την ψυχή, τότε οι Φαρισαίοι των ημερών του Χριστού θα ήσαν οι καλύτερα αναθρεμμένες ψυχές-εξ άλλου, στο θρησκευτικό τους σύστημα πλεόναζε το τυπικό και η παράδοση. Ο Χριστός όμως τους έλεγξε κάποιες φορές για τη νεκρή και υποκριτική θρησκεία τους (Ματθαίος 15:3, Μάρκος 7:6-13).
3) Κάθε πιστός έχει το νου του Χριστού (Α΄ Κορινθίους 2:16). Πολλοί που συμμετέχουν στην προσευχή του λαβύρινθου επιζητούν ειδικές ενοράσεις, καινούρια αποκάλυψη ή μια ανακάλυψη «του Θεού που βρίσκεται μέσα μας». Μια τέτοια έμφαση στον μυστικισμό και την εσωτερική γνώση πλησιάζει επικίνδυνα τον Γνωστικισμό και τη νοοτροπία της Νέας Εποχής. Ο χριστιανός δεν έχει ανάγκη κάποιας μυστικιστικής εμπειρίας ή εξωβιβλικής αποκάλυψης: «Κι εσείς έχετε χρίσμα από τον Άγιο, και τα γνωρίζετε όλα» (Α΄ Ιωάννου 2:20).
4) Ο Θεός είναι κοντά σε όλους εκείνους που Τον επικαλούνται αληθινά (Ψαλμός 145:18, Πράξεις 17:27). Καμία ιεροτελεστία, όπως το περπάτημα μέσα σε λαβύρινθο, δεν μπορεί να μας φέρει κοντά στον Θεό. Ο Χριστός είναι ο δρόμος (Ιωάννης 14:6). Αυτά που απαιτούνται είναι μετάνοια και πίστη (Πράξεις 20:21).
5) Η Αγία Γραφή είναι επαρκής για να καταστεί ο χριστιανός άγιος, σοφός και πλήρως εξοπλισμένος για το έργο του σ' αυτόν τον κόσμο (Β΄ Τιμόθεον 3:15-17). Το να πούμε ότι για ν' αποκτήσουμε πραγματική δύναμη πρέπει να προσθέσουμε μυστικισμό ή παράδοση στη Γραφή, ισοδυναμεί με δυσφήμηση του λόγου του Θεού και του έργου του Πνεύματος δι' αυτού.
Ιστορικά, οι λαβύρινθοι ήσαν ριζωμένοι στον παγανισμό και ενσωματώθηκαν στον καθολικισμό. Σήμερα προωθούνται από την Αναδυόμενη Εκκλησία και άλλους που επιζητούν μια ανοικτή πνευματικότητα πέραν της Αγίας Γραφής. Οι προειδοποιήσεις του Παύλου προς την Εκκλησία θα πρέπει να μας αρκούν για να μείνουμε προσηλωμένοι στον Χριστό και ν' αποφύγουμε τις μάταιες τελετές: «Προσέχετε καλά, μη σας εξαπατήσει κανείς με τους απατηλούς και κούφιους συλλογισμούς της ανθρώπινης σοφίας, που στηρίζονται σε ανθρώπινες παραδόσεις και σε μια λαθεμένη πίστη προς τα στοιχεία του κόσμου και όχι στη διδασκαλία του Χριστού.» (Κολοσσαείς 2:8, ΝΜΒ)
English
Τι είναι ο λαβύρινθος προσευχής; Είναι βιβλικοί οι λαβύρινθοι προσευχής;
