Ερώτηση
Διδάσκει η Αγία Γραφή την περιστασιακή ηθική;
Απάντηση
Η περιστασιακή ηθική είναι μια ιδιαίτερη άποψη της ηθικής δεοντολογίας που υποστηρίζει ότι η ηθική μιας πράξης καθορίζεται από τις συνθήκες. Η περιστασιακή ηθική δηλώνει πως αν υπάρχει καλό και κακό, αυτό απλά καθορίζεται από την επιθυμητή έκβαση της περίστασης. Η περιστασιακή ηθική διαφέρει από τον ηθικό σχετικισμό, καθώς ο δεύτερος θεωρεί πως δεν υπάρχει καλό ή κακό. Η περιστασιακή ηθική αναπτύσσει έναν κώδικα ηθικής σύμφωνα με τον οποίο η ικανοποίηση των αναγκών σε κάθε περίσταση καθορίζει τι είναι καλό ή κακό.
Η Αγία Γραφή, από το ένα εξώφυλλο ως το άλλο, είναι αληθής, συνεπής και εφαρμόσιμη. Μήπως η Αγία Γραφή διδάσκει, προειδοποιεί ή κλίνει προς την περιστασιακή ηθική; Η σύντομη απάντηση είναι «όχι». Ας θεωρήσουμε τρεις αρχές: 1) Ο Θεός είναι Δημιουργός και Συντηρητής. 2) Όλος ο λόγος του Θεού είναι αληθής, ακόμη και σ’ εκείνα τα τμήματά της που δεν μας αρέσουν ή δεν τα καταλαβαίνουμε. 3) Το καλό και το κακό καθορίζονται και ορίζονται από το ποιος είναι ο Θεός.
1. Ο Θεός είναι Δημιουργός και Συντηρητής. Η περιστασιακή ηθική δηλώνει πως η ηθική καθορίζεται από το περιβάλλον ή τις περιστάσεις. Ο λόγος του Θεού μας λέει πως η ηθική καθορίζεται από την κυριαρχία του Θεού, καθώς είναι Δημιουργός και Συντηρητής. Και αυτό δεν αποτελεί ζήτημα σημασιολογίας αλλά πραγματικότητας. Ακόμη κι αν ο Θεός ήταν Αυτός που έδινε μια εντολή σε μια ομάδα ανθρώπων και σε μια άλλη ομάδα έλεγε το αντίθετο, ο καθορισμός του σωστού ή του λάθους, του ηθικού ή του ανήθικου, δεν βασίζεται στην περίσταση αλλά στην εντολή του Θεού. Ο Θεός έχει την εξουσία να ορίζει το καλό και το κακό. Στην Ρωμαίους 3:4 λέει, «ο Θεός αποδείχνεται τελικά αληθής και κάθε άνθρωπος διαψεύδεται» (ΛΟΓΟΥ).
2. Όλος ο λόγος του Θεού είναι αληθής. Το να προτείνεις πως η Γραφή υιοθετεί την περιστασιακή ηθική θα υπονοούσε πως περιέχει σφάλματα. Αυτό δεν είναι δυνατό και ο λόγος είναι το πρώτο σημείο, ότι ο Θεός είναι Δημιουργός και Συντηρητής.
3. Το καλό και το κακό ορίζονται από το ποιος είναι ο Θεός. Η φύση του Θεού είναι αγάπη. Ορίζει την αγάπη, όχι με βάση αυτό που κάνει αλλά με αυτό που Είναι. Η Γραφή λέει, «ο Θεός είναι αγάπη» (Α΄ Ιωάννου 4:16). Η αγάπη δεν είναι εγωκεντρική και νοιάζεται για τους άλλους, χωρίς να επιδιώκει τη δική της δόξα ή ευχαρίστηση (Α΄ Κορινθίους 13). Συνεπώς, με βάση του ποιος είναι ο Θεός και ότι η Γραφή έχει δοθεί από τον Θεό και είναι αληθής, δεν μπορεί να περιέχει ένα σύστημα ηθικής που αθετεί τη φύση του Θεού. Η περιστασιακή ηθική θεωρεί με τέτοιο τρόπο το καλό και το κακό που να ευχαριστεί εγωκεντρικά την πλειονότητα των ανθρώπων ή έστω ένα πρόσωπο. Η αγάπη είναι το αντίθετο. Η αγάπη επιζητεί να ενθαρρύνει και οικοδομήσει τους άλλους.
Δύο θεμελιώδη προβλήματα με την περιστασιακή ηθική είναι η πραγματικότητα μιας απόλυτης αλήθειας και η ιδέα της γνήσιας αγάπης. Η Αγία Γραφή σαφώς διδάσκει πως υπάρχει απόλυτη αλήθεια, που απαιτεί να δεχθούμε πως το καλό και το κακό ορίζονται από τον άγιο Θεό. Και η αγάπη –ο ορισμός του Θεού για την αληθινή και τίμια αγάπη- δεν αφήνει περιθώρια για εγωκεντρικά ή ακάθαρτα κίνητρα. Ακόμη κι αν κάποιος έλεγε πως η περίσταση απαιτεί εγωκεντρισμό, πρόκειται για την ανθρώπινη εκτίμηση και όχι τη θεϊκή. Οι λόγοι που επικαλείται ένας άνθρωπος για να καθορίσει ποιο είναι το άριστο, χωρίς να διακατέχεται από γνήσια αγάπη, είναι θεμελιακά εγωκεντρικοί.
Έτσι, τι συμβαίνει όταν τα πράγματα φαίνονται καλά αλλά ο Θεός λέει πως πρόκειται για κάτι κακό; Πρέπει να εμπιστευθούμε την κυριαρχία του Θεού πως «Αν αγαπά κανείς τον Θεό, ο Θεός κάνει τα πάντα να συντελούν στο καλό του. Αυτό ισχύει για όσους κάλεσε ο Θεός σύμφωνα με το λυτρωτικό του σχέδιο.» (Ρωμαίους 8:28, ΝΜΒ). Αν ανήκουμε στον Χριστό, ο Θεός μας έχει δώσει το Πνεύμα Του (Ιωάννης 16), και δι’ Αυτού κατανοούμε τι είναι καλό και τι κακό. Το Πνεύμα μας ελέγχει, μας ενθαρρύνει και μας οδηγεί στη δικαιοσύνη. Μια διακαής επιθυμία να γνωρίσουμε την αλήθεια ενός ζητήματος, μαζί με την αναζήτηση του Θεού, θ’ ανταμειφθεί με την απάντηση του Θεού. «Μακάριοι όσοι πεινούν και διψούν για τη δικαιοσύνη, γιατί αυτοί θα χορτάσουν.» (Ματθαίος 5:6)
English
Διδάσκει η Αγία Γραφή την περιστασιακή ηθική;
