Ερώτηση
Ποιες είναι οι πνευματικές ασκήσεις;
Απάντηση
Παιδεία είναι η «εκπαίδευση που έχει σκοπό να παράγει συγκεκριμένο χαρακτήρα ή τρόπο συμπεριφοράς». Η παιδεία δεν αποτελεί μέρος τής αμαρτωλής φύσης αλλά αποτελεί συστατικό στοιχείο τής χριστιανικής ζωής. Στην πράξη, σχεδόν τίποτα απ’ αυτά που έχουν σημασία στην ζωή μας δεν επιτυγχάνεται χωρίς αυτήν. Οι πνευματικές ασκήσεις μπορούν να οριστούν ως εκείνες οι συμπεριφορές που συμβάλλουν στην πνευματική μας αύξηση και μας παρέχουν την δυνατότητα ν’ αυξηθούμε σε πνευματική ωριμότητα. Η διαδικασία αυτή της πνευματικής αύξησης και ανάπτυξης αρχίζει να λαμβάνει χώρα την στιγμή που κάποιος συναντάει τον αναστημένο Χριστό και έρχεται σ’ Αυτόν για σωτηρία.
Ο σκοπός μιας πνευματικής άσκησης είναι η ανάπτυξη τού εσωτερικού μας ανθρώπου, αυτού που έχει μεταμορφωθεί από τον Χριστό στην σωτηρία (Β΄ Κορινθίους 5:17). Οι λυτρωμένοι πιστοί έχουν βιώσει την πλήρη ανακαίνιση ολόκληρης της προσωπικότητας από μέσα, συμπεριλαμβανομένων των διαφορών στην σκέψη, στα συναισθήματα και στον χαρακτήρα, που χρειάζονται χρόνο για να εκδηλωθούν στην εξωστρεφή μας συμπεριφορά. Αυτό είχε κατά νου ο Παύλος όταν έκανε λόγο για απέκδυση τού «παλιού ανθρώπου» και ένδυση τού νέου, «αυτού που ανακαινίζεται σε επίγνωση, σύμφωνα με την εικόνα εκείνου που τον έκτισε» (Κολοσσαείς 3:9-10).
Υπάρχουν κάποια δημοφιλή προγράμματα και βιβλία σήμερα που αναφέρονται στις πνευματικές ασκήσεις, αλλά κάποια από αυτά απομακρύνονται από τις Γραφές στην προσπάθειά τους να περιγράψουν διάφορες μεθόδους αυτό-πειθαρχίας. Κάποιες από τις μεθόδους αυτές κινούνται στα όρια του μυστικού και είναι εξωβιβλικά, εμβαθύνοντας μερικές φορές σε περιοχές τού ανατολικού μυστικισμού, του Καθολικού μυστικισμού και της φιλοσοφίας τής Νέας Εποχής. Από το κίνημα αυτό πηγάζουν αντιβιβλικές πρακτικές, όπως η «ακοή» τής φωνής τού Θεού και η αναπνοή/εμβάπτιση/στοχαστική προσευχή. Ο καλύτερος τρόπος ν’ αποφύγεις εκτροπές στην κατανόηση τών πνευματικών ασκήσεων, είναι να τηρήσεις πιστά τις σαφείς βιβλικές εντολές που αφορούν όλους τους χριστιανούς, να εμβαθύνουμε στον λόγο τού Θεού, όπου μας μιλάει ο Θεός, και στην προσευχή, με την οποία εμείς μιλάμε σ’ Αυτόν.
Η πρώτιστη πνευματική άσκηση αφορά τον λόγο τού Θεού και περιλαμβάνει την ανάγνωση, την μελέτη, την απομνημόνευση και την περισυλλογή στις Γραφές. Αν παραμελήσουμε την άσκηση αυτήν, καμία άλλη προσπάθεια να πειθαρχήσουμε τον εαυτό μας δεν θα ευοδωθεί, διότι δεν έχουμε την δύναμη να υπερνικήσουμε την αντίσταση τής αμαρτωλής φύσης, μέσα στην οποία κατοικεί η καινούρια μας φύση. Ούτε έχουμε την δύναμη να υπερνικήσουμε την αντίσταση τής δαιμονικής επιρροής, της οποίας σκοπός είναι να μας απομονώνει πάντοτε από το μοναδικό μέσο τής πνευματικής αύξησης, τον λόγο τού Θεού. Ο Παύλος υπενθύμισε στον Τιμόθεο την εγγενή φύση τών Γραφών, ότι πηγάζει κυριολεκτικά από το στόμα τού Θεού, είναι δηλαδή «θεόπνευστος», και ως τέτοιος περιέχει αυτήν την δύναμη τού Θεού (Β΄ Τιμόθεον 3:16-17). Αναφέρεται επίσης στο ευαγγέλιο ως την «δύναμη τού Θεού» (Ρωμαίους 1:16) και παρακινεί τους χριστιανούς ν’ αναλάβουν «την μάχαιρα τού Πνεύματος, που είναι ο λόγος τού Θεού» ως το μόνο επιθετικό πνευματικό μας όπλο ενάντια στις δαιμονικές δυνάμεις (Εφεσίους 6:17). Κάθε προσπάθεια σε πνευματική άσκηση πρέπει να ξεκινάει με την μοναδική πηγή δύναμης, τον λόγο τού Θεού.
Η απομνημόνευση τών Γραφών είναι επίσης ουσιώδης. Εχουμε πάντοτε την ελευθερία να επιλέγουμε με τι τροφοδοτούμε τον νου μας. Εχοντας αυτό κατά νου, η απομνημόνευση είναι ζωτική. Αν πραγματικά πιστεύουμε ότι η Αγία Γραφή είναι ο λόγος τού Θεού, πώς μπορούμε να μην τον αποστηθίζουμε; Η απομνημόνευση μας ικανώνει να τον διατηρούμε συνεχώς στο προσκήνιο τού νου μας, και αυτό με την σειρά του μας δίνει την δυνατότητα να αντιδράμε σε όλες τις περιστάσεις τής ζωής αναλόγως τών επιταγών του. Μία από τις πλέον δυνατές βιβλικές περικοπές, αναφορικά με την αναγκαιότητα τής απομνημόνευσης, είναι η Ιησούς του Ναυή 1:8: «Αυτό το βιβλίο τού νόμου δεν θα απομακρυνθεί από το στόμα σου, αλλά σ’ αυτό θα μελετάς ημέρα και νύχτα, για να προσέχεις να κάνεις σύμφωνα με όλα όσα είναι γραμμένα μέσα σ’ αυτό· επειδή, τότε θα ευοδώνεσαι στον δρόμο σου, και τότε θα φέρεσαι με σύνεση.». Με την εξάσκηση τής απομνημόνευσης έχουμε την δυνατότητα να προσευχόμαστε πιο αποτελεσματικά και να στοχαζόμαστε. Αυτό με την σειρά του μας ικανώνει να «ευοδωνόμαστε και να έχουμε σύνεση», όπως ο Θεός ορίζει την «σύνεση» για μας. Όταν περπατάμε στους δρόμους Του και στο θέλημά Του, διαποτίζεται η εσωτερική μας ύπαρξη με το Πνεύμα και η καρδιά μας μοιάζει μ’ αυτήν του Θεού.
Μια άλλη άσκηση είναι αυτή της προσευχής. Οι προσευχές μας συνιστούν πνευματική κοινωνία με τον Θεό δια της ευχαριστίας, της δοξολογίας, της δέησης, της αίτησης και της εξομολόγησης. Το θαυμαστό, σχετικά με την προσευχή, είναι ότι ο Θεός μάς συναντάει εκεί που βρισκόμαστε. Ερχεται δίπλα μας να μας οδηγήσει σε μια βαθύτερη, περισσότερη αληθινή σχέση μαζί Του, που δεν παρακινείται από την ενοχή αλλά από την αγάπη Του. Η προσευχή μάς αλλάζει. Η προσευχή αλλάζει ζωές. Η προσευχή αλλάζει την ιστορία. Η γνώση τού Θεού που έχουμε, μας κάνει να θέλουμε να συμμορφωνόμαστε με τον Ιησού και το θέλημά Του για την ζωή μας. Ο Θεός αργά και με χάρη αποκαλύπτει τον εαυτό Του σε μας ενώ προσευχόμαστε, κι είναι στη διάρκεια αυτών των στιγμών που μπορούμε να κατανοήσουμε βαθύτερα και βιώσουμε την αγάπη Του. Φυσικά, ένα από τα μεγαλύτερα αποτελέσματα τής πειθαρχημένης προσευχής είναι η απάντηση που λαμβάνουμε. Αλλά βεβαίως, αυτό είναι δευτερεύον ως προς τον πραγματικό σκοπό τής προσευχής, που είναι η συνεχώς αυξάνουσα, ατέρμονη επικοινωνία με τον Θεό.
Και οι δύο μαζί, οι πνευματικές ασκήσεις τής προσευχής και του λόγου αποτελούν ένα σχέδιο που ανταμείβει, και το οποίο μας οδηγεί σε ευσεβή ζωή, δοξολογία, υποταγή, υπηρεσία και απόλαυση τής σωτηρίας μας και του Θεού που μας την προσφέρει. Μέσω αυτών των ασκήσεων γινόμαστε ικανοί να υπακούμε στην εντολή τού Θεού «…με φόβο και τρόμο να κατεργάζεστε τη δική σας σωτηρία, επειδή ο Θεός είναι που ενεργεί μέσα σας και το να θέλετε και το να ενεργείτε, κατά την ευδοκία του» (Φιλιππησίους 2:12-13).
English
Ποιες είναι οι πνευματικές ασκήσεις;
