Ερώτηση
Ποιο είναι το τελολογικό επιχείρημα σχετικά με την ύπαρξη του Θεού;
Απάντηση
Η λέξη τελολογία προέρχεται από τη λέξη τέλος, που σημαίνει «σκοπός». Η ιδέα είναι ότι απαιτείται ένας «σχεδιαστής» που έχει σχέδιο, κι έτσι, όπου συναντάμε πράγματα που προφανώς φανερώνουν την ύπαρξη σκοπού, μπορούμε να ισχυριστούμε πως τα πράγματα αυτά φτιάχτηκαν για κάποιο λόγο. Με άλλα λόγια, ένα σχέδιο υπονοεί έναν σχεδιαστή. Ενστικτωδώς κάνουμε αυτή τη σύνδεση όλη την ώρα. Η διαφορά μεταξύ του Μεγάλου Φαραγγιού (Grand Canyon) και του όρους Ράσμορ (όπου έχουν σμιλευτεί οι μορφές τεσσάρων προέδρων των ΗΠΑ) είναι προφανής –το δεύτερο έχει σχεδιαστεί αλλά όχι το πρώτο. Το Μεγάλο Φαράγγι σχηματίστηκε από φυσικές διαδικασίες (μη έλλογες), ενώ το όρος Ράσμορ διαμορφώθηκε σαφώς από μια νοήμονα ύπαρξη –έναν σχεδιαστή. Όταν περπατάμε σε μια παραλία και βρίσκουμε ένα ρολόι χεριού, δεν υποθέτουμε πως ο χρόνος και η τύχη παρήγαγαν το ρολόι από τη μετακινούμενη άμμο. Γιατί; Διότι φέρει σαφώς στοιχεία σχεδίου –περιέχει σκοπό, μεταφέρει πληροφορίες, είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, κ.λπ. Σε κανένα επιστημονικό πεδίο ο σχεδιασμός δεν θεωρείται αυθόρμητος· πάντοτε υπονοεί έναν σχεδιαστή και όσο μεγαλύτερο είναι το σχέδιο, τόσο πιο σπουδαίος είναι ο σχεδιαστής. Έτσι, θεωρώντας τις επιστημονικές υποθέσεις, το σύμπαν απαιτεί έναν σχεδιαστή πέραν αυτού (τουτέστιν, έναν υπερφυσικό σχεδιαστή).
Το τελολογικό επιχείρημα εφαρμόζει αυτήν την αρχή σε όλο το σύμπαν. Αν το σχέδιο υπονοεί έναν σχεδιαστή και το σύμπαν δείχνει σημάδια σχεδίου, τότε κάποιος το έχει σχεδιάσει. Είναι σαφές πως κάθε μορφή ζωής στην ιστορία της γης είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Μία, μόνο, «κλωστή» του DNA ισούται μ’ έναν τόμο της εγκυκλοπαίδειας Μπριτάνικα. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει ικανότητα, περίπου, 10 δισεκατομμυρίων GB. Εκτός από τους ζώντες οργανισμούς πάνω στη γη, όλο το σύμπαν φαίνεται πως έχει σχεδιαστεί για ζωή. Εκατοντάδες συνθήκες, κυριολεκτικά, απαιτούνται για την ύπαρξη της ζωής στη γη, από την πυκνότητα της μάζας του σύμπαντος ως τη σεισμική δραστηριότητα, όλα πρέπει να είναι καλά ρυθμισμένα για να διατηρείται η ζωή. Η πιθανότητα να συμβαίνουν όλα αυτά τυχαία ξεπερνάει, κυριολεκτικά, κάθε φαντασία. Οι πιθανότητες είναι πολύ υψηλότερες από τον αριθμό των ατομικών σωματιδίων που υπάρχουν σε ολόκληρο το σύμπαν. Με αυτόν ακριβώς τον σχεδιασμό, είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως έχουμε προκύψει απλώς από ατύχημα. Πραγματικά, η μεταστροφή του επιφανή αθεϊστή/φιλοσόφου Antony Flew στον θεϊσμό, βασίστηκε κυρίως σ’ αυτό το επιχείρημα.
Πέραν της συμβολής του τελολογικού επιχειρήματος στη συζήτηση περί ύπαρξης του Θεού, εκθέτει και τις αδυναμίες της θεωρίας της εξέλιξης. Το κίνημα του Ευφυούς Σχεδιασμού στην επιστήμη εφαρμόζει τη θεωρία της πληροφορίας στα διάφορα συστήματα της ζωής και δείχνει ότι η τύχη δεν μπορεί ούτε καν να ξεκινήσει να εξηγεί την πολυπλοκότητα της ζωής. Είναι αλήθεια πως ακόμη και μονοκύτταρα βακτήρια είναι τόσο πολύπλοκα που, χωρίς την ταυτόχρονη συνεργασία όλων των μερών τους, δεν θα είχαν δυνατότητα επιβίωσης. Αυτό σημαίνει πως αυτά τα τμήματα δεν μπορεί ν’ αναπτύχθηκαν τυχαία. Ο Δαρβίνος αναγνώρισε πως αυτό μπορεί ν’ αποτελούσε πρόβλημα κάποια μέρα, όπως το να προσέξεις στο ανθρώπινο μάτι. Γνώριζε λίγα, πως ακόμη και μονοκύτταροι οργανισμοί παρουσιάζουν μεγάλη πολυπλοκότητα για να εξηγηθούν χωρίς κάποιον δημιουργό!
English
Ποιο είναι το τελολογικό επιχείρημα σχετικά με την ύπαρξη του Θεού;
