Ερώτηση
Γιατί να πιστέψω στην ανάσταση του Χριστού;
Απάντηση
Είναι ένα σχετικά καλά διαπιστωμένο γεγονός ότι, ο Ιησούς Χριστός εκτελέστηκε δημόσια στην Ιουδαία τον 1ο μ.Χ. αιώνα, επί Ποντίου Πιλάτου, μέσω της σταύρωσης, κατόπιν εντολής του Εβραϊκού Σανχεντρίν. Οι μη χριστιανικές ιστορικές καταγραφές του Φλάβιου Ιώσηπου, του Κορνηλίου Τάκιτου, του Λουκιανού της Σαμοσάτα, του Μαϊμονίδη ακόμα και της Εβραϊκής Σανχεντρίν επιβεβαιώνουν τις παλαιοχριστιανικές μαρτυρίες για τις σημαντικές αυτές ιστορικές πτυχές του θανάτου του Ιησού Χριστού.
Όσο για την ανάστασή Του, υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία που την καθιστούν μια συγκλονιστική υπόθεση. Ο αείμνηστος, θαύμα των νομολογιακών και διεθνής πολιτικός άνδρας, Sir Lionel Luckhoo (από το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες φημισμένος για τις άνευ προηγουμένου 245 συνεχόμενες αθωωτικές αποφάσεις σε δίκες υπεράσπισης ανθρωποκτονιών) συνοψίζει τον χριστιανικό ενθουσιασμό και την εμπιστοσύνη στη δύναμη της υπόθεσης της αναστάσεως όταν έγραψε « Έχω ξοδέψει περισσότερα από 42 χρόνια ως δικηγόρος υπεράσπισης δουλεύοντας σε διάφορα μέρη του κόσμου και εξακολουθώ ενεργά να δικηγορώ. Είχα την τύχη να εξασφαλίσω μια σειρά από επιτυχίες σε δίκες και λέω κατηγορηματικά ότι οι αποδείξεις για την Ανάσταση του Ιησού Χριστού είναι τόσο συντριπτικές που επιβάλλουν την αποδοχή τους χωρίς να αφήνουν απολύτως κανένα περιθώριο για αμφιβολίες.»
Η ανταπόκριση της κοσμικής κοινότητας για τα ίδια αποδεικτικά στοιχεία ήταν προβλέψιμα απαθείς σύμφωνα με την ακλόνητη δέσμευσή τους στον μεθοδολογικό νατουραλισμό. Γι΄ αυτούς που δεν είναι εξοικειωμένοι με τον όρο, μεθοδολογικός νατουραλισμός είναι η ανθρώπινη προσπάθεια να εξηγεί τα πάντα από την άποψη της φυσικής και των φυσικών αιτιών μόνο. Εάν ένα υποτιθέμενο ιστορικό γεγονός αψηφά τη φυσική εξήγηση (π.χ. μια θαυματουργή ανάσταση) οι κοσμικοί μελετητές το αντιμετωπίζουν γενικά με μεγάλο σκεπτικισμό, ανεξάρτητα από τα στοιχεία, ανεξάρτητα από το πόσο θετικό και συναρπαστικό μπορεί να είναι.
Κατά την άποψή μας, μια τέτοια ακλόνητη πίστη στα φυσικά αίτια, ανεξάρτητα από ουσιαστικές αποδείξεις για το αντίθετο δεν συμβάλλουν στην αμερόληπτη (και ως εκ τούτου επαρκή) εξέταση των στοιχείων. Συμφωνούμε με τον Dr. Wernher von Braun και πολλούς άλλους που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι αντιμετωπίζοντας με μια δημοφιλή φιλοσοφική προδιάθεση τις αποδείξεις, εμποδίζεται η αντικειμενικότητα. Ή χρησιμοποιώντας τα λόγια του Dr. Von Braun « ο εξαναγκασμός της αποδοχής ενός μόνο συμπεράσματος ….. θα παραβίαζε την αντικειμενικότητα της ίδιας της επιστήμης.»
Λέγοντας αυτό, ας εξετάσουμε τώρα τις διάφορες αποδείξεις που ευνοούν την ανάσταση.
Η πρώτη σειρά αποδείξεων για την ανάσταση του Χριστού.
Κατ΄ αρχάς, έχουμε αποδεδειγμένα ειλικρινή μαρτυρία αυτόπτων μαρτύρων. Παλαιοχριστιανικοί απολογητές αναφέρουν εκατοντάδες αυτόπτες μάρτυρες, ορισμένοι εκ των οποίων τεκμηρίωσαν τις εικαζόμενες εμπειρίες τους. Πολλοί από αυτούς τους αυτόπτες μάρτυρες πρόθυμα και με αποφασιστικότητα υπέμειναν παρατεταμένα βασανιστήρια και θάνατο αντί να αποκηρύξουν τη μαρτυρία τους. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει την ειλικρίνεια τους, αποκλείοντας την εξαπάτηση εκ μέρους τους. Σύμφωνα με την ιστορική καταγραφή (Πράξεις 4:1-17, Επιστολές του Πλίνη στο Τραϊανό Χ 96 κ.α.) οι περισσότεροι Χριστιανοί μπορούσαν να δώσουν τέλος στον βασανισμό τους απλά αποκηρύττοντας την πίστη τους. Αντίθετα, φαίνεται ότι οι περισσότεροι επέλεξαν να υπομένουν τα δεινά και να διακηρύξουν την ανάσταση του Χριστού μέχρι θανάτου.
Σημειώστε ότι, ενώ το μαρτύριο είναι αξιοσημείωτο, δεν είναι κατ΄ ανάγκη επιτακτικό. Αυτό δεν επικυρώνει την πίστη τόσο πολύ, όσο πιστοποιεί έναν πιστό (επιδεικνύοντας την ειλικρίνειά του ή της με ένα απτό τρόπο). Αυτό που κάνει τους πρώτους Χριστιανούς μάρτυρες αξιοθαύμαστους είναι αν γνώριζαν ή όχι ότι αυτό που ομολογούσαν ήταν αλήθεια. Είτε είδαν τον Ιησού Χριστό ζωντανό και αβλαβή μετά τον θάνατό Του ή όχι. Αυτό είναι το εξαιρετικό. Αν ήταν όλα απλά ένα ψέμα γιατί τόσοι πολλοί να επιμένουν στα συγκεκριμένα γεγονότα; Γιατί όλοι να επιμένουν εν γνώσει τους σε ένα τέτοιο ασύμφορο ψέμα βρισκόμενοι μπροστά σε διώξεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια και θάνατο;
Ενώ οι αεροπειρατές αυτοκτονίας της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 χωρίς αμφιβολία πίστευαν σ΄ αυτό που υπηρετούσαν (όπως αποδείχτηκε από την θέληση τους να πεθάνουν γι΄ αυτό) δεν μπορούσαν και δεν γνώριζαν αν ήταν αληθινό. Η πίστη τους βασιζόταν σε παραδόσεις που πέρασαν σ΄ αυτούς μέσω πολλών γενεών. Αντίθετα, οι πρώτοι Χριστιανοί μάρτυρες ήταν η πρώτη γενεά. Ή είδαν αυτό που ισχυρίζονταν ότι είδαν ή όχι.
Ανάμεσα στους πιο επιφανείς αυτόπτες μάρτυρες ήταν οι Απόστολοι. Υπέστησαν μια συλλογικά αδιαμφισβήτητη αλλαγή μετά τις εικαζόμενες, μετά την ανάσταση, εμφανίσεις του Χριστού. Αμέσως μετά την σταύρωση, κρύβονταν από φόβο για τις ζωές τους. Μετά την ανάσταση βγήκαν στους δρόμους, με θάρρος διακηρύττοντας την ανάσταση παρά την εντατικοποίηση των διώξεων. Τι ευθύνεται για την ξαφνική και δραματική αλλαγή τους; Σίγουρα δεν ήταν οικονομικό όφελος. Οι Απόστολοι εγκατέλειψαν ότι είχαν για να κηρύξουν την ανάσταση, συμπεριλαμβανομένου και τις ζωές τους.
Η δεύτερη σειρά αποδείξεων για την ανάσταση του Χριστού.
Η δεύτερη σειρά αποδείξεων αφορά την αλλαγή συγκεκριμένων βασικών σκεπτικιστών, ειδικά του Παύλου και του Ιάκωβου. Ο Παύλος χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως έναν βίαιο διώκτη της πρώτης Εκκλησίας. Μετά από αυτό που περιγράφει ο ίδιος ως μια συνάντηση με τον αναστημένο Χριστό, ο Παύλος υπέστη μια άμεση και δραστική αλλαγή, από ένα φαύλο διώκτη της Εκκλησίας σε έναν από τους πιο παραγωγικούς και ανιδιοτελής υπερασπιστές της. Όπως πολλοί πρώτοι Χριστιανοί, ο Παύλος υπέστη εξαθλίωση, διώξεις, ξυλοδαρμούς, φυλακίσεις και εκτέλεση για τη σταθερή δέσμευσή του στην ανάσταση του Χριστού.
Ο Ιάκωβος ήταν σκεπτικιστής, όχι όμως επιθετικός όπως ο Παύλος. Μια υποτιθέμενη μετά την ανάσταση συνάντηση με τον Χριστό τον μετέτρεψε σε ένα μοναδικό πιστό, έναν ηγέτη της Εκκλησίας στην Ιερουσαλήμ. Έχουμε ακόμα μια επιστολή του, που οι μελετητές γενικά δέχονται ότι είναι μία από τις επιστολές του προς την πρώτη Εκκλησία. Όπως ο Παύλος, ο Ιάκωβος πρόθυμα υπέφερε και πέθανε για την μαρτυρία του, γεγονός που πιστοποιεί την ειλικρίνεια της πίστης του (δείτε το βιβλίο των Πράξεων και τις Αρχαιότητες των Εβραίων του Ιώσηπου ΧΧ, ΙΧ, 1).
Η τρίτη και η τέταρτη σειρά αποδείξεων για την ανάσταση του Χριστού.
Η τρίτη και η τέταρτη σειρά αποδείξεων αφορά πιστοποιήσεις εχθρών του χριστιανισμού σχετικά με τον άδειο τάφο και το γεγονός ότι η πίστη της αναστάσεως ξεκίνησε από την Ιερουσαλήμ. Ο Ιησούς εκτελέστηκε δημοσίως και θάφτηκε στην Ιερουσαλήμ. Θα ήταν αδύνατον η πίστη στην ανάστασή Του να ξεκινήσει από την Ιερουσαλήμ ενώ το σώμα Του βρισκόταν στον τάφο, όπου το Σανχεντρίν θα μπορούσε να το ξεθάψει και να το τοποθετήσει σε κοινή θέα και έτσι να εκθέσει την απάτη. Αντίθετα, το Σανχεντρίν κατηγόρησε τους Αποστόλους ότι κλέψανε το σώμα, προφανώς σε μια προσπάθεια να εξηγήσουν την απουσία του (και κατά συνέπεια τον άδειο τάφο). Πώς εξηγούμε τον άδειο τάφο; Παρακάτω είναι οι τρεις πιο κοινές εξηγήσεις:
Πρώτη, οι Απόστολοι κλέψανε το σώμα. Αν αυτή ήταν η υπόθεση, αυτοί θα ξέρανε ότι η ανάσταση ήταν μια απάτη. Γι΄ αυτό δεν θα ήταν τόσο πρόθυμοι να υποφέρουν και να πεθάνουν γι΄ αυτό. (Δέστε τη πρώτη σειρά αποδείξεων σχετικά με την αποδεδειγμένη ειλικρίνεια αυτόπτων μαρτύρων). Όλοι όσοι δήλωναν αυτόπτες μάρτυρες θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι δεν είχαν δει πραγματικά τον Χριστό και ως εκ τούτου λέγανε ψέματα. Με τόσους συνωμότες, σίγουρα κάποιος θα ομολογούσε, αν όχι για να δώσει ένα τέλος στα δικά του βασανιστήρια, τουλάχιστον για να τελειώσει η ταλαιπωρία των φίλων του και της οικογένειάς του. Η πρώτη γενιά Χριστιανών είχαν κακοποιηθεί απολύτως, ιδιαίτερα μετά την πυρκαγιά στη Ρώμη το 64 μ.Χ. (μια πυρκαγιά που φέρεται να έχει διατάξει ο Νέρωνας για να μπορέσει να επεκτείνει το παλάτι του αλλά που αυτός κατηγόρησε τους Χριστιανούς της Ρώμης σε μια προσπάθεια να αθωωθεί ο ίδιος). Όπως ο Ρωμαίος ιστορικός Κορνήλιος Τάκιτος εξιστορεί στα Χρονικά της Αυτοκρατορικής Ρώμης (που εκδόθηκε μόλις μια γενεά μετά την φωτιά):
«Ο Νέρωνας ενίσχυσε την κατηγορία και προκάλεσε τα πιο ακραία βασανιστήρια σε μια τάξη που μισούσε για τα βδελύγματά τους, που ονομάζονται από τον λαό, Χριστιανοί. Ο Χριστός, από τον οποίο το όνομα είχε την προέλευσή του, υπέστη την έσχατη ποινή κατά την διάρκεια της βασιλείας του Τιβέριου στα χέρια ενός από τους εισαγγελείς μας, τον Πόντιο Πιλάτο, για μια πιο επικίνδυνη δεισιδαιμονία, με αποτέλεσμα να περιοριστεί για ένα διάστημα αλλά ξέσπασε πάλι όχι μόνο στην Ιουδαία, την πρώτη πηγή του κακού αλλά ακόμη και στη Ρώμη, όπου όλα τα ειδεχθή και επαίσχυντα πράγματα από κάθε μέρος του κόσμου βρίσκουν το κέντρο τους για να γίνουν δημοφιλή. Κατά συνέπεια, αρχικά έγινε μια σύλληψη όλων εκείνων που ομολόγησαν την ενοχή τους, στη συνέχεια, με βάση τις πληροφορίες τους, ένα τεράστιο πλήθος καταδικάστηκε, όχι τόσο για τον εμπρησμό της πόλης, όσο για το μίσος τους κατά της ανθρωπότητας. Κάθε είδους εμπαιγμός προστέθηκε στο θάνατό τους. Καλυμμένοι με δέρματα ζώων, κατακρεουργήθηκαν από τα σκυλιά και χάθηκαν ή σταυρώθηκαν ή καταδικάστηκαν στη πυρά και κάηκαν για να χρησιμεύσουν στο νυχτερινό φωτισμό, όταν το φως της ημέρας είχε παρέλθει.» (Χρονικά, XV, 44).
Ο Νέρωνας φώτιζε τα πάρτι στο κήπο του καίγοντας Χριστιανούς. Σίγουρα κάποιος θα είχε ομολογήσει την αλήθεια κάτω από τη απειλή ενός τέτοιου φρικτού πόνου. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε καμιά καταγραφή για οποιονδήποτε Χριστιανό που να αποκήρυξε την πίστη του για να βάλει τέλος στον βασανισμό του. Αντίθετα, έχουμε πολλές καταγραφές για εμφανίσεις μετά την ανάσταση και εκατοντάδες αυτόπτες μάρτυρες που ήταν πρόθυμοι να υποφέρουν και να πεθάνουν γι΄ αυτό.
Εάν οι Απόστολοι δεν έκλεψαν το σώμα, πως αλλιώς εξηγούμε τον άδειο τάφο; Κάποιοι είπαν ότι ο Χριστός προσποιήθηκε τον θάνατό Του και στη συνέχεια δραπέτευσε από τον τάφο. Αυτό είναι προφανώς παράλογο. Σύμφωνα με την μαρτυρία αυτόπτων μαρτύρων, ο Χριστός ξυλοκοπήθηκε, βασανίστηκε, πληγώθηκε και μαχαιρώθηκε. Υπέστη εσωτερικές βλάβες, τεράστια απώλεια αίματος, ασφυξία και τρυπήθηκε στη καρδιά Του. Δεν υπάρχει κάποιος λόγος για να πιστεύουμε ότι ο Ιησούς Χριστός (ή οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος κάτω από αυτές τις συνθήκες) θα μπορούσε να επιβιώσει μια τέτοια δοκιμασία, να προσποιηθεί τον θάνατό Του, να μείνει σε ένα τάφο για τρεις μέρες και τρεις νύχτες χωρίς ιατρική φροντίδα, τροφή ή νερό, να αφαιρέσει την τεράστια πέτρα που σφράγιζε τον τάφο Του, να αποδράσει απαρατήρητος (χωρίς να αφήσει πίσω του ένα ίχνος αίματος), να πείσει εκατοντάδες αυτόπτες μάρτυρες ότι αναστήθηκε και είναι καλά και στη συνέχεια να εξαφανιστεί χωρίς κανένα ίχνος. Μια τέτοια αντίληψη είναι γελοία.
Η πέμπτη σειρά αποδείξεων για την ανάσταση του Χριστού.
Τέλος η πέμπτη σειρά αποδείξεων αφορά μια ιδιομορφία στις καταθέσεις των αυτόπτων μαρτύρων. Σε όλες τις κύριες αφηγήσεις της αναστάσεως, οι γυναίκες είναι οι πρώτες και οι κύριες αυτόπτες μάρτυρες. Αυτό θα ήταν μια περίεργη εφεύρεση αφού τόσο στον αρχαίο Εβραϊκό όσο και στο Ρωμαϊκό πολιτισμό, οι γυναίκες ήταν σημαντικά υποτιμημένες. Η μαρτυρία τους θεωρούνταν επουσιώδεις και παραβλέπονταν. Δεδομένου αυτού του γεγονότος, είναι εξαιρετικά απίθανο ότι οποιοιδήποτε εμπνευστές μιας φάρσας στο 1ο αιώνα στην Ιουδαία θα επέλεγαν τις γυναίκες να είναι οι πρωταρχικοί τους μάρτυρες. Από όλους τους άρρενες μαθητές που ισχυρίστηκαν ότι είδαν τον Ιησού αναστημένο, αν όλοι λέγανε ψέματα και η ανάσταση ήταν μια απάτη, γιατί επέλεξαν τους πιο δύσπιστους και με κακή αντίληψη μάρτυρες, που μπορούσαν να βρουν;
Ο Dr. William Lane Craig εξηγεί, «Όταν κατανοήσετε τον ρόλο των γυναικών στην Εβραϊκή κοινωνία του πρώτου αιώνα, αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό, είναι ότι αυτή η ιστορία του άδειου τάφου θα πρέπει κατ΄ αρχήν να διαθέτει γυναίκες ως αυτούς που βρήκαν τον άδειο τάφο. Οι γυναίκες ήταν σε πολύ χαμηλή βαθμίδα της κοινωνικής κλίμακας στον πρώτο αιώνα στη Παλαιστίνη. Υπάρχουν παλιές ρήσεις ραβίνων που λένε: «Αφήστε τα λόγια του Νόμου να καούν παρά να παραδοθούν στις γυναίκες» και «Μακάριος είναι αυτός που τα παιδιά του είναι άνδρες, αλλά αλίμονο σ΄ εκείνον που τα παιδιά του είναι γυναίκες. Η μαρτυρία των γυναικών εθεωρείτο τόσο άνευ αξίας που δεν επιτρέπονταν να χρησιμοποιηθούν ούτε καν νομικά μάρτυρες σε ένα Εβραϊκό δικαστήριο. Υπό το πρίσμα αυτό, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι κύριοι μάρτυρες του άδειου τάφου είναι αυτές οι γυναίκες … Οποιαδήποτε μεταγενέστερη αναφορά απεικονίζει άρρενες μαθητές να βρίσκουν τον τάφο, για παράδειγμα ο Πέτρος ή ο Ιωάννης. Το γεγονός ότι οι γυναίκες ήταν οι πρώτοι μάρτυρες του άδειου τάφου, εξηγείται πιο πειστικά από την πραγματικότητα που – είτε μας αρέσει είτε όχι – ήταν αυτές που βρήκαν τον άδειο τάφο! Αυτό δείχνει ότι οι συγγραφείς των Ευαγγελίων κατέγραφαν πιστά ότι συνέβη, ακόμα και αν ήταν ενοχλητικό. Αυτό μαρτυρά την ιστορικότητα αυτής της παράδοσης και όχι το μυθικό στοιχείο της» (Ο Dr William Lane Craig, αναφέρεται από τον Lee Strobel, Τα επιχειρήματα υπέρ του Χριστού, Grand Rapids: Zondervan, 1998, σελ. 293).
Περίληψη
Αυτές οι σειρές των αποδείξεων: η αποδεδειγμένα ειλικρινή μαρτυρία αυτόπτων μαρτύρων (και στη περίπτωση των Απόστολων, συναρπαστική, ανεξήγητη αλλαγή), η μετατροπή και αποδεδειγμένη ειλικρίνεια των βασικών ανταγωνιστών και σκεπτικιστών μαρτύρων, το γεγονός του κενού τάφου, οι βεβαιώσεις των εχθρών για τον άδειο τάφο, το γεγονός ότι όλα αυτά έλαβαν χώρα στην Ιερουσαλήμ, όπου η πίστη στην ανάσταση άρχισε να ακμάζει, η μαρτυρία των γυναικών, η σημασία των εν λόγω μαρτυριών που έδωσαν το ιστορικό πλαίσιο, όλα αυτά μαρτυρούν έντονα την ιστορικότητα της ανάστασης.
Ενθαρρύνουμε τους αναγνώστες μας να εξετάσουν προσεκτικά αυτά τα στοιχεία. Τι σας προτείνουμε; Έχοντας μελετήσει οι ίδιοι τα παραπάνω στοιχεία δηλώνουμε αποφασιστικά ότι επαναβεβαιώνουμε τη δήλωση του Sir Lionel ότι:
«Οι αποδείξεις για την Ανάσταση του Ιησού Χριστού είναι τόσο συντριπτικές που επιβάλλουν την αποδοχή τους χωρίς να αφήνουν απολύτως κανένα περιθώριο για αμφιβολίες.»
English
Γιατί να πιστέψω στην ανάσταση του Χριστού;
