Saludsod
Pudno kadi a Sao ti Dios ti Biblia?
Sungbat
Saan laeng nga iparang ti sungbattayo iti daytoy a saludsod ti pannirigantayo maipapan iti Biblia ken iti kinapategna iti biagtayo, ngem mangipaayto pay iti agnanayon nga epekto iti kamaudianan kadatayo. No pudno a Sao ti Dios ti Biblia, ngarud ipateg, adalen, pagtulnogan ken naan-anay a pagtalkantayo koma daytoy. No ti Biblia ket Sao ti Dios, pananglaksid met ngarud iti Mismo a Dios ti pananglaksid iti daytoy.
Ti kinapudno nga inted ti Dios ti Biblia kadatayo ket pammaneknek ken panangipakita iti ayatna para kadatayo. Ti kaipapanan ti termino a "paltiing" isu ti panangiyam-ammo ti Dios iti kinasiasinona ken ti wagas no kasanotayo a maaddaan iti umno a relasion Kenkuana. Dagitoy dagiti bambanag a saantayo koma nga ammo no saan ida nga imparang ti Dios iti Biblia. Nupay in-inut ti panangipaay ti Dios iti paltiing maipapan iti kinasiasinona iti Biblia iti uneg ti agarup 1500 a tawen, kankanayon a linaon daytoy ti amin a banag a kasapulan ti tao tapno maammoanna ti maipapan iti Dios ken tapno maaddaan daytoy iti umno a relasion Kenkuana. No pudno a Sao ti Dios ti Biblia, daytoy ngarud ti maudi a turay para iti amin a bambanag iti pammati, narelihionan a sursuro, ken moralidad.
Ti saludsod a nasken a damagentayo ket no kasanotayo a maammoan a ti Biblia ket Sao ti Dios ken saan laeng daytoy a maysa a nasayaat a libro? Ania ti naidumduma maipapan iti Biblia a mangisina iti daytoy manipud kadagiti amin a naisurat a narelihionan a libro? Adda kadi aniaman a pammaneknek a pudno ti Biblia a Sao ti Dios? Dagitoy dagiti saludsod a nasken a mataming no napasnektayo iti panangsukimat iti ibagbaga ti Biblia nga isu daytoy ti mismo a Sao ti Dios, ininspiraran ti Dios, ken naan-anay nga umdas para kadagiti amin a bambanag ti pammati ken sursuro.
Awan duadua iti kinapudno nga imbaga ti Biblia nga isu daytoy ti mismo a Sao ti Dios. Nalawag a makita daytoy iti panangpadayaw ni Pablo ken ni Timoteo: "... sipud pay iti kinaubingmo, naammoamon dagiti Nasantoan a Sursurat. Mabalindaka nga isuro maipapan iti pannakaisalakan babaen iti pammati ken ni Cristo Jesus. Impaltiing ti Dios ti amin a Nasantoan a Surat, ket naserbi a pangisuro iti kinapudno, pangbabalaw, pangatur iti biddut ken pakasursuroan iti nalinteg a panagbiag, tapno awan pagkurangan ti tao nga agserbi iti Dios, ket sisasagana nga agaramid iti amin a kita ti kinaimbag" (2 Timoteo 3:15-17).
Agpada nga adda pammaneknek manipud iti uneg ken ruar ti Biblia a pudno a Sao ti Dios daytoy. Dagiti pammaneknek a nagtaud iti uneg ti Biblia ket dagiti bambanag a mangpasingked iti nadiosan a pannakaitaudna. Makita iti panagkaykaysa ti Biblia ti maysa kadagiti umuna a nagtaud iti unegna a pammaneknek a pudno daytoy a Sao ti Dios. Nupay pudno daytoy nga innem-a-pulo-ket-innem nga indibidual a libro, naisurat iti tallo a kontinente, iti tallo nga agduduma a pagsasao, iti uneg ti agarup 1500 a tawen, babaen iti nasurok 40 a mannurat a nagtaud iti adu a kita ti panagbiag, nagtalinaed ti Biblia kas maymaysa a libro manipud iti rugi agingga iti murdongna nga awan panagsisinnuppiatna. Naidumduma daytoy a panagkaykaysa manipud kadagiti amin a dadduma a libro ket pammaneknek daytoy iti nadiosan a pannakaitaud dagiti sasaona kas tinignay ti Dios dagiti lallaki tapno ilanadda dagiti mismo a sasaona.
Makita met kadagiti padto a linaon dagiti panidna ti maysa pay a nagtaud iti uneg a pammaneknek a mangipakita a pudno a Sao ti Dios ti Biblia. Naglaon ti Biblia iti ginasgasut a nadetalye a padno a mainaig iti masakbayan dagiti indibidual a nasion karamanen ti Israel, agingga iti masakbayan dagiti dadduma a siudad, masakbayan ti sangkataoan, ken ti yaay ti agbalin a Mesias, ti Mangisalakan saan laeng a para iti Israel, ngem kadagiti amin a mamati Kenkuana. Saan a kas kadagiti padto a masarakan kadagiti dadduma a narelihionan a libro wenno kadagiti insurat ni Nostradamus, nalawag unay dagiti padto iti Biblia ken saan pulos a napaay iti pannakatungpalda. Adda nasurok tallo-gasut a padto iti laeng Daan a Tulag a maipapan ken ni Jesu-Cristo. Saan laeng a naipadto ti lugar ti pakaiyanakanna ken ti familia a pagtaudanna, ngem uray pay ti ipapatay ken panagungarna iti maikatlo nga aldaw. Awan laketdi ti lohikal a wagas iti panangipalawag kadagiti natungpal a padto iti Biblia malaksid iti nadiosan a pannakaitaudna. Awan pulos ti dadduma a narelihionan a libro nga addaan iti kastoy a kita ti padto, kas iti adda iti Biblia.
Makita iti naidumduma a turay ken pannakabalin ti Biblia ti maikatlo a nagtaud iti uneg ti Biblia a pammaneknek iti nadiosan a pannakaitaudna. Nupay ad-adda ti kina-subjektib daytoy a pammaneknek ngem kadagiti immuna a dua, nalawag met a nabileg a pammaneknek iti nadiosan a pannakaitaud ti Biblia. Addaan ti Biblia iti naidumduma a turay a saan a kas iti aniaman a libro a naisurat. Nalawag a makita daytoy a turay ken pannakabalin kadagiti saanen a mabilang a biag a nabalbaliwan babaen iti saan a gagangay a pannakabalin ti Sao ti Dios. Naagasan dagiti adik iti droga babaen iti daytoy, nawayawayaan dagiti homoseksual, nabalbaliwan dagiti nakurapay ken dagiti nailaad iti utang, nabalbaliwan dagiti nakakaro a kriminal, natubngar dagiti managbasol, ken nagbalin ti gura nga ayat babaen iti panangbasa iti daytoy. Pudno nga addaan ti Biblia iti agtigtignay ken makabalbaliw a pannakabalin, banag a posible laeng gapu ta daytoy ket pudno a Sao ti Dios.
Adda met dagiti pammaneknek manipud iti ruar ti Biblia a mangipakita a pudno a Sao ti Dios ti Biblia. Maysa kadagita a pammaneknek ket ti pakasaritaan ti Biblia. Agsipud ta idetalye ti Biblia dagiti pasamak iti pakasaritaan, mabalin a sukimaten ti kinapudno ken kinaawan rirona kas met laeng kadagiti dadduma a dokumento ti pakasaritaan. Agpada a babaen kadagiti pammaneknek a naibasar iti arkeolohia ken kadagiti dadduma a sursurat, napaneknekan iti namin-adu a daras ti kinaawan riro ken kinapudno dagiti pakasaritaan a nailanad iti Biblia. Kinapudnona, dagiti amin a pammaneknek iti arkeolohia ken dagiti manuskrito a sumupsuporta iti Biblia, inaramidda ti Biblia kas isu ti kaadduan ti pannakaidokumentona a libro a manipud pay iti daan a lubong. Ti kinapudno nga awan riro ken napudno nga inlanad ti Biblia ti mabalin a sukimaten a pasamak ti pakasaritaan ket maysa a dakkel a pakakitaan iti kinapudnona no tamingenna dagiti narelihionan a bambanag ken doktrina ken makatulong daytoy iti panangpasingkedna iti ibagbagana a daytoy a mismo ti Sao ti Dios.
Maysa pay a pammaneknek manipud iti ruar ti Biblia a Sao ti Dios daytoy ket ti integridad dagiti tattao a nagsurat. Kas nadakamat saksakbay, inusar ti Dios dagiti lallaki manipud iti adu a kita ti panagbiag tapno ilanadda ti Saona a maipaay kadatayo. Iti panangadal iti biag dagitoy a lallaki, awan ti nasayaat a rason no apay a saanda a napudno ken napasnek a lallaki. Iti panangsukimat iti biagda ken iti kinapudno a siduduyosda a matay iti masansan nakas-ang nga ipapatay gapu iti pammatida, ipalawagna a pudno a patien dagitoy gagangay ngem napupudno a lallaki a nagtimek ti Dios kadakuada. Ammo dagiti lallaki a nangisurat iti Baro a Tulag ken adu pay a gasgasut a dadduma a namati (1 Corinto 15:6) ti kinapudno ti mensaheda agsipud ta nakita ken nakadennada iti adu a tiempo ni Jesu-Cristo kalpasan ti panagungarna manipud patay. Dakkel ti pannakabalbaliw nga epektona kadakuada ti pannakakitada iti nagungar a Cristo. Nabaliwanda manipud iti panaglemlemmengda gapu iti buteng iti kinaduyosda a matay para iti mensahe ti Dios a naipaltiing kadakuada. Pammaneknek ti biag ken ipapatayda iti kinapudno a ti Biblia ket Sao ti Dios.
Ti maudi a pammaneknek manipud iti ruar ti Biblia a pudno daytoy nga isu ti Sao ti Dios ket ti saanna a pannakadadael. Gapu iti kinapategna ken ti panangibagana a daytoy ti mismo a sao ti Dios, napadasan ti Biblia ti narangranggas a pannakaatake ken gandat a panangdadael ngem iti aniaman a libro iti entero a pakasaritaan. Manipud kadagiti damu nga Emperor ti Roma kas ken ni Diocletian, agingga kadagiti diktador a komunista ken kadagiti atheista ken agnostiks iti moderno a panawen, dinaeran ken inabak ti Biblia dagiti amin nga immatake iti daytoy ken isu pay laeng ti kadakkelan ti pannakaiwarnakna a libro iti lubong ita.
Iti entero a panawen, imbilang dagiti iskeptiko ti Biblia kas mitolohia, ngem impasdek ti arkeolohia kas maysa a pakasaritaan. Inatake dagiti kalabanna ti sursurona kas primitibo ken kadaanan, ngem ti moral ken legal a kapanunotan ken sursurona ket addaan iti positibo nga impluensia kadagiti komunidad ken kultura iti entero a lubong. Agtultuloy pay laeng daytoy nga at-atakien iti siyensia, sikolohia ken dagiti napulitikaan a tignay, ngem nagtalinaed latta a napudno ken mayannatup iti agdama kas idi damu a naisurat. Daytoy ti libro a nangbalbaliw iti saan a mabilang a biag ken kultura iti entero a napalabas a 2000 a tawen. Uray kasano ti panangpadas a panangatake, panangdadael, wenno pananglaksid dagiti kalabanna, nagtalinaed latta ti Biblia a nabileg, napudno, ken mayannatup kalpasan dagiti pannakaatakena kas met laeng idi. Ti kinaawan rirona a napagtalinaed laksid ti tunggal gandat a panangkorap, panang-atake, wenno panangdadael, ti nalawag a pammasingked iti kinapudno a ti Biblia ti pudno a Sao ti Dios ken sinalaknibanna daytoy iti saan a gagangay a wagas. Saan koma a makapasiddaaw kadatayo nga uray no kasano ti pannakaatake ti Biblia, rummuarto latta daytoy kas saan a nabaliwan ken saan a naan-ano. Kamauddiananna, imbaga ni Jesus, "Mapukawto ti langit ken ti daga, ngem pulos a dinto mapukaw dagiti saok" (Marcos 13:31). Kalpasan iti panangsukimat kadagiti pammaneknek, mabalintayo nga ibaga nga awan panagduadua a wen, ti Biblia ket pudno a Sao ti Dios.
English
Pudno kadi a Sao ti Dios ti Biblia?
