Swali
Je, inamaanisha nini kwa kitu kukosa maadili? Ukosefu wa maadili ni nini?
Jibu
Kukosa maadili kunaweza kuwa na maana mbili zinazohusiana lakini tofauti kabisa. Tunachukulia kitu kuwa kimekosa maadili ikiwa kipo nje ya upeo wa mema na mabaya. Kwa mfano, rangi haina maadili. Hisabati haina maadili. Hakuna hukumu yoyote ya maadili inayoweza kutumika kwake. Hakuna usahihi au ubaya katika rangi ya samawati; mlinganyo 2 + 2 = 4 sio kauli ya maadili. Hata hivyo, mtu asiyekuwa na maadili, inamaanisha kwamba hana wasiwasi kuhusu kitendo fulani kuwa sahihi au kibaya. Mwanasiasa asiye na maadili atafanya lolote ili kudumisha madaraka—kusema uongo, kuiba kura, kulipa pesa za kuficha ukweli, n.k—bila kujali matendo yake.
Ukosefu wa maadili, kama inavyohusiana na wanadamu, kawaida hurejelea maneno, vitendo, au mitazamo. Chaguzi huwa na hukumu za kiadili zinazotumika kwa njia fulani, na mtu anayeonyesha kutojali waziwazi maadili yoyote yanayohusiana na chaguo lake anasemekana kuwa hana maadili. Mtu asiye na maadili anaonekana hana dhamiri.
Ukosefu wa maadili hutofautiana na uovu kwa kuwa la pili ni ukiukaji wa kanuni ya maadili wakati la kwanza ni kutojali tu. Mtu asiye na maadili hajali kama kusema uwongo ni sawa au si sawa; anajali tu kama kutakuwa na matokeo kwake. Mtu mwovu anajua kusema uwongo ni vibaya, lakini anasema uwongo hata hivyo. Watu wengi wanaweza kuonekana kutokuwa na maadili wakati kwa kweli wao ni waovu, kwani “lile linalotakiwa na sheria limeandikwa kwenye mioyo yao” (Warumi 2:15).
Kwa upande mwingine wa suala la kutokuwa na maadili kuna wale kimakosa wanaunganisha maadili na mambo yasiyo na maadili. Mafarisayo walifanya hivyo na kuwaweka watu wa kawaida katika hofu na hukumu kwa sheria zao zilizotengenezwa na mwanadamu (Mathayo 23:4; Marko 7:7). Dini nyingi za uongo huunganisha maadili na matendo au chaguo lisilo la maadili, kama vile baadhi ya madhehebu potovu ya Kikristo. Kwa mfano, hakuna kitu cha maadili au kisicho na maadili kuhusu miti ya Krismasi; mti wenyewe na mapambo yake hayana maadili. Hata hivyo wengine hujaribu kugeuza kuwa na mti wa Krismasi kuwa suala la maadili. Sheria kuhusu mitindo ya nywele, kitambaa cha nguo, mitindo ya viatu, au vito vya mapambo ni mifano mingine ya masuala yasiyo ya maadili kupewa hadhi ya maadili na watu wasio na mamlaka ya kufanya hivyo.
Maadili huanza na kuishia na tabia ya Mungu. Chochote kinachopingana na asili ya Mungu kinaweza kusemwa kuwa hakina maadili; kwa hiyo, tunapoishi kwa njia zinazomkosea Yeye, tunaishi bila maadili. Wakati hatujali ikiwa tunatenda dhambi, tunaweza kusemwa kuwa hatuna maadili. Warumi 1:28 huita jambo hili kuwa na “akili potovu.” Watu wasio na maadili wanaweza kutenda dhambi kwa ujasiri bila dhamiri au majuto dhahiri. Matokeo ya kuendelea, kutotubu dhambi mara nyingi ni kutokuwa na maadili. Dhamiri inachomwa moto. Moyo ukawa mgumu. Kiburi kimechukua nafasi ya hisia za hatia, na kumruhusu mtu asiye na maadili kufanya matendo mabaya zaidi ya ufahamu wa wanadamu wengi wenye maadili.
Maandiko yameeleza wazi kuwa Mungu atawahukumu wasio na maadili (Warumi 2:5). Sote tutasimama mbele za Mungu ili kutoa hesabu ya maisha yetu, ikiwa tunajiona kuwa na maadili, kukosa maadili, au hatuna maadili (Mathayo 12:36; Warumi 14:12; 2 Wakorintho 5:10). Watu wasio na maadili wanaweza kuwa na maadili kupitia unyenyekevu na toba (Ezekieli 11:19; 2 Wakorintho 5:17). Neema ya Mungu inaweza kulainisha moyo mgumu zaidi na kuvunja mapenzi yenye ukaidi zaidi tunapojitoa kwa haki Yake ya kuwa kiwango chetu cha maadili (Waefeso 2:8–9).
English
Je, inamaanisha nini kwa kitu kukosa maadili? Ukosefu wa maadili ni nini?
