Swali
Tunapaswa kujifunza nini kutokana na maisha ya Ibrahimu?
Jibu
Kando na Musa, hakuna muhusika wa Agano la Kale ametajwa zaidi katika Agano Jipya kuliko Ibrahimu. Yakobo anamrejelea Ibrahimu kama "rafiki wa Mungu" (Yakobo 2:23), maneno ambayo hayajatumika kwa mtu yeyote katika Maandiko. Waumini katika vizazi vyote wanaitwa "watoto wa Ibrahimu" (Wagalatia 3: 7). Umuhimu wa Abrahamu na athari zake katika historia ya ukombozi zinaonekana wazi katika Maandiko.
Maisha ya Ibrahimu yanachukua sehemu nzuri ya hadithi katika Mwanzo kuanzia kutajwa kwake wa kwanza katika Mwanzo 11:26 hadi wakati wa kufa kwake katika Mwanzo 25: 8. Ingawa tunajua mengi juu ya maisha ya Ibrahimu, tunajua kidogo juu ya kuzaliwa kwake na maisha yake ya utotoni. Wakati tunapokutana na Ibrahimu kwa mara kwanza, ni wakati ako na umri wa miaka 75. Mwanzo 11:28 inasema kwamba baba ya Ibrahimu, Tera, aliishi Uri, jiji lenye ushawishi mkubwa katika kusini mwa Mesopotamia kwenye Mto wa Frati ulio nusu kwa umbali kati ya ukingo wa Ghuba la Kiajemi na jiji la kisasa la Baghdad. Tunajifunza pia kwamba Tera alichukua familia yake na kufunga safari kuenda kwenye ardhi ya Kanaani lakini badala yake akaishi katika mji wa Harani kaskazini mwa Mesopotamia (kwa njia ya biashara kutoka Babiloni ya zamani karibu nusu kati ya Nineve na Damasko).
Hadithi ya Ibrahimu inakuwa ya kuvutia mwanzoni mwa Mwanzo 12. Katika mistari mitatu ya kwanza, tunaona wito wa Ibrahimu na Mungu:
Bwana akamwambia Abramu, Toka wewe katika nchi yako, na jamaa zako, na nyumba ya baba yako, uende mpaka nchi nitakayokuonyesha; nami nitakufanya wewe kuwa taifa kubwa, na kukubariki, na kulikuza jina lako; nawe uwe baraka; nami nitawabariki wakubarikio, naye akulaaniye nitamlaani; na katika wewe jamaa zote za dunia watabarikiwa"(Mwanzo 12: 1-3).
Mungu anamwita Ibrahimu kutoka nyumbani kwake huko Harani na kumwambia aende kwenye ardhi ambayo atamwonyesha. Mungu pia anatoa ahadi tatu kwa Ibrahimu: 1) ahadi ya ardhi yake mwenyewe; 2) ahadi ya kufanywa kuwa taifa kuu; na 3) ahadi ya baraka. Ahadi hizi huunda msingi wa kile kinachoitwa baadaye Agano la Ibrahimu (lililoanzishwa katika Mwanzo 15 na kuthibitishwa katika Mwanzo 17). Kitu kinachomfanya Ibrahimu kuwa maalum ni kwamba alimtii Mungu. Mwanzo 12: 4 inasema kwamba, baada ya Mungu kumwita Ibrahimu, alienda "vile BWANA alivyomwambia." Mwandishi wa Waebrania anatumia Ibrahimu kama mfano wa imani mara kadhaa, na anarejelea hasa kwa tendo hili la kuvutia: "Kwa imani Ibrahimu alipoitwa aliitika, atoke aende mahali pale atakapopapata kuwa urithi; akatoka asijue aendako"(Waebrania 11: 8).
Je! Wangapi wetu tutaacha nyuma kila kitu ambacho ni cha kawaida kwetu na kwenda tu bila kujua mahali tunaenda? Dhana ya familia ilimaanisha kila kitu kwa mtu aliyeishi wakati wa Ibrahimu. Wakati huo, vitengo vya familia viliunganishwa sana; haikuwa kawaida kwa wanafamilia kuishi maelfu ya maili kutoka kwa mwingine. Kwa kuongeza, hatuambiwi chochote kuhusu maisha ya kidini ya Ibrahimu na familia yake kabla ya wito wake. Watu wa Uri na Harani waliabudu ibada ya kale ya Babiloni ya miungu, hasa mungu wa mwezi, dhambi,kwa hivyo Mungu alimwita Ibrahimu kutoka katika utamaduni wa kipagani. Ibrahimu alijua na kutambua wito wa Bwana, BWANA, na akatii kwa hiari, bila kusita.
Mfano mwingine wa maisha ya Ibrahimu ya imani inaonekana wakati wa kuzaliwa kwa mwanawe, Isaka. Ibrahimu na Sara hawakuwa na mtoto (chanzo halisi cha aibu katika utamaduni huo), lakini Mungu aliahidi kwamba Ibrahimu atakuwa na mwana (Mwanzo 15: 4). Mwana huyu angekuwa mrithi wa bahati kubwa ya Ibrahimu ambayo Mungu alimbariki nayo, na, zaidi muhimu, atakuwa mrithi wa ahadi na kuendeleza ukoo wa Seti uliokuwa wa Mungu. Ibrahimu aliamini ahadi ya Mungu, na imani hiyo inahesabiwa kuwa ni haki (Mwanzo 15: 6). Mungu anarudia tena ahadi yake kwa Ibrahimu katika Mwanzo 17, na imani yake inatimizwa katika Mwanzo 21 kupitia kuzaliwa kwa Isaka.
Imani ya Ibrahimu itajaribiwa kuhusiana na mwanawe, Isaka. Katika Mwanzo 22, Mungu anaamuru Ibrahimu kumtoa Isaka kama dhabihu juu ya Mlima Moriya. Hatujui jinsi Ibrahimu alifikiria ndani yake juu ya amri hii. Kenye tunaona ni Ibrahimu kwa imani anamtii Mungu aliyekuwa ngao yake (Mwanzo 15: 1) na ambaye alikuwa mwenye huruma wa ajabu na mzuri kwake hadi sasa. Kama ilivyo kwa amri ya awali ya kuondoka nyumbani kwake na familia, Ibrahimu alitii (Mwanzo 22: 3). Tunajua hadithi inaisha kwa Mungu kumuzuia Ibrahimu kumtoa dhabihu Isaka, lakini fikiria jinsi Ibrahimu alikuwa anahisi. Alikuwa akingojea kwa miongo kupata mwana wake mwenyewe, na Mungu ambaye alimuahidi mtoto huyu alikuwa karibu kumchukua. Funzo ni kwamba imani ya Ibrahimu kwa Mungu ilikuwa kubwa zaidi kuliko upendo wake kwa mwanawe, na aliamini kuwa hata kama alimtoa Isaka dhabihu, Mungu alikuwa na uwezo wa kumfufua kutoka kwa wafu (Waebrania 11: 17-19).
Ili kuwa na uhakika, Ibrahimu alikuwa na wakati wake wa kuanguka na kufanya dhambi (kama vile sisi wote tunafanya), na Biblia haijaficha kuzichanganua. Tunajua angalau matukuo mbili ambapo Ibrahimu alidanganya juu ya uhusiano wake na Sara ili kujikinga katika nchi ambazo zinaweza kuwa na maadui (Mwanzo 12: 10-20; 20: 1-18). Katika matukio hayo yote, Mungu alimlinda na kumbariki Ibrahimu licha ya ukosefu wa imani. Tunajua pia kwamba kuchanganyikiwa kwa kutokuwa na mtoto uliwachosha Ibrahimu na Sara. Sara alimshauri Ibrahimu azae mtoto na mtumishi wake , Hagar, kwa niaba yake; Ibrahimu alikubali (Mwanzo 16: 1-15). Kuzaliwa kwa Ishmaeli haukuonyesha tu ubatili wa upumbavu wa Ibrahimu na ukosefu wa imani bali pia neema ya Mungu (kwa kuruhusu kuzaliwa kufanyika na kumbariki Ishmael). Cha kufurahisha, Ibrahimu na Sara waliitwa Abramu na Sarai wakati huo. Lakini Ishmaeli alipokuwa na umri wa miaka kumi na tatu, Mungu alimpa Abramu jina jipya pamoja na agano la kutahiriwa na ahadi mpya ya kumpa mwana kupitia Sarai, ambaye Mungu alimpa jina jipya (Mwanzo 17). Abramu, maana yake "baba mkuu," akawa Ibrahimu, "baba wa umati." Kwa hakika, Ibrahimu alikuwa na watoto wengi wa kimwili, na wote ambao wanaweka imani yao kwa Mungu kupitia Yesu pia wanahesabiwa kuwa warithi wa kiroho wa Ibrahimu (Wagalatia 3:29). "Baba wa Waaminifu" alikuwa na nyakati zake za shaka na kukosa imani, hata hivyo anainuliwa miongoni mwa wanaume kama mfano wa maisha ya uaminifu.
Somo moja la wazi la kutoa kwenye maisha ya Ibrahimu ni kwamba tunapaswa kuishi maisha ya imani. Ibrahimu angeweza kumchukua mtoto wake Isaka hadi kwenye Mlima Moriya kwa sababu alijua Mungu alikuwa mwaminifu kutekeleza ahadi zake. Imani ya Ibrahimu haikuwa imani kipofu; imani yake ilikuwa ya uhakika na kumwamini Yeye ambaye alikuwa amejithibitisha Mwenyewe kuwa mwaminifu na wa kweli. Ikiwa tulikuwa tukiangalia nyuma kwa maisha yetu wenyewe, tungeweza kuona mkono wa utoaji wa Mungu kila mahali. Mungu hawapaswi kutembelea sisi akiongozana na malaika au kuzungumza kutoka kwenye misitu ya moto au kugawanyisha maji ya bahari ili awe hai katika maisha yetu. Mungu anajishughulisha na kutengeneza matukio ya maisha yetu. Wakati mwingine inaweza kuonekana kuwa si kwa njia hiyo, lakini maisha ya Ibrahimu ni ushahidi kwamba uwepo wa Mungu katika maisha yetu ni halisi. Hata kuanguka kwa Ibrahimu kunaonyesha kwamba Mungu, wakati hatulindi kutokana na matokeo ya dhambi zetu, kwa imani hutenda mapenzi Yake ndani yetu na kupitia kwetu; hakuna chochote tunachofanya kitazuia mpango wake.
Maisha ya Ibrahimu pia yanatuonyesha baraka ya utii wa rahisi. Alipoulizwa kuondoka kwa familia yake, Ibrahimu alitoka. Alipoulizwa kutoa dhabihu Isaka, Ibrahimu "aliamka asubuhi na mapema" kufanya hivyo. Kutokana na kile tunaweza kutambua kutokana na maelezo ya kibiblia, hakukuwa na kusita katika utii wa Ibrahimu. Ibrahimu, kama wengi wetu, angeweza kuwa na majuto juu ya maamuzi hayo, lakini, wakati wa kutenda, alitenda. Tunapotambua wito wa kweli kutoka kwa Mungu au kusoma maagizo Yake katika Neno Lake, tunapaswa kutenda. Utii sio hiari wakati Mungu anapoamuru kitu fulani.
Pia tunaona kutoka kwa Ibrahimu jinsi uhusiano wa karibu na Mungu ulivyo. Wakati Ibrahimu alikuwa anatii kwa haraka, hakuwa na aibu kumuuliza Mungu maswali. Ibrahimu aliamini kwamba Mungu atampa yeye na Sara mwana, lakini alijiuliza jinsi inaweza kuwa (Mwanzo 17: 17-23). Katika Mwanzo 18 tunasoma akaunti ya Ibrahimu akiombea Sodoma na Gomora. Ibrahimu alithibitisha kuwa Mungu alikuwa mtakatifu na mwenye haki na hangeweza kumruhusu Yeye kuwaangamiza wenye haki wanaoishi na wenye dhambi. Alimwomba Mungu ahurumie miji iyo ya dhambi kwa ajili ya waumini hamsini na akaendelea kupunguza idadi iyo hadi chini kumi. Hatimaye hapakuwa na watu kumi wenye haki huko Sodoma, lakini Mungu aliwahurumia Loti, mpwa wa Ibrahimu na familia yake (Mwanzo 19). Ni ya kufurahisha kwamba Mungu alifunua mipango Yake kwa Ibrahimu kabla ya kuharibu miji iyo na kwamba hakuzuiliwa na maswali ya Ibrahimu. Mfano wa Ibrahimu hapa unatuonyesha jinsi inaonekana kuwa na uhusiano na Mungu kuhusu mipango Yake, kuombea wengine, kuamini haki ya Mungu, na kujisalimisha kwa mapenzi Yake.
Upungufu wa imani wa Ibrahimu, hasa kuhusiana na hali ya Hagar na Ishmael, inatuonyesha uovu wa kujaribu kuchukua mambo kwa maamuzi yetu wenyewe. Mungu alikuwa ameahidi mwana kwa Ibrahimu na Sara, lakini, kwa kutovumilia kwao, mpango wao wa kutoa mrithi kwa Ibrahimu haukutimia. Kwanza, migogoro kati ya Sara na Hagar ilitokea, na baadaye migogoro kati ya Ishmaeli na Isaka. Wana wa Ishmaeli walimalizia kuwa maadui wakuu kwa watu wa Mungu, jinsi tunavyojifunza baadaye katika hadithi ya Agano la Kale, na hivyo inaendelea hadi leo katika mgogoro kati ya Israeli na majirani zake wa Kiarabu. Hatuwezi kutimiza mapenzi ya Mungu kwa nguvu zetu wenyewe; jitihada zetu hatimaye humalizia kuleta matatizo zaidi kuliko kutatua. Funzo hili linaweza kutumika mahali kwingi katika maisha yetu. Ikiwa Mungu ameahidi kufanya kitu, ni lazima tuwe waaminifu na uvumilivu na tusubiri Yeye kutimiza wakati wake.
Kuzungumza kitheolojia, maisha ya Ibrahimu ni mfano ulio hai wa mafundisho ya sola fide, haki kwa njia ya imani pekee. Mtume Paulo anamtumia Ibrahimu mara mbili kama mfano wa mafundisho haya muhimu. Katika Warumi, sura nzima ya nne inajitolea kuelezea haki kwa njia ya imani kupitia maisha ya Ibrahimu. Hoja kama hiyo inaonyeshwa katika kitabu cha Wagalatia, ambapo Paulo anaonyesha kupitia ya maisha ya Ibrahimu kwamba Mataifa ni warithi na Wayahudi kwa baraka za Ibrahimu kupitia imani (Wagalatia 3: 6-9, 14, 16, 18, 29). Hii inatupeleka nyuma katika Mwanzo 15: 6, "Akamwamini Bwana, naye akamhesabia jambo hili kuwa haki." Imani ya Ibrahimu katika ahadi za Mungu ilikuwa ya kutosha kwa Mungu kumtangaza kuwa mwenye haki machoni pake, na hivyo kuthibitisha kanuni ya Warumi 3:28. Ibrahimu hakufanya kitu ili kupata haki. Uaminifu wake kwa Mungu ulikuwa wa kutosha.
Tunaona katika hili kazi ya neema ya Mungu mwazoni mwa Agano la Kale. Injili haikuanza na maisha na kifo cha Yesu bali imeanzia kutoka Mwanzo. Katika Mwanzo 3:15, Mungu alifanya ahadi kwamba "uzao wa mwanamke" ungevunja kichwa cha nyoka. Wanatheolojia wanaamini kuwa hii ndiyo kutajwa ya kwanza ya injili katika Biblia. Vifungu zingine zote za Agano la Kale vinaelezea ufanisi wa injili ya neema ya Mungu kupitia ukoo wa ahadi kuanzia na Sethi (Mwanzo 4:26). Wito wa Ibrahimu ulikuwa kipande kingine tu katika hadithi ya ukombozi. Paulo anatuambia kwamba injili ilihubiriwa kabla ya Ibrahimu wakati Mungu alimwambia "mataifa yote yatabarikiwa kupitia kwako" (Wagalatia 3: 8).
Kitu kingine tunachojifunza kutokana na maisha ya Ibrahimu ni kwamba imani si ya urithi. Katika Mathayo 3: 9, Luka 3: 8, na Yohana 8:39, tunajifunza kwamba haitoshi kuwa wa ukoo wa Ibrahimu ili kuokolewa. Maombi yetu ni kwamba haitoshi kulelewa katika nyumba ya Kikristo; hatuingii katika ushirika na Mungu au kupata kuingia mbinguni kulingana na imani ya mtu mwingine. Mungu si wajibu wa kutuokoa tu kwa sababu tuna asili ya Kikristo isiyofaa. Paulo anatumia Ibrahimu kuonyeshea hili katika Warumi 9, ambako anasema sio wote wa ukoo wa Ibrahimu walichaguliwa kupata wokovu (Waroma 9: 7). Mungu kwa hiari anachagua wale ambao watapokea wokovu, lakini wokovu huo unakuja kupitia imani ile ile ambayo Ibrahimu alitumia katika maisha yake.
Hatimaye, tunaona kwamba Yakobo anatumia maisha ya Ibrahimu kama mfano kuonyesha kwamba imani bila matendo imekufa (Yakobo 2:21). Mfano anaotumia ni hadithi ya Ibrahimu na Isaka juu ya Mlima Moriya. Kukubali ukweli wa injili haitoshi kuokoa. Imani inapaswa kusababisha matendo mazuri ya utii ambayo yanaonyesha imani hai. Imani ambayo ilikuwa ya kutosha kumthibitisha Ibrahimu na kumwona kuwa mwenye haki machoni pa Mungu (Mwanzo 15) ilikuwa ni imani hiyo ambayo ilimfanya aendelee kutenda kwa kutii amri ya Mungu ya kumtolea mwanawe Isaka. Ibrahimu alihesabiwa haki kwa imani yake, na imani yake ilidhihirishwa kwa kazi zake.
Katika uchambuzi wa mwisho, tunaona kwamba Ibrahimu alikuwa mtu mzuri, sio katika uungu wake au maisha ya ukamilifu (alikuwa na mapungufu yake, kama tulivyoona), lakini ni kwa sababu maisha yake yanaonyesha ukweli mingi katika maisha ya Kikristo. Mungu alimwita Ibrahimu kutoka kwa mamilioni ya watu duniani ili kuwa chombo cha baraka zake. Mungu alimtumia Ibrahimu kuwa na jukumu muhimu katika kutekeleza hadithi ya ukombozi, na kufikia wakati wa kuzaliwa kwa Yesu. Ibrahimu ni mfano ulio hai wa imani na matumaini katika ahadi za Mungu (Waebrania 11: 8-10). Maisha yetu yanapaswa kuwa hivyo, wakati tunapofikia mwisho wa siku zetu, imani yetu, kama ya Ibrahimu, itabaki kuwa urithi wa kudumu kwa wengine.
English
Tunapaswa kujifunza nini kutokana na maisha ya Ibrahimu?
