Swali
Je, taipolojia ya kibiblia ni nini?
Jibu
Taipolojia ni aina maalum ya ishara. (Ishara ni kitu kinachowakilisha kitu kingine.) Tunaweza kufafanua aina kama "ishara ya unabii" kwa sababu kila aina yawakilisha kitu kingine katika siku za usoni. Zaidi hasa, aina katika Maandiko ni mtu au kitu katika Agano la Kale ambalo linaashiria mtu au kitu katika Agano Jipya. Kwa mfano, mafuriko ya siku ya Nuhu (Mwanzo 6-7) hutumiwa kama aina ya ubatizo katika 1 Petro 3: 20-21. Neno ambalo Petro anatumia ni mfano.
Tunaposema kuwa mtu ni aina ya Kristo, tunasema kuwa mtu katika Agano la Kale hufanya kwa njia inayofanana na tabia ya Yesu au vitendo katika Agano Jipya. Tunaposema kuwa kitu ni "sawa sawa kabisa" na Kristo, tunasema kuwa kitu au tukio katika Agano la Kale linaweza kutazamwa kama mwakilishi wa ubora fulani wa Yesu.
Maandiko yenyewe yanatambua matukio kadhaa ya Agano la Kale kama aina ya ukombozi wa Kristo, ikiwa ni pamoja na hema, mfumo wa dhabihu, na Pasaka. Hema la Agano la Kale linajulikana kama aina katika Waebrania 9: 8-9: "Hema ya kwanza. . . ambayo ndiyo mfano wa wakati huu uliopo sasa. "Kuingia kwa kuhani mkuu mahali patakatifu sana mara moja kwa mwaka kuliashiria ujio wa Kristo, Kuhani wetu Mkuu. Baadaye, pazia la hema linasemekana kuwa ni aina ya Kristo (Waebrania 10: 19-20) kwa kuwa mwili wake uliraruriwa, (kama vile pazia liliraruriwa wakati aliposulubiwa) ili atoe idhini ya kuingia mbele za Mungu kwa wale ambao wametakazwa na sadaka yake.
Mfumo wote wa dhabihu unaonekana kama aina katika Waebrania 9: 19-26. Makala ya "agano la kwanza" yalitolewa na damu ya dhabihu; makala haya huitwa "mfumo wa mambo mbinguni" na "mifano ya kweli" (mistari 23-24). Kifungu hiki kinafunza kwamba dhabihu za Agano la Kale zinaonyesha sadaka ya mwisho ya Kristo kwa ajili ya dhambi za ulimwengu. Pasaka pia ni aina ya Kristo, kulingana na 1 Wakorintho 5: 7, "Kwa maana Pasaka wetu amekwisha kutolewa kuwa sadaka, yaani, Kristo;" Kugundua hasa yale matukio ya Pasaka yanayotufundisha kuhusu Kristo ni somo halisi na linalofaidi.
Tunapaswa kuonyesha tofauti kati ya fafanuo na aina. Aina imetambuliwa hivyo wakati wote katika Agano Jipya. Mwanafunzi wa Biblia kupata uhusiano kati ya hadithi ya Agano la Kale na maisha ya Kristo amepata fafanuo wala sio aina. Kumaanisha, taipolojia imedhamiriwa na Maandiko. Roho Mtakatifu aliongoza matumizi ya aina; fafanuzi na analojia ni matokeo ya somo la mwanadamu. Kwa mfano, watu wengi wanaona kuambatana baina ya Yusufu (Mwanzo 37-45) na Yesu. Udhalilishaji na kisha baadaye kutukuzwa kwa Yusufu huonekana kuambatana na kifo na ufufuo wa Kristo. Hata hivyo, Agano Jipya halitumii Yusufu kama mfano wa Kristo; Kwa hivyo, hadithi ya Yusufu hasa inaitwa fafanuo, ila sio aina ya Kristo.
English
Je, taipolojia ya kibiblia ni nini?
