Swali
Je! Imani juu ya uumbaji inaathiri teolojia zingine namna gani?
Jibu
Majadiliano ya uumbaji / ujibusi yamekuwa yanaendelea kwa miaka. Kwa wengi, inaonekana kama pande mbili zinapingana huku zikipigiana kelele na hakuna mtu anayeisikiliza kweli. Kila upande huelekea kuwafukuza wengine — wafuasi wa ujibusi huwafukuza wa mtazamo wa uumbaji kuwa wanapuuza kabisa sayansi, na waumbaji wanawashtaki washikiliao dhana ya ujibuzi kuwa wanajihusisha na njama za udanganyifu ili kutuliza upande wao. Kuna majadiliano kidogo ya uaminifu yanaendelea katika vita vya maneno.
Wakristo wengi husababisha mjadala wa uumbaji / ujibuzi kwa hali ya suala la sekondari, suala ambalo halina husiano na jinsi mtu anavyoweza kuwa na haki na Mungu kupitia Injili ya Yesu Kristo. Kwa kiwango fulani kufikiri namna hii ni sahihi. Kwa hivyo tunaweza kukwama katika mjadala huu, kwamba tunapoteza lengo letu kutoka kwa suala kuu-kuenea kwa Injili. Hata hivyo, kama ilivyo na masuala mengi ya "sekondari", chenye mtu anaamini kuhusu uumbaji in nafasi katika jinsi mtu anavyoona teolojia kwa ujumla na injili hasa.
Kuhusu mafundisho ya uumbaji, kuna maoni kadhaa ndani ya Ukristo:
1. Uumbaji halisi wa 24x6 — Mungu aliumba kila kitu katika siku sita za saa 24.
2. Mtazamo wa Siku ya Umri — Matukio ya uumbaji yalitokea kama ilivyoonyeshwa katika Mwanzo 1, lakini badala ya siku za saa 24, "siku" za uumbaji zinawakilisha muda usiokadiliwa, na usio na mwisho.
3. Mtazamo wa Mfumo — Siku za Mwanzo 1 zinawakilisha mfumo wa kitheolojia ambao unasimulia uumbaji wa vitu vyote.
Katika historia nyingi za kanisa, hadi miaka 150 iliyopita, mtazamo wa 24x6 wa uumbaji umekuwa mtazamo mkubwa wa kanisa. Hatutaki kuamini kitu tu kwa sababu ni jadi na ni kihistoria, ikiwa ni pamoja na mtazamo wa uumbaji wa 24x6, lakini tunataka kuamini mafundisho kwa sababu yanasaidiwa na ujumbe wa Maandiko. Katika kesi hii, inaaminika na wasomi wengi wa kihafidhina kwamba mtazamo wa 24x6 una msaada mkubwa zaidi wa kuzingatia kutoka kwa maandiko. Kwanza, ni mtazamo wa kawaida unapata kutoka kwa kusoma tu maandiko. Zaidi ya hayo, wakati wowote neno la Kiebrania la "siku" (Yom) linaambatana na neno la kiidadi (k.m., siku nne) au mchanganyiko "asubuhi na jioni" (kama katika Mwanzo 1), daima inahusu siku ya saa 24. Hatimaye, mfano wa siku saba unaowekwa wakati wa wiki ya uumbaji kuwa mfano ambao tunapata mfumo wa wiki yetu (Kutoka 20: 8-11).
Tangu ujio wa sayansi ya kisasa, mtazamo wa 24x6 wa uumbaji umezidi kutelekezwa na Wakristo. Sababu kuu ya kukataa hii ni ukweli kwamba mtazamo wa 24x6 wa uumbaji unawezesha umri wa "dunia mdogo" wa ulimwengu (mahali popote kutoka miaka 6,000 hadi 30,000), na mtazamo wa sayansi uliopo ni kwamba kiumri ulimwengu una mabilioni ya miaka. Maoni ya Siku ya Umri (wakati mwingine huitwa uumbaji wa maendeleo) ni jaribio la kupatanisha tukio la uumbaji wa Mwanzo na mtazamo wa "dunia ya zamani" ya umri wa ulimwengu. Tafadhali kumbuka kwamba mtazamo wa Siku ya Umri bado unaonyesha kwamba Mungu aliumba vitu vyote na bado unakataa ujibuko kulingana na Darwin, hivyo haipaswi kuchanganyikiwa na "mageuzi ya kidini," mtazamo kwamba mageuzi ya Darwinian ni kweli lakini, badala ya kuongozwa na nafasi ya upovu, ilikuwa kweli kuongozwa na mkono wa Mungu. Hata hivyo, wakati wafuasi wa Siku ya Siku wanajiona wakipatanisha tukio la kibiblia na sayansi, wapinzani wanaona mtazamo huu kama mteremko unaoteleza ukikataa ukweli wa Neno la Mungu.
Kwa sababu mjadala wa uumbaji/ ujibuzi umezushwa daraja hadi hali ya sekondari, kuna wasiwasi kiasi au hakuna juu ya maana ya kitheolojia ya kukataa mtazamo wa kibiblia wa uumbaji (bila kujali maoni ambayo mtu huchukua). Hekima ya kawaida ni kwamba hamna tofauti kama mageuzi ni kweli au la. Mafundisho ya uumbaji yanaonekana kama hayahusiani na ujumbe wowote wa Kikristo. Kwa kweli, hata hivyo, kile ambacho mtu anaamini juu ya uumbaji ni muhimu kwa sababu inakwenda kwenye suala la uvumbuzi, uaminifu, na mamlaka ya Maandiko. Ikiwa Biblia haiwezi kuaminiwa katika sura mbili za kwanza, ni nini kitafanya sura zingine katika kitabu kuaminika? Kwa kawaida, wakosoaji wa Biblia watazingatia mashambulizi yao kwenye sura za kwanza kumi na moja za Mwanzo (hasa tukio la uumbaji). Swali ni, kwa nini? Sura za kwanza kumi na moja za Mwanzo zimeweka msingi kwa ajili ya hadithi yote ya kibiblia. Huwezi kuelewa hadithi inayoendelea ya Maandiko bila Mwanzo 1-11. Kuna vitu vyenye msingi katika sura hizi kwa ajili ya Biblia yote – kwa mfano, uumbaji, kuanguka, dhambi, uhakika wa hukumu, umuhimu wa Mwokozi, na kuanzishwa kwa Injili. Kupuuza mafundisho haya ya msingi kutaifanya Biblia yote kuwa isiyoeleweka na isiyo na maana.
Lakini wakosoaji wa Biblia na wale ambao wameweka sayansi katika mamlaka juu ya Biblia wanataka kuchukulia sura za ufunguzi za Mwanzo kama hadithi ya kale ya Kiebrania badala ya historia ya kwanza. Ukweli wa jambo ni kwamba, ikilinganishwa na hadithi za uumbaji wa tamaduni nyingine, akaunti ya Mwanzo inasoma zaidi kama historia kuliko hadithi. Katika vitabu vingi vya kale, viumbe huonekana kama mapigano kati ya miungu. Hadithi nyingi za uumbaji zinaonyesha utamaduni katika suala kama kituo cha ulimwengu wa kidini. Tukio la Mwanzo, huku akiwa sawa na hadithi nyingine za uumbaji, hutofautiana kwa kuwa inaonyesha kuwa Mungu ndiye Mkuu juu ya uumbaji (si mmoja miongoni mwa miungu mingi) na wanadamu kama kiini cha uumbaji wake, akiwa watumishi wake juu ya uumbaji. Kwa hakika, kuna maswali yasiyojibika na akaunti ya Mwanzo, kama vile tarehe halisi ya uumbaji, lakini lengo la tukio la Mwanzo sio kutoa akaunti kamili ya kihistoria ili kukidhi wanahistoria wa siku za kisasa. Akaunti ya Mwanzo ilikuwa historia ya watu wa Kiyahudi vile walivyokuwa wakijitayarisha kuingia katika Nchi ya Ahadi; walihitaji kujua wao walikuwa akina nani na walikotoka.
Kitu kingine cha kumbuka ni kwamba wingi wa teolojia ya Kikristo inategemea usahihi wa kihistoria wa tukio la Mwanzo. Dhana ya ndoa inatoka kwenye tukio la uumbaji (Mwanzo 2:24) na inaelezewa na Yesu katika vitabu vyote vitatu vya Injili. Bwana wetu Mwenyewe anakubali kwamba mwanadamu aliumbwa mwanamume na mwanamke "tangu mwanzo wa uumbaji" (Mathayo 19: 4). Marejeleo haya yanategemea usahihi wa kihistoria wa akaunti ya uumbaji wa Mwanzo ili uweze kuleta maana. Jambo muhimu zaidi, mafundisho yetu yenye thamani ya wokovu ynategemea mafundisho ya uumbaji na kuwepo kwa mtu halisi aitwaye Adamu. Mara mbili katika barua zake (Warumi 5 na 1 Wakorintho 15), Paulo anaunganisha wokovu wetu katika Kristo na kitambulisho chatu kwa Adamu. Katika 1 Wakorintho 15: 21-22, tunasoma, "Maana kwa kuwa mauti ililetwa na mtu, kadhalika na kiyama ya wafu ililetwa na mtu. Kwa kuwa kama katika Adamu wote wanakufa, kadhalika na katika Kristo wote watahuishwa" Watu wote katika kizazi cha mwanadamu wako katika hali kuanguka kutokana na kuwa "katika Adamu" kupitia kuzaliwa kwa asili. Kwa namna hiyo, wale ambao Mungu amechagua kwa ajili ya wokovu huokolewa kwa sababu ya kuwa "katika Kristo" kupitia kuzaliwa kwa kiroho. Ufafanuzi "katika Adamu / Kristo" ni muhimu kwa ufahamu sahihi wa ukombozi wa Kikristo, na tofauti hii haileti maana kama hakuna Adamu halisi kutoka kwake binadamu wote walitoka.
Vile vile Paulo anasema katika Warumi 5: 12-21. Lakini chenye kinachofanya kifungu hiki cha kipekee ni kwamba inasema wazi, "Kwa hiyo, kama kwa mtu mmoja dhambi iliingia ulimwenguni, na kwa dhambi hiyo mauti; na hivyo mauti ikawafikia watu wote kwa sababu wote wamefanya dhambi" (Warumi 5:12). Aya hii ni msingi kwa hoja ya uharibifu wa jumla, na kama kifungu cha 1 Wakorintho, inategemea kuwepo kwa Adamu halisi ili kuwa na maana. Bila Adamu halisi, hakuna dhambi halisi na hakuna haja ya Mwokozi halisi.
Haijalishi ni msimamo gani mtu anaeza chukua katika mafundisho ya uumbaji (mtazamo wa 24x6, mtazamo wa Siku ya Umma, au Mtazamo wa Mfumo), jambo moja li wazi: Mungu aliumba mbingu na dunia. Wakati tunaamini mtazamo wa 24x6 una dhana yenye nguvu zaidi ya kibiblia, maoni mengine mawili ni tafsiri sahihi katika nyanja ya tamaduni ya Kikristo. Chenye kinahitaji kusisitizwa ni kwamba Biblia haifundishi (ama wazi au kwa usahihi) maoni ya Darwin kuhusu ujibuzi. Kwa hiyo, kusema kuwa mjadala wa uumbaji/ ujibuzi sio muhimu ni kuwa na mtazamo mdogo wa Maandiko. Ikiwa hatuwezi kuamini Biblia inaposema juu ya suala la uumbaji, kwa nini tunapaswa kuiamini inaposema juu ya wokovu? Ndiyo sababu tunachokiamini kuhusu uumbaji ni muhimu kwa theologia yetu yote.
English
Je! Imani juu ya uumbaji inaathiri teolojia zingine namna gani?
