Swali
Je, ugumu usiopunguzika ni nini?
Jibu
Ugumu usiopunguzika ni neno linalotumiwa kuelezea tabia ya mifumo fulani ngumu ambayo huhitaji sehemu zao zote za kibinafsi kuwepo ili kufanya kazi. Kwa maneno mengine, haiwezekani kupunguza ugumu wa (au rahisi tu) mfumo ngumu usiopukunguka kwa kuondoa sehemu yoyote ya sehemu yake na bado kudumisha utendaji kazi wake.
Profesa Michael Behe wa Chuo Kikuu cha Lehigh alibuni neno katika kazi yake ya shahawa Darwin's Black Box, mwaka 1996. Yeye alieneza dhana kwa kuwasilisha mtego wa panya wa kawaida kama mfano wa ugumu usiopunguzika. Mtego wa panya halisi una sehemu tano muhimu: hila, mtambo, nyundo, ufito wa kushikilia na msingi. Kwa mujibu wa Behe, ikiwa sehemu yoyote ya hizi itaondolewa bila kubadilisha na yenye inafanana (au angalau marekebisho makubwa ya sehemu zilizobaki), mfumo wote utashindwa kufanya kazi. Profesa John McDonald wa Chuo Kikuu cha Delaware amepinga ugumu usiopunguzika wa mtego wa panya. McDonald ameunda uwasilishaji wa mwako wa mtandao ili kuonyesha hoja yake (angalia ugumu usiopunguzika wa mtego wa panya katika http://udel.edu/~mcdonald/oldmousetrap.html). Behe amechapisha jibu kwa bishano la McDonald, pia kwenye mtandao (angalia Mtego wa panya umelindwa: Jibu kwa Wahakiki katika http://www.arn.org/docs/behe/mb_mousetrapdefended.htm). Na hivyo mjadala juu ya mtego wa panya unaendelea vikali. Lakini hii ni kando ya uhakika. Ikiwa mtego wa panya ni au sio ugumu usiopunguzika sio moyo wa suala hilo. Moyo wa suala hilo ni dhana ya ugumu usiopunguzika yenyewe.
Vinginevyo uhafifu wa dhana ya ugumu usiopunguzika husababisha utata mkali wakati unatumiwa kwa mifumo ya kibiolojia. Hii ni kwa sababu inaonekana kama changamoto kwa mageuzi ya Darwin, ambayo bado ni kielelezo kinachotawala katika uwanja wa biolojia. Charles Darwin alikubali, "Ikiwa ingeweza kuonyeshwa kwamba chombo chochote kilicho kigumu kilikuwepo, ambacho labda hakikuweza kuundwa na mabadiliko kadhaa, mfululizo, kidogo, nadharia yangu ingevunjika kabisa" (Chimbuko la Spishi, 1859, uk. 158). Behe anasema, "Mfumo wa ugumu usiopunguzika hauwezi kuzalishwa moja kwa moja (yaani, kwa kuendelea kuboresha kazi ya awali, ambayo inaendelea kufanya kazi kwa utaratibu sawa) kwa marekebisho machache, yanayoendelea ya mfumo wa mtangulizi, kwa sababu mtangulizi yeyote wa mfumo wa ugumu usiopunguzika ambao unakosa sehemu ni kwa ufafanuzi usiofanya kazi"(Darwin's Black Box, 1996, uk. 39).
Inapaswa ikumbukwe kwamba kwa "isiofanya kazi" Behe hamaanishi kwamba mtangulizi hawezi kutumikia kazi yoyote — mtego wa panya kukosa mtambo wake bado unaweza kutenda kama uzito wa kukinga karatasi. Haiwezi kutumikia kazi maalum (kukamata panya) kwa njia ya utaratibu sawa (nyundo iliyobeba mtambo kujifunga kwa kishindo juu ya panya).
Hii inafungua uwezekano kwamba mifumo ugumu usiopunguzika inaweza kugeuka kutoka kwa watangulizi rahisi ambao hutumikia kazi zingine zisizohusiana. Hii inaweza anzisha mageuzi yasiyo ya moja kwa moja. Behe amekubali kwamba "ikiwa mfumo ni ugumu usiopunguzika (na hivyo haiwezi kuzalishwa moja kwa moja), hata hivyo, mtu hawezi kuamua kabisa uwezekano wa njia isiyo ya moja kwa moja, inayozunguka zunguka" (ibid, uk. 40).
Kwa kuzingatia analojia ya mtego wa panya, wakati mtego wa panya wa vipande vitano vilivyo na mtambo hauwezi kugeuka moja kwa moja kutoka kwenye toleo rahisi, lisilofanya kazi yenyewe (na kufanana na dhana ya Darwin ya mageuzi kwa njia ya uteuzi wa asili), inaweza kugeuka kutoka vipande nne vya uzito wa kukinga karatasi. Kwa hivyo, kwa mujibu wa Behe, mtego wa panya wenye ufanisi zaidi, ugumu Zaidi unaogeuka kutoka kwa toleo rahisi lake lenyewe inaweza anza mageuzi ya moja kwa moja. Mtego wa panya mgumu unaogeuka kutoka ugumu wa uzito wa kukinga karatasi unaweza anza mageuzi yasio ya moja kwa moja. Ugumu usiopunguzika unaonekana kama changamoto ya mageuzi ya moja kwa moja.
Inapaswa pia kuzingatiwa kuwa mageuzi kwa njia ya uteuzi wa asili hautendi pekee ili kutatiza mifumo tangulizi. Inaweza pia kuzirahisisha. Kwa hiyo, mageuzi ya Darwin yanaweza kusababisha ugumu usiopunguzika kwa kufanya kazi nyuma. Zingatia mchezo maarufu wa Jenga, mchezo ambao wachezaji huondoa matofali ya mbao kutoka kwa mnara mpaka hunaanguka. Mnara huanza na matofali 54 ya mbao. Vile wachezaji wanaondoa matofali, mnara hupunguza ugumu (yaani, kuna sehemu ndogo na wachache sana) mpaka inakuwa ugumu isiopunguzika (yaani, ikiwa matofali zaidi yataondolewa mnara utaanguka). Hii inaelezea jinsi mfumo wa ugumu usiopunguzika unaweza kugeuka kwa njia isio ya moja kwa moja kutoka kwa mfumo tata zaidi.
Behe anasema kwamba mifumo ya ugumu isiopunguzika ikawa rahisi, ni uwezekano mkubwa zaidi kwamba ilibadilika kwa njia isio ya moja kwa moja (yaani, labda kubadili kutoka kwa mtangulizi rahisi ambaye alifanya kazi tofauti au kutoka kwa mtangulizi mwenye utata zaidi aliyepoteza sehemu). Kinyume chake, mfumo ukiwa ngumu zaidi, kuna uwezekano mdogo kwamba ilibadilika kwa njia isio ya moja kwa moja. Kwa mujibu wa Behe, "Vile ugumu wa mfumo wa kuingiliana hunaongezeka, ingawa, uwezekano wa njia hiyo isiyo ya moja kwa moja hupungua kama genge" (ibid, uk. 40).
Behe anataja mfumo wa flagellar ya bakiteria ya e koli kama mfano wa mfumo ugumu usiopunguzika ambao anaamini kuwa haukuweza kubadilika moja kwa moja (kwa sababu ni ugumu usiopunguzika) na kwa uwezekano mkubwa haikubadilika kwa njia isiyo ya moja kwa moja (kwa sababu ni ngumu sana). Mfumo wa flagellar ya e koli ni hadubini nje ya mota ni ya ajabu ambayo e koli hutumia kuzunguka katika mazingira yao. Imeundwa na sehemu 40 binafsi, muhimu ikiwa ni pamoja na stator, rafadha, wano endeshi, u-joint, na mtaimbo endeshi. Ikiwa sehemu yoyote ya hizi itaondolewa, mfumo wote utashindwa kufanya kazi. Baadhi ya vipengele vya flagellum zipo mahali pengine ulimwengu wa hudubini. Sehemu hizi pia hufanya kazi kama sehemu ya mfumo wa uchukuzi wa Aina ya III. Hivyo, zingeweza kukopwa kutoka kwa uchukuzi wa Aina ya III (mchakato unaojulikana kama kushirikisha). Hata hivyo, sehemu nyingi za vipengele vya e koli ya flagellar ni za pekee. Wanahitaji ufafanuzi wao wenyewe wa mabadiliko, ambayo, kwa sasa, ni ya kutatanisha.
Kumekuwa na upinzani mkubwa sana wa ugumu usiopunguzika kutoka ndani ya kambi ya Darwinist. Baadhi ya uhakiki huu ni halali, mwingine sio halali. Vivyo hivyo, mtu lazima awe mwangalifu kuchunguza madai yaliyotolewa na watetezi wa ugumu usiopunguzika. Baadhi ya mifano ya kibaolojia ambayo watetezi walitaja mapema huonekana sasa kuwa kupunguzika. Hii haibatili dhana yenyewe, wala haikanushi mifano halisi ya mifumo ya kibaiolojia ya ugumu usiopunguzika (kama vile bakiteria e koli ya flagellum). Inaendelea tu kuonyesha kwamba wanasayansi wanaweza kufanya makosa, kama mtu yeyote mwingine.
Kwa muhtasari, ugumu usiopunguzika ni kipengele cha Nadharia ya Uwezo wa Akili ambayo inasema mifumo fulani ya kibiolojia ni ngumu sana na inategemea sehemu nyingi sana, ambazo hazikuweza kubadilika kirahisi. Isipokuwa sehemu zote za mfumo zimebadilishwa kwa wakati mmoja, mfumo huo hautakuwa na maana, na kwa hivyo utaweza kuwa na madhara kwa kiumbe, na kwa hivyo, kwa mujibu wa "sheria" za mageuzi, ingechaguliwa kwa kawaida nje ya viumbe. Wakati ugumu usiopunguzika hauonyeshi waziwazi Muumbaji wa akili, na haukubali kinyume cha mageuzi, inaelezea kabisa kitu nje ya michakato isiyo na utaratibu maalumu katika asili na maendeleo ya maisha ya kibaiolojia.
English
Je, ugumu usiopunguzika ni nini?
