Swali
Waamaleki walikuwa nani?
Jibu
Waamaleki walikuwa kabila waliotajwa kwanza wakati wa Ibrahimu (Mwanzo 14: 7). Ingawa Waamaleki hawatajwajwa katika meza ya mataifa katika Mwanzo 10, katika Hesabu 24:20 wanaitwa " wa kwanza kati ya mataifa." Mwanzo 36 inataja wana wa Amaleki, mwana wa Elifazi na mjukuu wa Esau, kama Waamaleki (mistari 12 na 16). Hivyo, Waamaleki walikuwa kwa namna fulani kuhusiana na, lakini tofauti na, Waedomu.
Maandiko yana kumbukumbu ya kudumu ya vita kati ya Waamaleki na Waisraeli na mwongozo wa Mungu wa kuwaondoa Waamaleki duniani (Kutoka 17: 8-13; 1 Samweli 15: 2; Kumbukumbu la Torati 25:17). Suala la Mungu kuwaita watu wake kuangamiza kabila nzima ni swali ngumu, lakini kuangalia historia inaweza kutoa ufahamu fulani.
Kama makabila mengi ya jangwa, Waamaleki walikuwa wahamaji. Hesabu 13:29 huwaelezea kama wazaliwa wa Negev, jangwa kati ya Misri na Kanaani. Wabiloni waliwaita Sute, Wamisri Sittiu, na bamba za Amarna huwaita Khabbati, au "waporaji."
Ukatili wa Waamaleki kwa Waisraeli ulianza kwa shambulio la Refidimu (Kutoka 17: 8-13). Hii inaelezewa katika Kumbukumbu la Torati 25: 17-19 na shauri hili: "Kumbuka aliyokufanya Amaleki katika njia mlipokuwa mkitoka Misri;jinsi alivyokukuta katika njia, akapiga katika watu wako walioachwa nyuma, wote waliokuwa wanyonge nyuma yako, ulipokuwa umechoka na kuzimia; wala asimche Mungu. Basi itakuwa, hapo atakapokwisha kukupumzisha Bwana, Mungu wako, katika adui zako wote walio kando-kando, katika nchi akupayo Bwana, Mungu wako, iwe urithi uimiliki, ndipo uufute ukumbuko wa Amaleki chini ya mbingu; usisahau!"
Waamaleki baadaye wakajiunga na Wakanaani na kuwashambulia Waisraeli huko Hormah (Hesabu 14:45). Katika Waamuzi walijiunga na Wamoabu (Waamuzi 3:13) na Midiani (Waamuzi 6: 3) ili kupigana vita kwa Waisraeli. Walisababisha uharibifu wa mara kwa mara katika ardhi ya Israeli na ugavi wa chakula.
Katika 1 Samweli 15: 2-3, Mungu anamwambia Mfalme Sauli, "Bwana wa majeshi asema hivi, Nimeyatia moyoni mwangu mambo hayo Amaleki waliyowatenda Israeli, jinsi walivyowapinga njiani, hapo walipopanda kutoka Misri. Basi sasa enda ukawapige Amaleki, na kuviharibu kabisa vitu vyote walivyo navyo, wala msiwaachilie; bali waueni, mwanamume na mwanamke, mtoto naye anyonyaye, ng'ombe na kondoo, ngamia na punda."
Kwa kujibu, Mfalme Sauli kwanza anawaonya Wakeni, marafiki wa Israeli, kuondoka eneo hilo. Halafu akawashambulia Waamaleki lakini hakukamilisha kazi hiyo. Akamwacha Mfalme Agagi hai, akajinyakulia mali yake mwenyewe na jeshi lake, na kisha akadanganya ni kwa nini alifanya hivyo. Uasi wa Sauli dhidi ya Mungu na amri zake ni mbaya sana kwamba anakataliwa na Mungu kama mfalme (1 Samweli 15:23).
Waamaleki waliokimbia waliendelea kuvuruga na kuwapora Waisraeli kwa vizazi vilivyofuata mamia ya miaka baadaye. Samweli wa kwanza 30 inaripoti uvamizi wa Waamaleki huko Ziklagi, kijiji cha Yudea ambapo Daudi alimiliki mali. Waamaleki waliteketeza kijiji na wakawachukua mateka wanawake na watoto wote, ikiwa ni pamoja na wake wawili wa Daudi. Daudi na jeshi lake waliwashinda Waamaleki na wakaokoa mateka wote. Hata hivyo, mamia chache ya Waamaleki walitoroka. Baadaye, wakati wa utawala wa Mfalme Hezekia, kikundi cha Washimeoni "waliwaua Waamaleki" waliokuwa wakiishi katika mlima wa Seiri (1 Mambo ya Nyakati 4: 42-43).
Waamaleki wametajwa mara ya mwisho katika kitabu cha Esta ambapo Hamani wa uzao wa Agagi, Uzao wa mfalme wa Waamaleki Agagi, anashiriki katika mpango wa kuwaangamiza Wayahudi wote wa Persia kwa amri ya Mfalme Ahasuero.Mungu aliwaokoa Wayahudi katika Uajemi, hata hivyo, Hamani, wanawe, na maadui wengine wa Israeli waliangamizwa badala yake (Esta 9: 5-10).
Chuki cha Waamaleki kwa Wayahudi na majaribio yao ya mara kwa mara ya kuwaangamiza watu wa Mungu yalipelekea adhabu yao ya mwisho. Hatma yao inapaswa kuwa onyo kwa wote ambao watajaribu kupinga mpango wa Mungu au ambao watalaani kile ambacho Mungu amebariki (tazama Mwanzo 12: 3).
English
Waamaleki walikuwa nani?
