Penjo
Tiend ngima en ang’o?
Duoko
Tiend ngima en ang’o? Inyalo yud nadi chopo tim mwadwarore gi romo e ngima? Ere kaka gima ong’ere ma ok rum nyalo yudore? Ji ma ng’eny pok ne oketo pachgi e penjo ma dongogi. Bang’ higni ma ng’eny, gidwoko pachgi chien kendo giwuoro gimomiyo winjruogegi omukore gi gimomiyo giwinjo ka gima igi ni nono kata ka gisechopo gik ma ne gichano timo. Kaka bug Eklesiastes nyisowa, dwachwa ma ng’eny nyiso kaka gin nono ka iseketho higni ka ilawogi (Eklesiastes 1—2).
E kitwa gi timbewa mag dhano, yot mondo ji olal e dwaro tiend ngima. Gilawo gik ma ng’eny, ka giparo ni ei gigo gibiro yudo tiende gi gimomiyo. Gik milawo moko oriwo loch mar ohala, mwandu, bedo e winjruok ma ber, riwruok mar dhako gi dichwo, gik ma moro ji gi timo ni jomoko ma ber. Ji osegolo neno ni, kata ka ne gichopo gombogi mag mwandu, winjruog gi gik ma morogi, pod ne gidong’ gi hoho ma duong’ ei igi, gidong’ ka giwinjo ni gin nono e igi ma onge gima dipong’.
Ng’ama ne ondiko bug Eklesiastes ne odwaro tiend ngima ka olawo gik ma ok kel konyruok. Opimo kaka nowinjo kaka ne en nono gi e iye: “Ngima en gima nono. Gik moko duto onge tich. Gin gik ma nono giduto, kendo onge gima nigi tiende kata achiel” (Eklesiastes 1:2). Ruoth Solomon, ma ne ondiko bug Eklesiastes, ne nigi mwandu ma ok kwanre, rieko moloyo mar ng’ato ang’ato ma ne odak e ndalogo kata ndalogi, miche mag mon, ut ruodhi gi puothe ma ne miyo pinyruodhe moko nyiego, chiemo ma ber mogik gi divai gi gir moro ji moro amora ma nitie. Ne owacho ni gimoro amora ma ne chunye gombo, ne olawo (Eklesiastes 2:10). To notieko ni ngima duto “e bwo chieng’”—ngima midakie ka gima gik moko duto e piny gin ma wanyalo neno gi wang’wa gi ma wakaloe gi pachwa mopogore—gin nono. Ang’o ma inyalo pimgo hohoni? Nyasaye ne ochweyowa ni gik mokalo gik ma timorenwa gi sechegi. Solomon ne owuoyo e wi Nyasaye niya,”Oseketo kinde mowinjore ni gimoro amora” (Eklesiastes 3:11). Wang’eyo ei chunywa ni “gik ma ka gi ma sani” ok e giko mar gik moko.
Ei bug Chakruok, wayudo gima fwenyonwa tiend ngima ni ne Nyasaye ochweyo dhano e kite (Charuok 1:26). Nyasaye ne ochweyowa ma kende, kendo mano ne omiyowa nengo ma iye; onge gima dimiwa nengo mokalo mano. Ne ochwewa mondo wabed nyisruok mar kite, wan gi gima ne ochwenwa: mondo wami Nyasaye duong’; kendo onge gima dimiwa yieng’o mowinjore.
Ka ne pok dhano olwar ma kuong’ mar richo obiro e piny, gik ma nitie mwalogi ne gin adier:
1) Nyasaye ne ochweyo dhano ka ng’ama nyaka riwre gi jomoko (Chakruok 2:18-25)
2) Nyasaye ne omiye tich (Chakruok 2:15)
3) Nyasaye ne nigi lalruok gi dhako (Chakruok 3:8)
4) Nyasaye ne omiyo dhano loch e wi piny (Chakruok 1:26).
Adieragi nigi gik ma gichung’ie ma chal gi tiend ngima. Nyasaye ne dwaro ni dhano onego owinj ni oromo ei ngimane, to kaka ne wachal (kama omulo lalruokwa gi Nyasaye) ne omukore gi lwar ma ne ji odonjogo e richo gi kuong’ ma ne owuokie e piny (Chakruok 3).
Bug Fweny nyisowa ni Nyasaye dwaro dwokonwa tiend ngima. Nyasaye biro ketho chwech ma sani kendo ochak ochwe polo gi piny ma nyien. Ndalogo kochopo, to nodwok lalruok chuth gi ji mopwodhi, ka joma ok opwodhi biro yudo ka oseng’adnigi bura kendo osewitgi e ataro mar mach (Fweny 20: 11-15). Kuong’ mar richo ibiro wit oko, richo ok nobedie kendo kata gi kuyo, tuo, tho gi lit (Fweny 21:4). Nyasaye nodag gi dhano, kendo nigibed nyithinde (Fweny 21:7). Koro ma oselworo ma oduogo kuma ne wachakoe: Nyasaye ne ochweyowa mondo wabed gi lalruok kode: dhano ne otimo richo, ma oketho lalruogno: Nyasaye ne odwoko lalruogno obed ma nyaka chieng’. Dibed masira mar kiragi ma ok onego opar kata ka wakaloe ngima ka wachopo gima waketoe chunywa ni timo kaeto wapogore gi Nyasaye nyaka chieng’! To Nyasaye oseloso yo mar miyo ilo ma nyaka chieng’ nyalre (Luka 23:43) kendo omi ngima e piny obed moromo, mowinjore kendo ma nigi tiende. To ere kaka ilo ma nyaka chieng’ni gi “polo ma nitie e piny” diyudre?
Tiend ngima ma odwoki kokalo kuom Yesu Kristo.
Tiend ngima hie, ma wadakie sani gi ma nyaka chieng’, yudore e dwoko winjruokwa gi Nyasaye. Dwoko winjruokwani nyalore mana kokalo kuom Wuod Nyasaye, Yesu Kristo, ma tudowa gi Nyasaye (Jo-Rumi 5:10; Tich Joote 4:12; Johana 1:12; 14:6). Ka wageno kuom Yesu Kristo kaka Jawar, warruok gi ngima ma nyaka chieng’ bedo pokwa moa kuom Nyasaye. Ka warruok orwak gi ng’wono kokalo e yie, Kristo lokowa wabedo chwech ma nyien, kendo wachako wuodh dongo ka wabedo ma chiegni kode kendo wapuonjore thenre kuome.
Nyasaye dwaro ni wang’e tiend ngima. Yesu ne owacho ni, “An to asebiro ni mondo ji oyud ngima, kendo obed ngima moromo chutho” (Johana 10:10). Ngima “moromo” en ma nitie gi tiende kendo ma onge gi wuotho awuotha o yaye ka onge kuma ng’ato ochikoe.
Tiend ngima otwe ei duong’ mar Nyasaye. Ka oluongo joma oyiedho, Nyasaye wacho ni, “Keluru ji duto ma iluongo gi nyinga, ma asechweyo mondo ayud duong’” (Isaya 43:7). Ne ochwewa ni duong’ Nyasaye. Sa asaya ma waloko duong’ Nyasaye gi duong’wa, wabedo joma lamo nyiseche moko kendo tiend ngima bayowa. Yesu ne owacho ni, “Ka ng’ato dwaro luwa, to nyaka okwerre owuon, mi okaw musalape, kendo oluwa, nikech ng’at ma dwaro reso ngimane, to ngimane nolalne, to ng’at ma wito ngimane nikech an, to noyud ngimane” (Mathayo 16:24-25). Kendo wan gi singruok ni, “Onego iyud mor mana kuom Ruoth Nyasaye, eka omiyi gik ma idwaro” (Zaburi 37:4).
English
Tiend ngima en ang’o?