www.GotQuestions.org/Nederlands



Vraag: "Wat is moreel relativisme?"

Antwoord:
Moreel relativisme is gemakkelijker te begrijpen wanneer het vergeleken wordt met moreel absolutisme. Absolutisme beweert dat moraliteit zijn basis vindt in universele principes (natuurwetten, geweten). Christelijke absolutisten geloven dat God de ultieme bron van onze algemene moraliteit is en dat moraliteit daarom net als God onveranderlijk is. Moreel relativisme stelt dat moraliteit niet gebaseerd is op enige absolute standaard. Het is eerder zo dat ethische “waarheden” afhankelijk zijn van variabelen zoals situatie, cultuur, gevoelens, enzovoort.

Van de argumenten vóór moreel relativisme kan veel gezegd worden waaruit hun dubieuze aard blijkt. Ten eerste: veel van de argumenten die gebruikt worden om moreel relativisme te onderbouwen lijken op het eerste gezicht goede argumenten, maar er zit in elk daarvan een logische tegenstelling omdat ze allemaal het “juiste” morele systeem proberen weer te geven — het systeem dat we allemaal dienen te volgen. Dit is namelijk in zichzelf absolutisme. Ten tweede: zelfs zogenaamde relativisten wijzen in de meeste gevallen het relativisme af. Ze zullen niet beweren dat een moordenaar of een verkrachter onschuldig is zolang hij niet zijn eigen waarden overtreden heeft.

Relativisten zouden kunnen beweren dat de verschillende morele waarden, die er in verschillende culturen op na gehouden worden, laten zien dat morele waarden relatief zijn tussen verschillende volken. Maar dit argument verwart de handelingen van individuen (wat ze doen) met absolute standaarden (óf ze het zouden moeten doen). Als cultuur bepalend is voor wat goed en kwaad is, hoe zouden we dan de Nazi’s kunnen veroordelen? Zij handelden immers ook naar de morele waarden van hun cultuur. Alleen als moord universeel fout is, dán handelden de Nazi’s verkeerd. Het feit dat ze hun “eigen moraliteit” hadden verandert daar niets aan. Verder delen mensen, hoewel velen verschillende visies op moraliteit hebben, een algemene moraliteit. Voor- en tegenstanders van abortus zijn het bijvoorbeeld met elkaar eens dat moord verkeerd is, maar ze zijn het niet eens over de vraag of abortus moord is of niet. Dus zelfs hier wordt duidelijk dat een universele moraliteit bestaat.

Sommigen beweren dat veranderende situaties ruimte bieden voor veranderende moraliteit — in verschillende situaties zijn verschillende handelingen nodig die misschien niet juist zijn in andere situaties. Maar er zijn drie factoren die bepalen of een handeling juist is: de situatie, de handeling, en de bedoeling. Bijvoorbeeld: we kunnen iemand veroordelen voor poging tot moord (bedoeling), zelfs wanneer ze niet slagen in het plegen van de moord (handeling). Situaties zijn dus onderdeel van de morele beslissing, want zij vormen de context voor het kiezen van een bepaalde morele handeling (de toepassing van universele principes).

Relativisten doen vaak een beroep op tolerantie. Ze beweren dat het intolerant is om iemand te vertellen dat zijn moraliteit verkeerd is en dat relativisme alle visies tolereert. Maar dit is misleidend. Ten eerste zou het kwaad nooit getolereerd mogen worden. Zouden we de visie van een verkrachter moeten tolereren als hij beweert dat alle vrouwen middelen ter bevrediging zijn die misbruikt mogen worden? Ten tweede is het tegenstrijdig omdat relativisten geen intolerantie of absolutisme tolereren. Ten derde kan relativisme niet verklaren waarom iemand überhaupt tolerant zou moeten zijn. Het feit dat we mensen zouden moeten tolereren (ook als we het niet met ze eens zijn) is gebaseerd op de absolute morele wet die stelt dat we mensen altijd eerlijk dienen te behandelen — maar dan ben je weer terug bij absolutisme! In feite kan er geen goedheid bestaan zonder universele morele principes.

Het is een feit dat alle mensen geboren worden met een geweten en dat we allemaal instinctief weten wanneer we iets verkeerd doen of wanneer ons onrecht wordt aangedaan. En we verwachten van anderen dat ze dit ook herkennen. Zelfs als kinderen wisten we het verschil tussen “eerlijk” en “oneerlijk”. Het vergt een slechte filosofie om ons ervan te overtuigen dat we fout zitten en dat moreel relativisme waar is.

© Copyright Got Questions Ministries