Vraag
Wat is de documentaire/vierbronnenhypothese?
Antwoord
Kort samengevat houdt de documentaire hypothese (DH), of vierbronnenhypothese, in dat de eerste vijf boeken van de Bijbel (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium) niet uitsluitend en alleen door Mozes geschreven zijn (die stierf in 1451 voor Christus) maar ook door verschillende auteurs/samenstellers die ná Mozes geleefd hebben. De hypothese is gebaseerd op het feit dat in verschillende delen van de Pentateuch verschillende namen voor God gebruikt zijn, en dat er merkbare verschillen zitten in de taalkundige stijl. In het Engelse taalgebied wordt deze hypothese aangeduid met de letters JEDP. Die letters verwijzen naar de vier veronderstelde schrijvers: de auteur die de naam “Jahweh” of JHWH gebruikt voor Gods naam, de auteur die Elohim gebruikt voor Gods naam, de auteur van Deuteronomium en de priesterlijke auteur van Leviticus. De hypothese stelt verder dat de verschillende delen van de Pentateuch waarschijnlijk in de 4e eeuw voor Christus samengevoegd werden, mogelijk door Ezra.
Dus waarom worden er verschillende namen voor God gebruikt in boeken waarvan verondersteld wordt dat één enkele auteur ze geschreven heeft? Zo gebruikt bijvoorbeeld Genesis hoofdstuk 1 de naam Elohim terwijl Genesis hoofdstuk 2 de naam YHWH gebruikt. En dergelijke patronen komen veel vaker voor in de Pentateuch. Het antwoord is simpel. Mozes gebruikt Gods naam om iets duidelijk te maken. In Genesis hoofdstuk 1 is God Elohim, de machtige Schepper God. In Genesis hoofdstuk 2 is God Yahweh, de persoonlijke God die de mensheid schiep en een relatie met de mensheid heeft. Dit wijst niet op verschillende auteurs, maar naar één enkele auteur die de verschillende namen van God gebruikt om iets te benadrukken en om verschillende kanten van Zijn karakter te beschrijven.
Voor wat betreft de verschillende stijlen: zou het niet voor de hand liggen dat een schrijver verschillende stijlen gebruikt voor het schrijven van geschiedkundige teksten (Genesis), juridische richtlijnen (Exodus en Deuteronomium) en de ingewikkelde details van het offersysteem (Leviticus)? De DH-hypothese gebruikt die verklaarbare verschillen in de Pentateuch en verzint een ingewikkelde theorie die niet op de realiteit of historische feiten gebaseerd is. Er is nog nooit een document ontdekt dat van één van de veronderstelde bronnen afkomstig zou zijn. Geen enkele Joodse of Christelijke geleerde heeft zelfs maar gesuggereerd dat zulke documenten zouden bestaan.
Het krachtigste argument tegen de vierbronnenhypothese is de Bijbel zelf. Jezus zegt in Marcus 12:26: “Wat betreft de opwekking van de doden, hebt u in het boek van Mozes in het gedeelte over de doornstruik niet gelezen dat God tegen hem zei: 'Ik ben de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob?'” Daarmee geeft Jezus duidelijk aan dat Mozes het verhaal van de brandende struik heeft geschreven in Exodus 3:1-3. In Handelingen 3:22 verwijst Lucas naar een passage in Deuteronomium 18:15 en noemt Mozes als de schrijver van die tekst. In Romeinen 10:5 heeft Paulus het over de rechtvaardigheid die Mozes beschrijft in Leviticus 18:5. Daarmee getuigt Paulus dat Mozes de schrijver is van Leviticus. Dus we hebben Jezus die Mozes als de schrijver van Exodus aanwijst, Lucas die (in Handelingen) Mozes als schrijver van Deuteronomium benoemt en Paulus die zegt dat Mozes de schrijver van Leviticus was. Als de vierbronnenhypothese waar zou zijn, zouden Jezus, Lucas en Paulus ofwel allemaal leugenaars moeten zijn ofwel het Oude Testament verkeerd uitleggen. Laten we liever ons vertrouwen in Jezus en de menselijke schrijvers van de Bijbel stellen dan in de belachelijke en ongefundeerde vierbronnenhypothese (2 Timoteüs 3:16-17).
English
Wat is de documentaire/vierbronnenhypothese?
