Vraag
Wat is existentialisme?
Antwoord
Existentialisme is niet zo zeer een formele filosofie als wel een algemene benadering van filosofische kwesties. Het was voornamelijk populair in Europa in het begin van de twintigste eeuw, en was een reactie op de overmoed aan vertrouwen in het menselijk verstand van de Verlichting.
Een van de invloeden die deze filosofie een bepaalde aantrekkelijkheid gaven was het inzicht van Kierkegaard dat het Christelijk geloof niet gereduceerd kan worden tot een verzameling rationele stellingen, maar dat er ook bredere emotionele en relationele consequenties uit voortvloeien. Belangrijker nog waren historische gebeurtenissen zoals de verwoestingen door de Eerste Wereldoorlog, de economische crisis van de jaren ’20 en ’30, en de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, die de valse hoop van het modernisme dat menselijk verstand alle problemen kan overwinnen, voor het voetlicht brachten.
Als zodanig bagatelliseert het existentialisme het vermogen van menselijk verstand. Het ziet geen individueel en gemeenschappelijk belang in het vinden van een plek in een rationele, geordende kosmos. Aanhangers van het existentialisme vinden rationele orde op zich al verdacht. Daarom vindt men rationele uitleg ondergeschikt aan andere methodes om betekenis te vinden. Sommige existentialisten hechten betekenis aan de persoonlijke prestaties van een individu die zijn of haar eigen situatie ontstijgt. Anderen waarderen het als de betekenis die ontstaat uit verbondenheid en communicatie met anderen over menselijke ervaringen. Het gaat daarbij om de ervaring van “het zijn”. Rationele uitleg wordt terzijde geschoven.
Welke zinvolle reactie kan een Christian hebben op de beweringen van het existentialisme? Enerzijds kan een Christen er mee instemmen dat het modernisme onterecht hoopt op het vermogen van menselijk verstand om elke uitdaging aan te gaan en te overwinnen. Er zijn inderdaad vele dingen die, volgens Bijbelse leer, alleen overwonnen kunnen worden door de genade van God, inclusief de problemen van de menselijke zonden en de dood zelf. Christenen erkennen ook dat er veel dingen zijn die menselijk verstand niet kan ontdekken en die alleen gevonden kunnen worden als God verkiest ze te openbaren. Aan de andere kant gaat een Christen niet akkoord met de hopeloze gemoedstoestand van het existentialisme. Het Christendom benadrukt twee aspecten van de toekomst in het bijzonder. In de eerste plaats bevestigt het Christendom het laatste oordeel waarbij alles wat verkeerd, chaotisch en kapot is eindelijk hersteld wordt, omdat Christus zal wederkeren aan het einde der tijden om alle slechtheid in de kosmos te overwinnen en over alles te heersen. Ten tweede bevestigt het Christelijk geloof de uiteindelijk hoopvolle toekomstige realiteit voor allen die op Christus vertrouwen, namelijk de ervaring van de opstanding, eeuwig leven, en de absolute vervolmaking van de heiliging – dit alles vrijelijk gegeven door de genade Gods. We kunnen vele Bijbelteksten citeren over deze twee aspecten van de toekomst. De volgende tekst is er een van velen, Romeinen 6:23: “Het loon van de zonde is de dood, maar het geschenk van God is het eeuwige leven in Christus Jezus, onze Heer.”
English
Wat is existentialisme?
