Pytanie
Czym jest arystotelizm?
Odpowiedź
Arystotelizm to nazwa nadana filozofii wywodzącej się z dzieł Arystotelesa, jednego z najważniejszych starożytnych filozofów greckich. Era Arystotelesa zatarła granicę między współczesnymi pojęciami "filozofii" i "nauki". W rezultacie etyka arystotelesowska przyjmuje to samo ogólne podejście, co arystotelesowska biologia, fizyka, polityka i estetyka. To wzajemne przenikanie się jest ważne dla zrozumienia spuścizny arystotelizmu i biblijnej interpretacji dzieł Arystotelesa.
Arystoteles był najsłynniejszym uczniem Platona. Podejście Platona do filozofii obejmowało koncepcję "form" i ideę, że pojedynczy byt - Demiurg - był odpowiedzialny za stworzenie wszystkiego innego. Podejście Arystotelesa zakładało, że "ruch", który dla niego oznaczał wszelkie formy zmian, był wynikiem czysto intelektualnej, abstrakcyjnej rzeczywistości. Wierzył również, że cel lub jakiś rodzaj celu końcowego był nieodłączny od zmian doświadczanych przez wszystkie rzeczy. Ostatecznie Arystoteles doszedł do wniosku, że musi istnieć pojedyncza, sama w sobie nie spowodowana przyczyna lub "nieporuszony poruszyciel". Chociaż ma to pewne podobieństwa do Boga chrześcijaństwa, nie są one identyczne.
Arystotelizm, praktykowany przez Arystotelesa i jego bezpośrednich uczniów - zwanych Perypatetykami - koncentrował się na indukcyjnym podejściu do wiedzy. Podczas gdy Platon próbował argumentować od uniwersalnych prawd logicznych do konkretnych zastosowań, Arystoteles kładł nacisk na wykorzystanie obserwacji do budowania wiedzy o uniwersalnych prawdach. Jest to zgodne z intensywną koncentracją arystotelizmu na kwestiach praktycznych, a nie na abstrakcjach.
Podejście Arystotelesa opierało się w dużej mierze na idei celu, zwłaszcza poprzez analogię do żywego organizmu. Jego podejście do filozofii zakładało, że pewne zdolności są nieodłączne od duszy, tak samo jak pewne atrybuty są nieodłączne od różnych rodzajów zwierząt. Zakładano, że cechy te są czymś więcej niż tylko nieodłączną cechą; zakładano, że są one celowe. Oznacza to, że były one częścią zamierzonego celu danej istoty. To poczucie teleologii jest kluczowym aspektem arystotelizmu i leży u podstaw praktycznie całego myślenia Arystotelesa.
Arystoteles zasugerował również, że łańcuch przyczynowości, począwszy od pierwszego poruszyciela, odbywał się w określonym kierunku, mniej więcej "w dół". Im dalej w dół linii przyczynowo-skutkowej coś się znajduje, tym mniej jest "doskonałe" i tym mniej się zmienia lub porusza. Filozofia ta obejmowała przekonanie, że Ziemia, drastycznie niedoskonała i nieruchoma rzecz, jest nieruchomym centrum wszechświata.
Należy zauważyć, że "filozofia" starożytnych, takich jak Arystoteles, obejmowała coś więcej niż tylko logikę, moralność i etykę. Obejmowała również próby zrozumienia świata przyrody. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego podejście Arystotelesa stało się podstawą zachodniego rozumienia biologii i fizyki. W szczególności arystotelesowskie założenia dotyczące doskonałości, form, zmian i ruchu miały fundamentalne znaczenie dla nauki na rozwijającym się Zachodzie.
Choć jego wnioski na temat świata przyrody same w sobie nie pochodziły z Biblii, arystotelizm nadawał się do jasnej, racjonalnej i solidnej teologii chrześcijańskiej. Scholastycy, tacy jak Tomasz z Akwinu, stosowali ogólne podejście Arystotelesa, aby wykazać prawdę i racjonalność chrześcijańskiego światopoglądu. W ten sposób dominujące poglądy duchowe zostały powiązane z dominującymi poglądami filozoficznymi i naukowymi.
W późnym średniowieczu arystotelizm - w szczególności w odniesieniu do przyrody - był głęboko zakorzeniony w myśleniu naukowym. Jego sukces w wyjaśnianiu obserwacji przyrodniczych był wspierany przez jego niezwykłą zgodność z prawdami biblijnymi. Opór wobec odkryć, które obalały arystotelizm, pochodził więc zarówno ze źródeł świeckich, jak i religijnych. Co ciekawe, świeckie źródła były najgłośniejsze.
Na przykład, podczas gdy spotkanie Galileusza z Kościołem katolickim jest często przedstawiane jako walka rozumu z religią, największą przeszkodą, z jaką musiał się zmierzyć Galileusz, była kwestia naukowa. Mówiąc dokładniej, była to bitwa arystotelesowskiej nauki z nowymi odkryciami. Teorie Galileusza były sprzeczne z dominującym arystotelizmem, co spowodowało opór zarówno ze strony osób świeckich, jak i religijnych, ale na gruncie naukowym! Galileusz spędził lata debatując nad swoimi pomysłami z uczonymi i został oskarżony o herezję dopiero po tym, jak nierozważnie szydził z papieża w swoich pismach. Praca Galileusza była odpowiednikiem współczesnego odkrycia stanowiącego poważne wyzwanie dla ewolucji darwinowskiej lub teorii Wielkiego Wybuchu; rzucenie wyzwania arystotelizmowi w XVI i XVII wieku nie było drobnym zadaniem.
Najbardziej znaczący wpływ arystotelizmu na chrześcijaństwo był pośredni, ale ogromny. Filozofowie scholastyczni wykorzystali ogólny zarys światopoglądu Arystotelesa jako sposób na wyjaśnienie, obronę i zgłębienie chrześcijaństwa. Ich praca położyła podwaliny pod rozwój współczesnej filozofii chrześcijańskiej. Oczywiście doktryna chrześcijańska nie jest w żadnym sensie zależna od Arystotelesa czy jego filozofii. Arystotelizm był po prostu językiem, którym posługiwali się wcześni racjonalni teologowie, ale nie był źródłem ich idei ani wiary.
English
Czym jest arystotelizm?
