Pytanie
Kim jest Samarytanin?
Odpowiedź
Samarytanin w Biblii był osobą pochodzącą z Samarii, regionu na północ od Jerozolimy. W czasach Jezusa Żydzi z Galilei i Judei stronili od Samarytan, postrzegając ich jako mieszaną rasę, która praktykowała nieczystą, na wpół pogańską religię.
Pierwsze wzmianki o Samarytanach jako narodzie odrębnym od Żydów pojawiają się w Biblii w czasach Nehemiasza i odbudowy Jerozolimy po niewoli babilońskiej (Ks. Ezdrasza 4.17; Ks. Nehemiasza 2.10). Zarówno Ks. Ezdrasza rozdz. 4, jak i aramejski zbiór dokumentów z V wieku przed Chr., zwany Papirusami Elefantyńskimi, wskazują na rozłam między Żydami a Samarytanami w okresie perskim.
Samarytanie uważali się za strażników Tory i prawdziwych potomków Izraela, pochodzących z plemion Efraima i Manassesa. Posiadali własną, unikalną kopię Pięcioksięgu, pierwszych pięciu ksiąg Mojżesza, i wierzyli, że tylko oni zachowali oryginalną religię Mojżeszową. Samarytanie również mieli unikalny system religijny i ustanowili swoje główne miejsce kultu na górze Gerizim. Uważali oni Świątynię Jerozolimską i kapłaństwo lewickie za bezprawne.
Historyk Józef Flawiusz i tradycja żydowska przypisują pochodzenie Samarytan niewoli północnego królestwa pod rządami Asyrii w 721 r. przed Chr. Żydzi z północnego królestwa po niewoli zawierali małżeństwa z Asyryjczykami i stworzyli pół-żydowską, pół-pogańską rasę Samarytan. Kiedy Żydzi oskarżyli Jezusa o bycie "Samarytaninem" w Ew. Jana 8.48, niegrzecznie zasugerowali, że był on półkrwi, zrodzonym z niewiernej matki.
W czasach Nowego Testamentu Żydzi gardzili Samarytanami i nie chcieli mieć z nimi nic wspólnego. Samarytanie nadal żyli głównie wokół góry Gerizim (Ew. Jana 4.1-42), ale także trzymali się swoich własnych wiosek (Ew. Mateusza 10.5; Ew. Łukasza 9.52). Pismo Święte wspomina o spotkaniach z Samarytanami w miastach graniczących z Samarią (Ew. Łukasza 17.11-19) i na drogach między Jerozolimą a Jerychem (Ew. Łukasza 10.29-37).
Jezus napotkał trudności, gdy służył ludziom w samarytańskich wioskach (Ew. Łukasza 9.52-53) i w pewnym momencie powiedział swoim uczniom, aby do nich nie wchodzili (Ew. Mateusza 10.5-6). Mimo to Chrystus dzielił się dobrą nowiną z Samarytanami, usługując kobiecie samarytańskiej (Ew. Jana 4.4-26) i uzdrawiając trędowatego Samarytanina (Ew. Łukasza 17.11-19).
Najbardziej znanym Samarytaninem w Biblii jest ten z przypowieści Jezusa o dobrym Samarytaninie (Ew. Łukasza 10.29-37). Żydowski ekspert prawny wystawił Jezusa na próbę, prosząc Go o wyjaśnienie przykazania "miłuj bliźniego swego jak siebie samego"; w szczególności poprosił Jezusa o zdefiniowanie słowa "bliźni".
Wtedy Jezus opowiedział przypowieść o człowieku w potrzebie, przedstawiając Samarytanina jako bohatera tej historii. W oczach owego człowieka, Samarytanin był najmniej prawdopodobnym kandydatem do działania z miłością i współczuciem wobec bliźniego. Zgodnie z zamierzeniem, historia ta zszokowała uprzedzonych Żydów. Pan pokazał, że autentyczna miłość musi przekraczać wszelkie ludzkie granice rasy, religii, narodowości, klasy ekonomicznej i statusu edukacyjnego.
W Dz. Apostolskich 1.8 Jezus powiedział swoim uczniom, że dzięki mocy Ducha Świętego będą Jego świadkami w Samarii. W Dz. Apostolskich w rozdz. 8 proroctwo się wypełniło, a Samaria stała się wczesnym polem misyjnym dla rozprzestrzeniającego się kościoła pierwszego wieku: "Wszakże ci, którzy się rozproszyli, szli z miejsca na miejsce i zwiastowali dobrą nowinę. A Filip dotarł do miasta Samarii i głosił im Chrystusa. Ludzie zaś przyjmowali uważnie i zgodnie to, co Filip mówił, gdy go słyszeli i widzieli cuda, które czynił. Albowiem duchy nieczyste wychodziły z wielkim krzykiem z wielu, którzy je mieli, wielu też sparaliżowanych i ułomnych zostało uzdrowionych. I było wiele radości w owym mieście" (Dz. Apostolskie 8.4-8, tłum. Biblia Warszawska).
Kilkuset Samarytan przetrwało do dziś w Izraelu i nadal praktykuje swoją odmianę judaizmu. Wiara koncentruje się na pięciu stwierdzeniach: jest jeden Bóg, Jahwe; Jego głównym pośrednikiem jest Mojżesz; Tora jest narzędziem mediacji; centralnym miejscem kultu jest góra Gerizim; a Mesjasz zapoczątkuje przyszły Dzień Pomsty i Odwetu.
Samarytanie obchodzą kilka świętych dni, w tym Paschę, Święto Przaśników, Jom Kippur i Tabernakulum oraz "80 dni uroczystego zgromadzenia". Odprawiają również regularne nabożeństwa szabatowe. Ich najbardziej uroczyste doroczne święto, Pascha, odbywa się na górze Gerizim i obejmuje składanie ofiar ze zwierząt, zgodnie z zaleceniami Księgi Powtórzonego Prawa.
English
Kim jest Samarytanin?
