Pytanie
Kim był Konstantyn Wielki?
Odpowiedź
Konstantyn Wielki (280-337 r. po Chr.) był jednym z najpotężniejszych i odnoszących sukcesy cesarzy Rzymu i pierwszym, który sam określił się jako chrześcijanin. Jest znany ze swoich osiągnięć gospodarczych, politycznych i wojskowych, a także z reform religijnych. Średniowieczni pisarze wychwalali go jako idealnego władcę, z którym porównywano wszystkich królów. Z czasem jego panowanie zaczęto postrzegać z coraz mniejszym entuzjazmem. Historycy zaczęli się też spierać, na ile Konstantyn był oddany chrześcijaństwu, czy też jak bardzo je wyznawał. Konstantyn miał wpływ na historię chrześcijaństwa dzięki swojej osobistej wierze, polityce religijnej, wydaniu Edyktu Mediolańskiego i zwołaniu Soboru Nicejskiego.
Konstantyn był synem rzymskiego cesarza i jego chrześcijańskiej konkubiny. To stawiało go w kolejce do objęcia tronu Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego. W wieku 31 lat przygotował się do ataku na swojego głównego rywala z armią mającą przewagę liczebną 4 do 1. Przed bitwą Konstantyn twierdził, że ujrzał wizję Jezusa z konkretnym symbolem, który powiedział mu: "Tym znakiem podbijaj". Konstantyn nakazał swoim żołnierzom oznaczyć swoje tarcze tym symbolem, Chi-Rho, wówczas symbolem powszechnie reprezentującym chrześcijaństwo. Chi-Rho łączy dwie pierwsze litery w greckim słowie oznaczającym "Chrystus" i przypomina wielką literę P z X nakreślonym przez rdzeń. Siły Konstantyna rozgromiły wroga, a on sam został cesarzem. Symbol Chi-Rho miał być częścią osobistego podpisu Konstantyna do końca jego życia.
Jako cesarz, Konstantyn wydał Edykt mediolański, w którym ogłosił, że obywatele rzymscy mogą czcić dowolnych bogów. Edykt mediolański zakończył długotrwałe prześladowania chrześcijan w Imperium Rzymskim. W tym czasie Konstantyn nie twierdził (jeszcze), że sam jest chrześcijaninem, ani nie opowiadał się za oficjalną religią państwową. Na podstawie tego, że nadal używał pewnych symboli pogańskich, uczeni uważają, że wczesna religia Konstantyna była ogólnie teistyczna, a nie specyficznie chrześcijańska. Jego śmiałość w używaniu języka chrześcijańskiego wzrosła w czasie jego panowania. Po przejęciu kontroli nad całym Imperium Rzymskim budował wystawne kościoły i otwarcie wyznawał chrześcijaństwo.
Za panowania Konstantyna pojawiły się kontrowersje związane z naukami Ariusza, który zaprzeczał pełnej boskości Jezusa. Konstantyn zwołał spotkanie biskupów chrześcijańskich, Sobór Nicejski, w celu rozstrzygnięcia sporu. Wbrew powszechnemu mitowi, na tym spotkaniu nie dyskutowano o kanonie Biblii, ani też Konstantyn nie miał wpływu na decyzje soboru. Cesarze postrzegali siebie jako odpowiedzialnych za promowanie "poprawnych" form kultu; w interesie Konstantyna nie było ogłaszanie ortodoksji, ale pozwolenie biskupom na jej określenie, aby mógł ją egzekwować. Ponadto Konstantyn nie był znany ze swoich zdolności filozoficznych i gubił się w głębszych dyskusjach teologicznych. Pełnił raczej rolę pośrednika i gospodarza soboru, w której to roli był doskonały.
Wiara chrześcijańska Konstantyna była często krytykowana, a nawet kwestionowana. Z jednej strony poczynił on wielkie postępy w zapewnieniu chrześcijanom praw politycznych i społecznych oraz zainicjował ogólne reformy społeczne. Poświęcał czas i pieniądze na budowę kościołów i publiczne wspieranie chrześcijaństwa. Szczególnie pod koniec swego panowania Konstantyn głośno wyznawał wiarę w Chrystusa i przypisywał swój sukces Bogu. Został ochrzczony na krótko przed śmiercią, zgodnie z powszechną praktyką swoich czasów.
Z drugiej strony Konstantyn kontynuował wiele pogańskich praktyk, w tym cześć oddawaną słońcu. Jego zainteresowanie ortodoksją chrześcijańską było motywowane przede wszystkim chęcią utrzymania porządku społecznego. Są też powody, by podejrzewać, że Konstantyn był równie bezwzględny wobec rywali, jak wcześniejsi cesarze. Jeden z jego synów, szwagier i druga żona zostali straceni z nieznanych do dziś powodów. Swobodnie łączył pogańskie praktyki z chrześcijańskimi wierzeniami, co skłania uczonych do sugerowania, że jego publiczne przyjęcie chrześcijaństwa mogło być przemyślanym posunięciem politycznym, łączącym go z rosnącą siłą społeczną w Imperium Rzymskim.
Ostatecznie to, czy Konstantyn był oddanym chrześcijaninem, sprytnym, przyjaznym chrześcijanom politykiem, czy czymś pomiędzy tym wszystkim, jest kwestią otwartą. Bez wątpienia zakończył on wieki prześladowań i znacznie poprawił społeczną pozycję chrześcijaństwa. Przeznaczył środki na kościoły i edukację chrześcijańską, a jego przewodnictwo pomogło wyjaśnić ważne doktryny chrześcijańskie. Działania Konstantyna spowodowały jednak pewne negatywne komplikacje. Wolny od prześladowań kościół w naturalny sposób przyciągał więcej fałszywych konwertytów. Połączenie wątków chrześcijańskich ze świecką polityką ustanowiło wzorzec, który przyczynił się do późniejszych klęsk, takich jak inkwizycja i wyprawy krzyżowe. Mieszanie przez Konstantyna pogańskiego, skoncentrowanego na budowlach i kapłanach kultu z chrześcijaństwem również przyczyniło się do powstania Katolicyzmu rzymskiego.
Dziedzictwo Konstantyna jest złożone i nie do końca zrozumiałe, ale jest on jedną z dominujących postaci w historii chrześcijaństwa. Bez wątpienia jego wpływ pomógł przekształcić chrześcijaństwo z prześladowanej mniejszości w religię państwową Imperium Rzymskiego i najbardziej rozpowszechnioną wiarę w historii.
English
Kim był Konstantyn Wielki?
