Pytanie
Czym jest Miszna? Co to jest midrasz?
Odpowiedź
Miszna jest ustnym prawem w judaizmie, w przeciwieństwie do spisanej Tory, czyli Prawa Mojżeszowego. Miszna została zebrana i spisana około roku 200 n.e. i stanowi część Talmudu. Konkretne nauczanie w Misznie nazywane jest midraszem.
Ortodoksyjny judaizm wierzy, że Mojżesz otrzymał Torę (Księgi Rodzaju, Wyjścia, Kapłańską, Liczb i Powtórzonego Prawa) od Boga i że spisał wszystko, co Bóg do niego powiedział. Wierzą jednak również, że Bóg dał Mojżeszowi wyjaśnienia i przykłady interpretacji Prawa, których Mojżesz nie zapisał. Te niepisane wyjaśnienia znane są w judaizmie jako Tora ustna. Tora ustna była rzekomo przekazywana od Mojżesza do Jozuego, a następnie do rabinów, aż do nadejścia chrześcijaństwa, kiedy to została ostatecznie spisana jako autorytet prawny zwany halahka ("chodzenie"). Dwie główne części Tory Ustnej to Miszna i Gemara.
Miszna (משנה, "powtórzenie") zasadniczo prezentuje debaty mędrców po zburzeniu świątyni z lat 70-200 n.e. (zwanych Tannaim) i jest uważana za pierwsze główne dzieło "judaizmu rabinicznego". Składa się z sześciu porządków (sedarim), ułożonych tematycznie:
- Zeraim ("nasiona") - dyskusje dotyczące modlitwy, diety i praw rolniczych.
- Moed ("święto") - dyskusje na temat świąt
- Nashim ("kobiety") - dyskusje na temat kobiet i życia rodzinnego
- Nezikin ("odszkodowania") - dyskusje na temat odszkodowań i rekompensat w prawie cywilnym
- Kodashim ("święte rzeczy") - dyskusje dotyczące ofiar, ofiarowania, poświęcenia i innych spraw związanych ze świątynią
- Tohorot ("czystość") - dyskusje dotyczące czystości naczyń, żywności, mieszkań i ludzi.
Po opublikowaniu Miszny była ona dogłębnie studiowana przez pokolenia rabinów zarówno w Babilonii, jak i w Izraelu. W latach 200-500 n.e. skompilowano dodatkowe komentarze do Miszny i zebrano je w Gemarę. W rzeczywistości istnieją dwie różne wersje Gemary, jedna skompilowana przez uczonych z Izraela (ok. 400 r. n.e.), a druga przez uczonych z Babilonii (ok. 500 r. n.e.). Razem Miszna i Gemara tworzą Talmud. Ponieważ istnieją dwie różne Gemary, istnieją dwa różne Talmudy: Talmud Babiloński i Talmud Jerozolimski (lub Palestyński). Talmud można traktować jako rabiniczne komentarze do Pism Hebrajskich, podobnie jak istnieją komentarze do Biblii z perspektywy chrześcijańskiej.
W judaizmie Talmud jest tak samo ważny jak Biblia hebrajska. Jest używany do wyjaśniania praw, które mogą nie być jasne w Piśmie Świętym. Na przykład Pwt 21:18-21 to prawo regulujące karę dla zbuntowanego syna. Ale jakie zachowania czynią syna "buntowniczym"? Pismo Święte wspomina jedynie o obżarstwie i pijaństwie. Czy istnieją inne zachowania, które można zaklasyfikować jako buntownicze? Co jeśli tylko jedno z rodziców uważa syna za buntownika? Ile lat musi mieć syn, by zostać pociągniętym do odpowiedzialności za swój bunt? Istnieje wiele pytań, na które nie ma bezpośredniej odpowiedzi w Prawie, więc rabini zwracają się do Prawa Ustnego. W midraszu do Księgi Powtórzonego Prawa 21:18-21 stwierdza się, że oboje rodzice muszą uznać syna za buntownika, aby mógł on zostać przedstawiony starszym do osądzenia. Talmud stwierdza również, że aby zostać uznanym za buntownika, syn musi być wystarczająco dorosły, aby zapuścić brodę.
Drugim rodzajem pism w Talmudzie jest Aggada (pisana również jako Hagada). Aggady nie są uważane za prawo (halachę), ale za literaturę, która składa się z mądrości i nauk, opowieści i przypowieści. Aggada jest czasami używana wraz z halachą do nauczania zasad lub przedstawiania kwestii prawnych.
Na przykład, jedna z Aggadah opowiada historię małego Mojżesza trzymanego przez faraona na bankiecie. Gdy mały Mojżesz siedział na kolanach faraona, podniósł się, zdjął koronę faraona i umieścił ją na swojej głowie. Doradcy faraona powiedzieli mu, że jest to znak, że Mojżesz pewnego dnia uzurpuje sobie władzę króla i że powinien zabić dziecko. Ale córka faraona, upierając się, że dziecko jest niewinne, proponuje test. Mówi ojcu, aby położył dziecko na ziemi z koroną i rozżarzonymi węglami. Jeśli Mojżesz weźmie koronę, będzie winny, ale jeśli weźmie rozżarzone węgle, będzie niewinny. Aggadah mówi dalej, że anioł pchnął rękę Mojżesza na węgle. Mojżesz następnie poparzył sobie usta węglem i dlatego Mojżesz był "powolny w mowie i języku" jako dorosły (Wj 4:10).
Istnieje wiele Aggadah w Talmudzie, które są prorocze o Mesjaszu. Jedną z nich jest historia Białego Barana. Mówi się, że Bóg stworzył czystego Białego Barana w ogrodzie Eden i kazał mu tam czekać, aż Bóg go wezwie. Biały Baran czekał, aż Abraham zgodzi się poświęcić swojego syna obietnicy, Izaaka. Kiedy Bóg powstrzymał ofiarę Izaaka, przyprowadził Białego Barana, aby zastąpił Izaaka. Biały Baran, stworzony przed założeniem fundamentów ziemi, został zabity, to opowiadanie przedstawia obraz naszego Mesjasza jako Baranka Bożego zabitego od założenia świata (1 Piotra 1:20; Efezjan 1:4; Objawienie 13:8). Biały baran dobrowolnie oddał swoje życie za Izaaka. Również dwa rogi barana zostały przekształcone w szofary (trąby). Zgodnie z tradycją Aggady, jeden szofar zabrzmiał, gdy Bóg ogłosił się Mojżeszowi (Wj 19:19), a drugi róg zabrzmi podczas przyjścia Mesjasza (zob. 1 Tesaloniczan 4:16).
Różne sekty judaizmu mają różne poglądy na Talmud. Sekta ortodoksyjna utrzymuje, że Prawo Ustne lub Talmud są tak samo natchnione jak Biblia, ale sekty konserwatywnych i reformowanych Żydów tak nie uważają. Sekty reformowane i konserwatywne uważają, że mogą interpretować Talmud napisany przez rabinów, ale niekoniecznie muszą go przestrzegać. Żydzi karaimscy w ogóle nie przestrzegają Talmudu ani nauk rabinicznych, a jedynie Biblii hebrajskiej.
Chociaż chrześcijanie z pewnością mogą studiować Talmud w celu uzyskania podstawowych informacji, nie powinniśmy traktować go jako natchnionego Pisma Świętego.
English
Czym jest Miszna? Co to jest midrasz?
