Pytanie
Kim był Polikarp?
Odpowiedź
Polikarp był biskupem wczesnego kościoła, uczniem apostoła Jana, współczesnym Ignacemu i nauczycielem Ireneusza. Według Ireneusza, Polikarp "był kształcony przez apostołów i miał kontakt z wieloma, którzy widzieli Chrystusa." Żył w drugiej połowie I wieku do połowy II wieku. Polikarp poniósł śmierć męczeńską z rąk Rzymian, a jego śmierć wywarła wpływ, nawet na pogan.
Polikarp był jednym z Ojców Apostolskich - grupy przywódców kościelnych i pisarzy wczesnochrześcijańskich, którzy podążali bezpośrednio za apostołami. Niestety, jedynym zachowanym pismem Polikarpa jest jego list do Filipian, jednak jest on wspominany w innych dokumentach, w tym w "Męczeństwie Polikarpa" i kilku pracach napisanych przez Ireneusza.
Nawet "List do Filipian" Polikarpa nie jest samodzielnym dokumentem. Kiedy Ignacy, biskup Antiochii, został wysłany do Rzymu na egzekucję za odmowę wyrzeczenia się chrześcijaństwa, przejeżdżał przez Smyrnę (Izmir) i odwiedził Polikarpa, który był tam biskupem. Ignacy udał się następnie do Filippi, gdzie Kościół zyskał sobie jego sympatię. Po jego wyjeździe do Rzymu, kościół w Filippi napisał do Polikarpa prośbę o kopię pism Ignacego. Polikarp zobowiązał się do tego, dołączając własny list przewodni.
List ten jest godny uwagi z powodu dwóch rzeczy. Po pierwsze, kontynuuje tradycję Pawła w ostrzeganiu przed fałszywą nauką w kościele, a mianowicie przed herezją gnostycyzmu i marcjonizmu. Po drugie, cytuje lub parafrazuje wiele ksiąg, które później zostaną uznane za część kanonu Nowego Testamentu. List Polikarpa zawiera fragmenty z Ew. Mateusza, Ew. Marka, Ew. Łukasza, Dz. Apostolskich, Rzymian, 1 i 2 Koryntian, Galacjan, Efezjan, Filipian, 1 i 2 Tesaloniczan, 1 Tymoteusza, 1 i 2 Piotra, 1 Jana i Judy. Jest to mocna wskazówka, że wczesny kościół już wtedy uważał Ewangelie, Dz. Apostolskie i Listy za natchnione Pismo Święte.
Informacje o Polikarpie są skąpe. Ignacy włączył go do pozdrowienia w swoich listach do kościołów w Magnezji i Efezie, ale większość naszych informacji o Polikarpie pochodzi z pism jego ucznia Ireneusza. W liście Ireneusza do Florinusa, próbuje on odwieść starego przyjaciela od herezji, wspominając ich wspólny czas pod okiem Polikarpa, przypominając mu o tym, jak Polikarp mówił o swoich studiach u apostoła Jana i innych, którzy mieli pierwsze doświadczenie z Jezusem. W liście Ireneusza do papieża Wiktora przypomina on papieżowi, że pomimo surowego odrzucenia przez Polikarpa fałszywej nauki, był on łaskawy w sprawach nieteologicznych - a więc papież powinien być mniej zaniepokojony tym, kiedy obchodzić Wielkanoc.
Fragment Ireneusza dotyczący kościoła rzymskiego daje nam ciekawy obraz kłopotów, jakie miał kościół z utrzymaniem ortodoksji i roli, jaką w tej debacie odegrał Polikarp. Ostatni z apostołów, który nauczał w Rzymie, został zabity około 67 r. po Chr. Ostatni z ich uczniów, Klemens, zmarł dwadzieścia pięć lat później. Natomiast w Azji apostoł Jan żył do około 100 r. po Chr., a jego uczeń, Polikarp, został zabity dopiero pół wieku później. Ireneusz zwraca uwagę na to, że nauczyciele, którzy żyli kilka pokoleń od apostołów, nie mogli czerpać z ich nauk specjalnej wiedzy, której nie znałby Polikarp (a tym samym Ireneusz). Następnie Ireneusz podaje konkretne uwagi dotyczące mocnych słów Polikarpa przeciwko Marcjonowi i gnostyckiemu Ceryntowi.
"Męczeństwo Polikarpa" to list zboru w Smyrnie do zboru w Filomelium [we Frygii- wyjaśnienie od tłum.] i okolicach. Po ogólnym wprowadzeniu list zestawia męczeństwo Germanika ze Smyrny (młodzieńca, który odmówił wyrzeczenia się chrześcijaństwa mimo błagań rzymskiego prokonsula, który nie chciał widzieć go atakowanego przez dzikie bestie) z męczeństwem Kwintusa z Frygii (który wyrzekł się swojej wiary), aby zilustrować różnicę między dobrym męczennikiem a złym. Większa część listu zawiera szczegóły dotyczące śmierci Polikarpa. Można dyskutować nad autentycznością listu, ale niezależnie od tego, czy jest on autentyczny, czy nie, "Męczeństwo Polikarpa" było skuteczną zachętą dla prześladowanych wierzących i pouczeniem ich o właściwym zachowaniu w czasie męczeństwa.
Niektóre szczegóły dotyczące śmierci Polikarpa są przedmiotem dyskusji. Wiadomo, że został on aresztowany jako starzec i skazany na spalenie na stosie za swoje oddanie Chrystusowi. Rzymski prokonsul zlitował się nad Polikarpem i namawiał go do rezygnacji. Wystarczyło, że powie: "Cezar jest Panem" i ofiaruje odrobinę kadzidła posągowi Cezara, a będzie żył. Niezłomna odpowiedź Polikarpa: "Osiemdziesiąt sześć lat służyłem Chrystusowi, a On nigdy nie wyrządził mi nic złego. Jak mogę bluźnić mojemu Królowi, który mnie zbawił?". Zabrano go więc na miejsce egzekucji. Jedna z tradycji podaje, że gdy strażnicy zorientowali się, że nie mają gwoździ ani sznura, by przytwierdzić go do słupa, Polikarp zapewnił ich, że żadne skrępowanie nie jest konieczne - że Jezus da mu siłę, by znieść płomienie. Inna relacja mówi, że płomienie omijały jego ciało, łukiem przechodząc nad jego głową. Kiedy strażnicy zrozumieli, że Polikarp nie może zostać spalony, dźgnęli go włócznią - a spływająca krew ugasiła płomienie.
Pomimo skąpych informacji, jakie posiadamy o Polikarpie, jest on dla nas potężnym przykładem. Jego oparcie na Ewangeliach i Listach świadczy o natchnieniu Nowego Testamentu. Jego oddanie teologii nauczanej przez apostołów zachęca nas do przyjmowania ich pism jako wartości podstawowej, nawet jeśli podążamy jego śladem, nie skupiając się na rzeczach nieistotnych. A jego niezłomność w obliczu śmierci inspiruje nas do pozostania wiernymi Chrystusowi.
English
Kim był Polikarp?
