Odpowiedź:
Podstawowa definicja herezji to "wyrażenie poglądu religijnego, który przeczy przyjętym dogmatom kościoła." Inna definicja brzmi "brak zgody lub odstępstwo od dominującej teorii, praktyki lub opinii." To jest dla nas dobry punkt wyjścia. Definicje te wskazują na dwa kluczowe elementy: dominującą pozycję i sprzeczną pozycję. W odniesieniu do religii, każdy pogląd lub praktyka, która sprzeczna jest z oficjalnym stanowiskiem kościoła jest uznawana za herezję.
Herezja istniała w każdej epoce, ale w XII wieku Kościół katolicki podjął bezprecedensowe działania wobec niej. Wraz ze wzrostem potęgi Kościoła katolickiego w Europie, głosy sprzeciwu innych grup chrześcijańskich stały się bardziej kłopotliwe. Papież Aleksander III (1162–63) zachęcał donosicieli, aby pomagali kościołowi odkryć dowody herezji. W 1184 roku papież Lucjusz III wydał dekret, zgodnie z którym skazany heretyk miał zostać wydany władzom świeckim w celu ukarania. W ciągu następnych kilku dziesięcioleci kościół zwiększył surowość kar za herezję, ostatecznie doprowadzając do kary śmierci za czasów papieża Grzegorza IX. W tym czasie dominikanie stali się głównymi agentami Inkwizycji, specjalnego sądu, któremu nadano uprawnienia do oceny intencji i czynów. Kiedy podejrzewano herezję w wiosce, wysyłano inkwizytora, aby wygłosił kazanie wzywające mieszkańców wioski do zgłaszania doniesień o herezji. To była „inkwizycja generalna”, która obejmowała okres łaski dla każdego, kto się spowiadał. Potem następowała „specjalna inkwizycja”, która mogła obejmować przymus, fałszywych świadków i tortury w celu uzyskania „zeznań”. Osobom zidentyfikowanym jako heretyków nakazano następnie odprawienie pokuty, która mogła obejmować obowiązkowe uczęszczanie do kościoła, pielgrzymkę do sanktuarium, utratę mienia lub uwięzienie. Heretycy, którzy odmówili pokuty, skazywani byli na śmierć. Inkwizycja obejmowała znaczną część terenów Europy aż do XV wieku.
Oczywiście miernik nauczania "heretyckiego" różnił się w zależności od przyjętej w tamtych czasach ortodoksji. Każda grupa czy osoba, która różniła się od innej grupy mogła technicznie być uznana za heretycką. W Dz. Apostolskich 24.14, chrześcijanie nazwani są heretykami przez Żydów. Średniowieczni „heretycy” byli heretykami tylko dlatego, że nie zgadzali się z Kościołem katolickim, a nie dlatego, że wyznawali niebiblijne doktryny. Inkwizycja hiszpańska zabiła ponad 14 000 ludzi, wielu z nich tylko dlatego, że posiadali Biblię. Zatem, w sensie biblijnym, to sam kościół był heretycki w Średniowieczu.
W odniesieniu do biblijnego chrześcijaństwa, czym jest herezja? 2 Piotra 2.1 mówi, "Lecz byli też fałszywi prorocy między ludem, jak i wśród was będą fałszywi nauczyciele, którzy wprowadzać będą zgubne nauki i zapierać się Pana, który ich odkupił, sprowadzając na się rychłą zgubę." Z tego wersetu wnioskujemy, że herezja jest czymś, co zaprzecza nauczaniu Jezusa. W 1 Koryntian 11.19, Paweł karze kościół za herezję jaka istnieje pośród nich- herezje, które doprowadziły do rozłamu w kościele. Herezja jest zaprzeczeniem doktryn nadanych przez Boga a skutkiem herezji jest podział w kościele. Herezja jest niebezpieczna i destrukcyjna i mamy wiele ostrzeżeń przed nią w Piśmie Świętym (na przykład 1 Jana 4.1-6; 1 Tymoteusza 1.3-6; 2 Tymoteusza 1.13-14; oraz Judy 1).
Jak Biblia rozprawia się z herezją? Tytusa 3.10 mówi, "A człowieka, który wywołuje odszczepieństwo, po pierwszym i drugim upomnieniu unikaj." Gdy człowiek w kościele odchodzi od nauczania biblijnego, poprawną reakcją jest po pierwsze, upomnienie go i próba przywrócenia go na właściwą drogę, lecz jeśli dwukrotnie odmawia posłuchania, mamy stronić od takiej osoby. Zostaje zastosowane wykluczenie (tzw. Ekskomunika). Prawda Chrystusa jednoczy wierzących (Ew. Jana 17.22-23), lecz herezja, w swej naturze, nie może pokojowo współistnieć z prawdą.
Oczywiście nie każda niezgodność w kościele jest herezją. Posiadanie różnych opinii nie jest złe, lecz gdy opinia wzbudza podział lub jest utrzymywana wbrew jasnej nauce biblijnej, staje się heretycka. Sami apostołowie czasem mieli nieporozumienia (zob. Dz. Apostolskie 15.36-41), a Piotr raz musiał być napomniany za legalistyczne i dzielące zachowanie (Galacjan 2.11-14). Lecz chwała Panu, że dzięki postawie uniżenia i uległości Bogu prawdy, apostołowie przepracowali swoje nieporozumienia i pokazali nam przykład.
Jak ustrzec się przed herezją? Filipian 2.2-3 jest dobrym punktem wyjścia: "Dopełnijcie radości mojej i bądźcie jednej myśli, mając tę samą miłość, zgodni, ożywieni jednomyślnością. I nie czyńcie nic z kłótliwości ani przez wzgląd na próżną chwałę, lecz w pokorze uważajcie jedni drugich za wyższych od siebie." Gdy poddajemy się autorytetowi Słowa Bożego i postępujemy wobec siebie z miłością i szacunkiem, podziały i herezje znikają.
