Autor:
Ewangelia Jana 21.20-24 opisuje autora jako „ucznia, którego Jezus umiłował” i uznaje się, że chodzi o apostoła Jana, jednego z synów Zebedeusza (Ew. Łukasza 5.10).
Data napisania:
Odkrycie fragmentów papirusów datowanych na około 135 r. po Chr., wymusza przyjąć, że księga ta została napisana, skopiowana i oddana do użytku przed tym rokiem. Niektórzy uważają, że została spisana przed zniszczeniem Jerozolimy (w r. 70 po Chr.), bardziej prawdopodobne wydaje się jednak, że księga została spisana między 85 a 90 r. po Chr.
Cel napisania:
Ew. Jana 20.31 podaje następujące powody: „te zaś są spisane, abyście wierzyli, że Jezus jest Chrystusem, Synem Boga, i abyście wierząc mieli żywot w imieniu jego.” Inaczej aniżeli trzy ewangelie synoptyczne, celem Jana nie było chronologiczne przedstawienie faktów z życia Chrystusa, lecz podkreślenie jego boskiego oblicza. Jan nie tylko chciał wzmocnić wiarę następnego pokolenia ludzi wierzących i rozbudzić wiarę w innych, ale dążył również do wyplewienia fałszywej nauki (postrzegającej „Ducha Chrystusa” przychodzącego pod postacią człowieka- Jezusa gdy został ochrzczony i opuszczającego go w chwili jego ukrzyżowania), a wówczas mocno się rozprzestrzeniającej. Jan podkreślał znaczenie Jezusa Chrystusa, jako „Syna Bożego”, będącego zarówno w pełni Bogiem jak i w pełni człowiekiem.
Kluczowe wersety:
Ew. Jana 1.1, 14, „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, a Bogiem było Słowo. [...] A Słowo ciałem się stało i zamieszkało wśród nas, i ujrzeliśmy chwałę jego, chwałę, jaką ma jedyny Syn od Ojca, pełne łaski i prawdy.”
Ew. Jana 1.29, „Nazajutrz ujrzał Jezusa, idącego do niego, i rzekł: Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata.”
Ew. Jana 3.16, ”Albowiem tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto weń wierzy, nie zginął, ale miał żywot wieczny”
Ew. Jana 6.29, „To jest dzieło Boże: wierzyć w tego, którego On posłał.”
Ew. Jana 10.10, „Złodziej przychodzi tylko po to, by kraść, zarzynać i wytracać. Ja przyszedłem, aby [owce] miały życie i obfitowały.”
Ew. Jana 10.28, „I Ja daję im żywot wieczny, i nie giną na wieki, i nikt nie wydrze ich z ręki mojej.”
Ew. Jana 11.25-26, „Rzekł jej Jezus: Jam jest zmartwychwstanie i żywot; kto we mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie. A kto żyje i wierzy we mnie, nie umrze na wieki. Czy wierzysz w to?”
Ew. Jana 13.35, „Po tym wszyscy poznają, żeście uczniami moimi, jeśli miłość wzajemną mieć będziecie.”
Ew. Jana 14.6, „Odpowiedział mu Jezus: Ja jestem droga i prawda, i żywot, nikt nie przychodzi do Ojca, tylko przez mnie.”
Ew. Jana 14.9, „Odpowiedział mu Jezus: Tak długo jestem z wami i nie poznałeś mnie, Filipie? Kto mnie widział, widział Ojca, jak możesz mówić: Pokaż nam Ojca?”
Ew. Jana 17.17, „Poświęć ich w prawdzie twojej; słowo twoje jest prawdą.”
Ew. Jana 19.30, „A gdy Jezus skosztował octu, rzekł: Wykonało się! I skłoniwszy głowę, oddał ducha.”
Ew. Jana 20.29, „Rzekł mu Jezus: Że mnie ujrzałeś, uwierzyłeś; błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli.”
Krótkie podsumowanie:
W Ewangelii Jana pojawia się jedynie siedem cudownych znaków wskazujących na boskość Chrystusa i ilustrujących jego służbę. Niektóre z tych znaków i historii znajduje się jedynie u Jana. Jest to jedna z najbardziej teologicznych ewangelii spośród wszystkich czterech i często podaje przyczyny innych wydarzeń, o jakich wspominają pozostałe ewangelie. Jan dość dużo mówi o służbie Ducha Świętego, po wniebowstąpieniu Jezusa. Istnieje kilka słów lub wyrażeń, które często pojawiają się w jego ewangelii: wiara, zwiastowanie ewangelii, Pocieszyciel, życie- śmierć, światłość- ciemność, JA JESTEM... (Jezus: „Jestem, który jestem”) oraz miłość.
Ewangelia Jana przedstawia Chrystusa, nie z chwilą jego narodzin, lecz „od początku” jako „Słowo” (Logos) tego, który będąc Bogiem jest zaangażowany w każdy aspekt procesu stworzenia (1.1-3), a który później staje się ciałem (1.14), po to aby mógł zabrać nasze grzechy jako Baranek ofiarny, bez skazy (Ew. Jana 1.29). Jan wybiera kilka duchowych rozmów, które podkreślały że Jezus jest Mesjaszem (4.26), a które też tłumaczyły w jaki sposób człowiek może być zbawiony przez zastępczą śmierć Chrystusa na krzyżu (3.14-16). Jezus bezustannie pobudza w przywódcach Żydowskich złość wykazując im ich błędy (2.13-16); uzdrawiając w sabat i twierdząc, że pochodzi od Boga (5.18; 8.56-59; 9.6, 16; 10.33).
Jezus przygotowuje swoich uczniów do swojej nieuchronnej śmierci i do ich służby po swoim zmartwychwstaniu i wniebowstąpieniu (Ew. Jana 14-17). Umiera na krzyżu zamiast nas (10.15-18), spłacając w pełni dług za nasz grzech (19.30), aby każdy kto w niego uwierzy jako Wybawiciela od grzechu, był zbawiony (Ew. Jana 3.14-16). Później zmartwychwstaje, przekonując nawet najbardziej wątpiącego ucznia (Tomasza), że On jest Bogiem i Panem (20.24-29).
Powiązania:
Jana postrzega Jezusa jako Boga Starego Testamentu, a co również potwierdza się w siedmiokrotnym stwierdzeniu „Ja jestem”, wypowiedzianym przez Jezusa. On jest „chlebem żywota” (Ew. Jana 6.35), zapewnionym przez Boga, aby nakarmić dusze jego ludu, podobnie jak zapewnił mannę z nieba by nakarmić Izraelitów na pustyni (2 Księga Mojżeszowa 16/11-36). Jezus jest „światłością świata” (Ew. Jana 8.12), tą samą światłością, którą Bóg przyobiecał swojemu ludowi w Starym Testamencie (Księga Izajasza 30.26, 60.19-22), a która znajdzie swoje wypełnienie w Nowej Jerozolimie, gdy Chrystus- Baranek będzie jej światłością (Księga Objawienia 21.23). Dwukrotne użycie „Ja jestem” odnosi się do Jezusa, będącego zarówno „Dobrym Pasterzem” jak i „bramą dla owiec.” Widać tutaj w wyraźny sposób odniesienia do Jezusa jako Boga Starego Testamentu, Pasterza Izraela (Psalm 23.1, 80.1; Księga Jeremiasza 31.10; Księga Ezechiela 34.23), i jedynej Bramy dzięki której jest dostęp do owczarni, jedynej drogi zbawienia.
Żydzi wierzyli w zmartwychwstanie i wykorzystali tą doktrynę do prowokacji, aby przyłapać Jezusa na wypowiedzeniu czegoś, co mogliby wykorzystać przeciwko niemu. Lecz jego stwierdzenie przy grobie Łazarza, gdy powiedział: „Jam jest zmartwychwstanie i żywot; kto we mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie” (Ew. Jana 11.25) musiało ich zadziwić. Wynikało bowiem, że jest powodem zmartwychwstania jak i tym, który ma moc nad życiem i śmiercią. Nikt oprócz samego Boga nie mógłby stwierdzić czegoś takiego. Podobnie jak jego twierdzenie, że jest „drogą, prawdą i życiem” (Ew. Jana 14.6) łączy go bez wątpienia ze Starym Testamentem. O nim jako „Drodze Świętej” prorokował Izajasz w Księdze Izajasza 35.8; On założył Miasto Prawdy o czym mówi Księga Zachariasza 8.3 gdyż On jest „Prawdą”, i był w Jerozolimie gdy zwiastowano prawdę Ewangelii zarówno On jak i jego uczniowie; oraz będąc „Życiem” zapewnia o swojej boskości, o tym że jest Stworzycielem życia, Bogiem wcielonym (Ew. Jana 1.1-3). I w końcu jako „prawdziwy Krzew Winny” (Ew. Jana 15.11, 5), Jezus łączy siebie z narodem izraelskim, który nazwany jest winnicą pana w wielu fragmentach Starego Testamentu. Będąc prawdziwym krzewem winnym Izraela, przedstawia siebie jako Pana „prawdziwego Izraela”- tych wszystkich, którzy przyjdą do niego z wiarą „...albowiem nie wszyscy, którzy pochodzą z Izraela, są Izraelem” (Rzymian 9.6).
Zastosowanie praktyczne:
Ewangelia Jana podaje nam wiele cennych informacji odnośnie ewangelizacji (Ew. Jana 3.16 jest prawdopodobnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych wersetów, mimo iż przez wielu nie do końca nawet zrozumiałym), i jest często wykorzystywana podczas biblijnych spotkań ewangelizacyjnych. Z relacji spotkań Jezusa z Nikodemem czy kobietą przy studni (rozdziały 3-4), możemy nauczyć się wielu ważnych rzeczy związanych z osobistym zwiastowaniem ewangelii. Pokrzepiające słowa Jezusa wypowiedziane do uczniów tuż przed jego śmiercią (14.1-6, 16, 16.33) są wciąż najlepszą otuchą dla tych, którzy odchodzą w Chrystusie, podobnie jak w jego „modlitwie arcykapłańskiej” dla wierzących z rozdziału 17. Nauczanie Jana dotyczące boskości Chrystusa (1.1-3, 14; 5.22-23; 8.58; 14.8-9; 20.28 itd.) jest bardzo przydatne gdy stykamy się z fałszywym nauczaniem niektórych sekt, które postrzegają Jezusa za kogoś mniejszego aniżeli w pełni Boga.
