Pytanie: Czego powinniśmy się nauczyć z życia Jakuba?
Odpowiedź:
Życie Jakuba rozpoczęło się od zmagania. W łonie swojej matki, będąc bliźniakiem Ezawa, walczył o pozycję i urodził się trzymając się pięty brata. Imię Jakuba tłumaczone jest jako "on oszukuje" (1 Ks. Mojżeszowa 25.26). Gdy jego matka Rebeka, zapytała Boga w czasie swojej ciąży co się z nią dzieje, Bóg powiedział jej, że w jej łonie są dwa narody, które zostaną rozdzielone. Jeden będzie silniejszy od drugiego i że starszy będzie służył młodszemu (1 Ks. Mojżeszowa 25.23).
Jakub i Ezaw wzrastali razem prowadząc nomadyczne życie. Ezaw stał się doskonałym myśliwym i uwielbiał przebywać na powietrzu, podczas gdy Jakub "był raczej nieśmiały i chętnie przebywał w namiocie" (1 Ks. Mojżeszowa 25.27; tłum. Biblia Warszawsko- Praska). Ezaw, będąc myśliwym, był ulubieńcem ojca jako że Izaak lubił, gdy Ezaw przynosił dziką zwierzynę do domu, podczas gdy Jakub był ulubieńcem swojej matki (1 Ks. Mojżeszowa 25.28). To destrukcyjne faworyzowanie dzieci będzie prześladować rodzinę przez następne pokolenia, zwłaszcza dotyczy to syna Jakuba, Józefa. Jakub tak faworyzował Józefa, że wywołało to wielkie oburzenie wśród jego braci i prawie kosztowało to go utratą życia.
Kiedy Izaak był stary, a jego wzrok przygasł, myślał, że jest bliski śmierci i porozumiał się z Ezawem, aby przekazać mu błogosławieństwa należne pierworodnemu synowi (1 Ks. Mojżeszowa 27.104). Słysząc to Rebeka obmyślił plan oszukania Izaaka, aby zamiast niego pobłogosławił Jakuba. Zatem, Jakub otrzymał błogosławieństwa ojca w miejsce Ezawa. Ezaw poprzysiągł, że zabije za to Jakuba jak tylko zakończy się okres żałoby po jego ojcu (1 Ks. Mojżeszowa 27.41). Jak się okazało, jego ojciec nie umarł przez kolejne dwadzieścia lat (1 Ks. Mojżeszowa 35.27-29).
Jednak Rebeka dowiedziała się o planie Ezawa i ostrzegła Jakuba. Powiedziała również Izaakowi, że Jakub powinien poszukać sobie żony spośród własnego ludu, zatem Izaak wysłał Jakuba do jego wuja Labana, który mieszkał w ich ojczystej ziemi Haranie (1 Ks. Mojżeszowa 27.43). Podczas podróży, Jakub miał sen o drabinie do nieba z Bogiem i aniołami wchodzącymi i schodzącymi z niej. Ten obraz odzwierciedlają słowa Jezusa skierowane do Jego ucznia Natanaela (Ew. Jana 1.51). Bóg odbarzył Jakuba zapewnieniem o swojej obecności i powtórzył swoją obietnicę daną Abrahamowi (1 Ks. Mojżeszowa 28.13-15). Na skutek tego doświadczenia, Jakub zmienił nazwę tego miejsca na "Betel", oznaczające "dom Boga" i złożył obietnicę służenia Bogu.
Po osiedleniu się Jakuba w Haranie, Laban zaoferował mu zapłatę za pracę, jakiej miał się podjąć jako pasterz doglądający jego stad. Jakub zaoferował swoją pracę na rzecz Labana przez siedem lat w zamian za córkę Labana Rachelę, którą bardzo mocno kochał. Jednak Jakub odkrył, że jego wujek Laban potrafi być równie zwodniczy jak on wcześniej. W noc poślubną Jakuba, Laban podstawił swoją starszą córkę, Leę za Rachelę (1 Ks. Mojżeszowa 29.23-25). Jednak Laban zgodził się również oddać jemu Rachelę, pod warunkiem, że Jakub skończy tydzień ślubu z Leą, zanim weźmie Rachelę za żonę, a potem będzie pracował dla niego przez kolejne siedem lat. Jakub zgodził się na ten plan. Chociaż obie kobiety pozostały żonami Jakuba, Jakub kochał Rachelę bardziej niż Leę (1 Ks. Mojżeszowa 29.30), co było źródłem ciągłych rodzinnych konfliktów.
Podczas gdy Rachela pozostawała bezpłodna, Lea urodziła Jakubowi pierwszego syna Rubena. Później urodziło się jeszcze jedenastu kolejnych synów z Lei, Racheli i dwóch służebnic. Synowie ci będą przodkami dwunastu plemion Izraela. Po narodzinach Józefa, pierwszego syna Racheli i jedenastego syna Jakuba, Jakub poprosił Labana, aby wysłał go z powrotem do jego ziem ojczystych. Laban poprosił Jakuba o pozostanie, mówiąc mu, aby określił swoje zarobki. Jakub prosił tylko o owce i kozy nakrapiane i cętkowane ze wszystkich stad Labana, którymi się opiekował, aby utworzyć własne stada. Nie jest jasne dlaczego lub jak to się stało, ale Jakub kładł pasiaste gałązki przed stadami, gdy się łączyły, co zaowocowało nakrapianym i cętkowanym potomstwem, które mógł sobie zagarnąć.
Jakub robił to tylko z silnymi zwierzętami, aby jego stada rosły w siłę, podczas gdy Laban miał słabe stada (1 Ks. Mojżeszowa 30.31-43). Jakub zauważył, że stosunek Labana i jego synów do niego uległ zmianie. To wtedy Bóg nakazał Jakubowi powrót do ziemi swoich ojców wraz z obietnicą: „A Ja będę z tobą” (1 Ks. Mojżeszowa 31.3). Jakub opuścił Haran, zabierając ze sobą swoje żony i dzieci oraz wszystkie ogromne stada, które zgromadził. Kiedy Laban zorientował się, że Jakub odszedł, zaczął go ścigać. Ale Bóg powiedział Labanowi we śnie: „Bacz, abyś w rozmowie z Jakubem niczego od niego nie żądał” (1 Ks. Mojżeszowa 31.24; tłum. Biblia Tysiąclecia). Laban zapytał Jakuba, dlaczego odszedł potajemnie i mówił o swojej mocy by skrzywdzić Jakuba, gdyby nie Boże ostrzeżenie. Oskarżył także Jakuba o kradzież jego domowych bożków. Kontynuując spuściznę oszustwa, Rachela, która bez wiedzy zabrała bożki Jakubowi, ukryła je przed ojcem podczas jego poszukiwań. Laban i Jakub ostatecznie rozstali się po złożeniu przysięgi, że nie będą najeżdżać swoich ziem.
Następnie Jakub musiał stawić czoła swojemu bratu Ezawowi. Chociaż minęło dwadzieścia lat od ich ostatniego spotkania, pamięć o groźbie Ezawa dotycząca chęci zabicia Jakuba nigdy go nie opuściła (1 Ks. Mojżeszowa 32.11). Jakub wysłał przed sobą posłańców z prezentami, pouczając ich, aby powiedzieli Ezawowi, że podąża za nimi. Posłańcy wrócili do Jakuba, mówiąc mu, że Ezaw wychodzi mu na spotkanie wraz z czterystu ludźmi. Obawiając się, że Ezaw nadchodzi, aby go zniszczyć, Jakub podzielił swoją rodzinę na dwie grupy, mając nadzieję, że przynajmniej jedna zdoła uciec przed atakiem. Jakub modlił się, aby Bóg go zbawił, przypominając Bogu, że odesłał Jakuba z powrotem do ziemi Abrahama i obiecał, że zapewni mu pomyślność, a jego potomstwo będzie liczne (1 Ks. Mojżeszowa 32.9–12). Jakub wybrał jeszcze więcej prezentów dla Ezawa posyłając je ze sługami etapami, mając nadzieję na udobruchanie Ezawa. Tej nocy odesłał od siebie także swoje żony i synów. Będąc sam, w środku nocy i obawiając się o swoje życie, Jakub walczył z człowiekiem, o którym później dowiedział się, że jest Bogiem (1 Ks. Mojżeszowa 32.22-31). Mężczyzna dotknął biodra Jakuba, uszkadzając je, ale w ciągu dnia Jakub nadal nie chciał puścić się mężczyzny. Poprosił o błogosławieństwo wtedy mężczyzna ten powiedział: „Nie będziesz już nazywał się Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi i zwyciężyłeś” (1 Ks. Mojżeszowa 32.28). Jakub zapytał mężczyznę o jego imię, a potem zrozumiał, że jest Bogiem. Jakub nazwał to miejsce Peniel, uznając, że widział Boga, a jednak Bóg ocalił mu życie. Ta walka zapaśnicza i zmiana imienia oznaczały nowy początek dla Jakuba.
Spotkanie z Ezawem nie zakończyło się atakiem, którego tak bardzo się obawiał: "Ezaw wybiegł naprzeciw niego, objął go, rzucił mu się na szyję i ucałował go; i rozpłakali się" (1 Ks. Mojżeszowa 33.4). Ezaw zaproponował, że będzie towarzyszył Jakubowi przez resztę drogi. Jakub odmówił, wskazując na wielkość swojej rodziny. Jakub również odmówił propozycji Ezawa, aby pozostawić kilku jego ludzi z całą grupą Jakuba. Wydaje się, że Jakub nie ufał w pełni swojemu bratu Ezawowi i zamiast spotkać Ezawa w Seir, Jakub poprowadził swoją rodzinę inną drogą, gdzie w końcu zakupili kawałek ziemi i osiedlili się w miejscu nazwanym El Elohe Izrael czy "Bóg jest Bogiem Izraela." Chociaż nadano mu nowe imię, zwodziciel Jakub nadal był nieufny wobec innych, którzy mogliby go oszukać. Widzimy tutaj, że umysł tych, którzy spiskują, by kogoś zwieść, jest zawsze podejrzliwy w stosunku do motywów innych i nigdy nie może w pełni zaznać spokoju.
34 rozdział 1 Ks. Mojżeszowej relacjonuje gwałt na jedynej córce Jakuba- Dinie, oraz zemstę jej braci Symeona i Lewiego przeprowadzoną na całej społeczności gwałciciela. Ponownie widzimy jak przebiegłość rodziców jest przekazywana dzieciom, poprzez oszustwo pokonali wroga. Jakub był zły na swoich synów i posłuszny Bożemu przewodnictwu, przeniósł swoją rodzinę z powrotem do Betel (1 Ks. Mojżeszowa 35.1), gdzie Bóg ponownie ukazał się Jakubowi i potwierdził swoje błogosławieństwo (1 Ks. Mojżeszowa 35.9-13).Podczas spotkania z Bogiem Jakub otrzymał obietnicę, że od niego wyjdą królowie i wiele narodów, a ziemia, którą Bóg obiecał jego przodkom, będzie jego dziedzictwem (1 Ks. Mojżeszowa 35.11-12).
Jakub wraz z rodziną przeniósł się później z Betel do Eder. Po drodze Rachela urodziła drugiego syna, dwunastego syna Jakuba — Beniamina. Rachela zmarła przy porodzie. Jakub połączył się ze swoim ojcem Izaakiem w Mamre. Kiedy umarł jego ojciec, Jakub i Ezaw go pochowali.
Podobnie jak jego matka, Jakub również miał ulubieńców. Rachela była jego ulubioną żoną, a jej dzieci — Józef i Beniamin — byli jego ulubionymi synami. W rzeczywistości Józef był tak stronniczy, że jego bracia stali się zazdrośni o Józefa i sprzedali go do niewoli. Ale Bóg był z Józefem i ostatecznie powodziło mu się dobrze w Egipcie, a później uratował swoją rodzinę od głodu, w tym także Jakuba. Jakub zmarł w Egipcie i został zabalsamowany na prośbę Józefa (1 Ks. Mojżeszowa 49.29-50:3). Józef i jego bracia zabrali ciało Jakuba z powrotem do Kanaanu, aby je pochować obok Abrahama, Sary, Izaaka, Rebeki i Lei. Przed śmiercią Jakub pobłogosławił swoich dwunastu synów i poprosił o pochowanie w jaskini, którą Abraham kupił do pochówku. Jakub pobłogosławił także dwóch synów Józefa, udzielając błogosławieństwa pierworodnego młodszemu synowi. W przeciwieństwie do swojego ojca, który został zwiedziony, by udzielić Jakubowi, młodszemu błogosławieństwa pierworodnego, Jakub skrzyżował ręce, aby celowo udzielić niezgodnego ze zwyczajem błogosławieństwa.
Podobieństwa w życiu Abrahama, Izaaka i Jakuba są uderzające. W ich życiorysach widzimy znaczenie rodziny i wpływ otrzymywanego od rodziców przykładu. W narracjach przewijają się takie tematy, jak oszustwo, faworyzowanie, konflikty rodzinne, niespodziewane błogosławieństwo, pojednanie i wiara. A co ważniejsze widzimy, że Bóg jest wierny Swoim obietnicom. Decyduje się realizować cele Swojego królestwa z udziałem grzesznych ludzi, którzy chcą Mu wierzyć. On może uczynić tych grzesznych ludzi nowymi — nadając Abramowi imię Abraham, Jakubowi imię Izrael, a tych, którzy wierzą w Jezusa Chrystusa, uczynić nowymi stworzeniami (2 Koryntian 5.17). Chociaż nasze grzeszne wzorce wciąż mogą nas nękać, w Chrystusie znajdujemy przebaczenie naszych grzechów oraz moc do zwyciężenia. Jesteśmy zaproszeni do udziału w Bożym dziele w świecie. Mamy nowe imiona i możemy ufać obietnicom Boga, który raz po raz okazuje się wierny.
Imię Jakub "zwodziciel" wydaje się charakteryzować większość życia Jakuba. Ale był także Izraelem, jednym dla którego Bóg złożył swoje obietnice i dla którego pozostał wierny. Bóg objawił się Jakubowi, a Jakub uwierzył Bożym obietnicom. Pomimo wad Jakuba, Bóg wybrał go, aby stał się przywódcą wielkiego narodu, który nadal nosi jego imię. Gdyby nie to, mało prawdopodobne jest, abyśmy wiedzieli dużo o Jakubie, który wydaje się być w środku tak wielu wydarzeń, podczas gdy kluczowymi graczami są inni ludzie wokół niego. Jakub nie charakteryzował się wielką mądrością czy odwagą, o której można by mówić, i kusi nas, by postrzegać go jedynie jako niewiele więcej aniżeli bierne narzędzie w ręku Boga. Jeśli kusi nas, by myśleć, że skoro nie jesteśmy w centrum uwagi dokonując wielkich czynów dla Boga, jesteśmy dla Niego nieważni, to powinniśmy rozważyć życie Jakuba by wiedzieć, że pomimo naszych błędów Bóg może i zechce nadal nas używać by realizować Swoje plany.
