Autor:
Autorem listu jest Jakub, zwany również Jakubem Sprawiedliwym, który przedstawia się jako brat Jezusa Chrystusa (Ew. Mateusza 13.55; Ew. Marka 6.3). Jakub nie był wierzącym (Ew. Jana 7.3-6), aż do czasu zmartwychwstania Jezusa (Dzieje Apostolskie 1.14; 1 Koryntian 15.7; Galacjan 1.19). Stał się przedstawicielem kościoła w Jerozolimie i jako pierwszy nazwany jest filarem kościoła (Galacjan 2.9).
Data napisania:
List św. Jakuba jest prawdopodobnie najstarszą księgą Nowego Testamentu, napisana prawdopodobnie już w 45 r. po Chr., jeszcze przed pierwszym soborem w Jerozolimie w r. 50 po Chr. Jakub zmarł śmiercią męczeńską około r. 62 po Chr., jak podaje ówczesny historyk Józef (Flawiusz).
Cel napisania:
Niektórzy uważają, że list ten został napisany w odpowiedzi na przesadnie zagorzałą interpretację nauczania Pawła odnośnie wiary. Ten ekstremalny pogląd, zwany antynomianizmem, utrzymywał że wiara w Chrystusa w pełni wyzwala wierzących spod wszelkich praw Starego Testamentu, legalizmu, prawa świeckiego czy przejawów wartości moralnych społeczeństwa. List św. Jakuba adresowany jest do chrześcijan żydowskiego pochodzenia, którzy żyją w rozproszeniu (List św. Jakuba 1.1). Marcin Luter nie przepadał za tym listem i nazywał go „listem słomianym”, nie dostrzegając w nauczaniu Jakuba, że uczynki są dopełnieniem- raczej a nie sprzecznością- względem nauczania Pawła na temat wiary. Podczas gdy nauczanie Pawłowe skupia się na usprawiedliwieniu z Boga, tak nauczanie Jakuba koncentruje się na uczynkach, które wypływają z tego usprawiedliwienia. Jakub pisał do Żydów, aby ich zachęcić do dalszego wzrostu w wierze chrześcijańskiej. Jakub podkreślał, że dobre uczynki są naturalnym działaniem tych, którzy są napełnieni Duchem Świętym i poddaje w wątpliwość nawrócenie tych, u których nie widać owoców duchowych, a o których wspomina Paweł w Liście do Galacjan 5.22-23.
Kluczowe wersety:
List św. Jakuba 1.2-3, „Poczytujcie to sobie za najwyższą radość, bracia moi, gdy rozmaite próby przechodzicie. Wiedząc, że doświadczenie wiary waszej sprawia wytrwałość.”
List św. Jakuba 1.19, „Wiedzcie to, umiłowani bracia moi. A niech każdy człowiek będzie skory do słuchania, nieskory do mówienia, nieskory do gniewu. Bo gniew człowieka nie czyni tego, co jest sprawiedliwe u Boga.”
List św. Jakuba 2.17-18, „Tak i wiara, jeżeli nie ma uczynków, martwa jest sama w sobie. Lecz powie ktoś: Ty masz wiarę, a ja mam uczynki; pokaż mi wiarę swoją bez uczynków, a ja ci pokażę wiarę z uczynków.”
List św. Jakuba 3.5, „Tak samo i język jest małym członkiem, lecz pyszni się z wielkich rzeczy. Jakże wielki las zapala mały ogień!”
List św. Jakuba 5.16b, „[...] wiele może usilna modlitwa sprawiedliwego.”
Krótkie podsumowanie:
List św. Jakuba przedstawia proces trwanie w wierze poprzez szczerą religię (1.1-27), szczerą wiarę (2.1-3.12) oraz szczerą mądrość (3.13-5.20). List ten zawiera cenne paralele nawiązujące do Kazania na Górze z Ew. Mateusza 5-7. Jakub rozpoczyna od krótkiego opisu takiego procesu wzrostu w wierze. W rozdziale drugim i na początku trzeciego, omawia kwestie oceniania innych ludzi i dyskusje na temat wiary dostrzeganej w uczynkach. Dlatego później porównuje i kontrastuje ze sobą mądrość ludzką (z tego świata) z mądrością boską (z góry) i zachęca nas, abyśmy odwrócili się od czynienia zła (nieprawości) i zbliżyli się do Boga. Jakub w dość ostry sposób potępia bogaczy, którzy nagromadzili sobie skarbów z tego świata oraz tych, którzy pysznili się swoją niezależnością. Na koniec kieruje do wierzących słowa zachęty, aby byli cierpliwi, gdy doświadczają cierpienia i aby trwali w modlitwie i trosce o siebie wzajemnie.
Powiązania:
List św. Jakuba porusza temat zależności między wiarą a uczynkami. Chrześcijanie pochodzenia żydowskiego, do których zwracał się w swoim liście Jakub, byli tak mocno zakorzenieni w Prawie Mojżeszowym i w całym systemie uczynków, że poświęcił on wiele czasu by wytłumaczyć im prawdę, iż nikt nie jest usprawiedliwiony z uczynków prawa (Galacjan 2.16). Oświadczył im, że nawet gdyby starali się z całej siły wypełniać jak najlepiej różne zasady prawa i rytuały, to i tak najmniejsze przewinienie sprawia, że stają się winni (Jakuba 2.10), a ponieważ prawo jest ze sobą ściśle związane, toteż złamanie jednej zasady jest równoznaczne ze złamaniem całego prawa.
Zastosowanie praktyczne:
Dostrzegamy w Liście św. Jakuba wyzwanie postawione uczniom Jezusa Chrystusa, aby nie tylko „mówić o ewangelii”, lecz „praktykować wiarę (w praktycznych działaniach).” Trwanie w wierze oczywiście wymaga pogłębiania wiedzy na temat Słowa Bożego, Jakub jednak napomina nas abyśmy na tym nie poprzestawali. Wielu chrześcijan odbiera ten list jako wielkie wyzwanie, gdyż Jakub przedstawia tutaj 60 obowiązków w jedynie 108 wersetach. Skupia się na prawdziwości słów Jezusa wygłoszonych podczas Kazania na Górze i motywuje nas, abyśmy postępowali zgodnie z jego nauczaniem.
List również odrzuca koncepcję jakoby człowiek, który stał się prawdziwie wierzącym chrześcijaninem (duchowo odrodzonym), może nadal prowadzić życie w grzechu (bez zmian), nie wydając owocu swojego usprawiedliwienia. Taką „wiarę” mają także demony, które „wierzą i drżą” (Jakuba 2.19). Wiara taka nie jest zbawcza, gdyż nie można jej sprawdzić na podstawie uczynków, które towarzyszą zbawczej wierze (Efezjan 2.10). Dobre uczynki nie są przyczyną doświadczenia zbawienia, jednak są jego wynikiem (widocznym efektem).
