Pytanie: Co to jest modalizm/ monarchizm modalistyczny?
Odpowiedź:
Modalizm i monarchianizm to dwa fałszywe poglądy na temat natury Boga i Jezusa Chrystusa, które pojawiły się w drugim i trzecim wieku naszej ery. Modalista postrzega Boga jako jedną Osobę zamiast trzech Osób i wierzy, że Ojciec, Syn i Duch są po prostu różnymi sposobami lub formami tej samej Boskiej Osoby. Zgodnie z modalizmem Bóg może przełączać się między trzema różnymi przejawami. Monarchianin wierzy w jedność Boga (łacińskie słowo monarchia oznacza „jedną regułę”) do tego stopnia, że zaprzecza trójjedynej naturze Boga. Zarówno modalizm, jak i monarchianizm nieuchronnie trzymają się doktryny patrypasjanizmu, nauki, że Bóg Ojciec cierpiał na krzyżu z Synem (lub jako Syn) i są ściśle związane z sabellianizmem.
Monarchianizm przyjął dwie podstawowe formy: monarchizm dynamiczny (lub adopcyjny) i monarchizm modalistyczny. Dynamiczny monarchizm rozpoczął się od błędnego spojrzenia na naturę Jezusa, a konkretnie, że nie był on Bogiem, ale został upoważniony przez Boga do czynienia cudów, których dokonał podczas chrztu. Z drugiej strony, modalistyczny monarchizm przyjął modalistyczny pogląd, że Jezus był Bogiem, ale tylko na podstawie faktu, że Jezus był jednym z „objawień” Boga. Według monarchianizmu, Logos Boga nie ma własnego, odrębnego, osobowego istnienia. Według monarchian, biblijne terminy Ojciec, Syn i Duch Święty są tylko różnymi imionami tej samej Osoby.
Monarchizm modalistyczny naucza, że jedność Boga nie jest do pogodzenia z rozróżnieniem Osób w Bóstwie. Zgodnie z modalizmem Bóg na różne sposoby objawiał się jako Ojciec (głównie w Starym Testamencie), jako Syn (przede wszystkim od poczęcia Jezusa do Jego wniebowstąpienia) i jako Duch Święty (przede wszystkim po wstąpieniu Jezusa do nieba). Modalistyczny monarchizm ma swoje korzenie w fałszywej nauce Noetusa ze Smyrny około roku 190 po Chr. Noetus nazwał siebie Mojżeszem i nazwał swego brata Aaronem, i nauczał, że jeśli Jezus jest Bogiem, to musi być tym samym, co Ojciec. Hipolit z Rzymu sprzeciwił się temu kłamstwu w swoim „Contra Noetum”. Wczesnej formy monarchizmu modalistycznego nauczał również kapłan z Azji Mniejszej o imieniu Praxeas, który podróżował do Rzymu i Kartaginy około roku 206 po Chr. Tertulian przeciwstawił się nauce Praxeasa w „Adversus Praxean” około 213 roku po Chr. Monarchizm modalistyczny i związane z nim herezje również zostały obalone przez Orygenesa, Dionizego z Aleksandrii i Sobór Nicejski w 325 roku po Chr.
Forma monarchianizmu wciąż istnieje w jedności pentekostalizmu. W teologii jedności, która jest antytrynitarna, nie ma rozróżnienia między Osobami Boga. Jezus jest Bogiem, ale jest także Ojcem i Duchem. Z lekkim odchyleniem od starożytnego modalizmu, jedność pentekostalizmu naucza, że Bóg jest w stanie objawić się we wszystkich trzech „przejawach” jednocześnie, na przykład podczas chrztu Jezusa w Ew. Łukasza 3:22.
Biblia przedstawia Boga jako jednego Boga (5 Ks. Mojżeszowa 6.4), ale potem mówi o trzech Osobach - Ojcu, Synu i Duchu Świętym (Ew. Mateusza 28.19). Ludzki umysł nie może sobie wyobrazić, jak te dwie prawdy są ze sobą zgodne. Gdy próbujemy zrozumieć niepojęte rzeczy, to zawsze do pewnego stopnia poniesiemy klęskę. Ale Pismo Święte jest jasne: Bóg istnieje w trzech odwiecznych, równych sobie Osobach. Jezus modlił się do swojego Ojca (Ew. Łukasza 22.42), a teraz siedzi po prawicy Ojca w niebie (Hebrajczyków 1.3). Ojciec i Syn zesłali Ducha Świętego na świat (Ew. Jana 14.26; 15.26). Modalizm i bardziej specyficzny monarchizm modalistyczny są teologicznie niebezpieczne, ponieważ atakują samą naturę Boga. Każda nauka, która nie uznaje Boga za trzy różne Osoby, jest niebiblijna.
