Pytanie: Czym są argumenty a priori, a posteriori i a fortiori?
Odpowiedź:
W filozofii, wiedza jest klasyfikowana przez to jak wypływa z uniwersalnych, logicznych zasad lub tego czy jest zależna od określonych doświadczeń i dowodów. Różnica pomiędzy nimi, w szerszym ujęciu, nakreśla linię pomiędzy wiedzą a priori i a posteriori. Gdy twierdzenie może być w całości ocenione przez logiczne czy uniwersalne prawdy, jest to koncepcja a priori. Jeśli twierdzenie wymaga określonych obserwacji czy wiedzy, aby to ocenić, jest to koncepcja a posteriori. To samo ma zastosowanie do "argumentów" filozoficznych, które albo są całkowicie potwierdzone rozumowo, albo wymagają danych empirycznych.
A priori oznacza "z wcześniejszego." Wiedza jest opisana jako a priori, gdy może być zweryfikowana niezależnie od dowodów empirycznych, doświadczenia czy obserwacji. W prostych terminach, wiedza a priori jest tym, co całkowicie wyciągamy z logiki. Na przykład, "koła nie są kwadratami" i "kawalerowie są nieżonaci" są tautologiami, o których wiadomo, że są prawdziwe, ponieważ z definicji są prawdziwe. Są uważane za twierdzenia a priori. To samo ma zastosowanie do twierdzeń matematycznych takich jak 2+2=4.
A posteriori oznacza "od tego ostatniego." Wiedza jest opisana jako a posteriori, kiedy można ją uzyskać jedynie poprzez doświadczenie lub inne środki empiryczne. Mówiąc najprościej, wiedza a posteriori to taka, która w sensie logicznym- może być prawdziwa lub fałszywa, a zatem musi być oceniana na podstawie rzeczywistych obserwacji. Twierdzenie "Jan jest kawalerem" nie może być zweryfikowane przy użyciu czystej logiki; musimy obserwować fakty empiryczne na temat Jana, aby wiedzieć czy to stwierdzenie jest czy nie jest prawdziwe. Podobnie, "mam 50 złotych w kieszeni" jest twierdzeniem, które może być prawdą lub fałszem; może być jedynie udowodnione lub podważone sposobami empirycznymi.
Ważne jest, aby zauważyć, że wiedza a priori nie musi być wyprowadzona całkowicie z logiki, przynajmniej pod kątem konkretnej dyskusji. Kwestia, o której mowa, musi po prostu zostać zweryfikowana lub odrzucona z powodu samego rozsądku. Jak tylko jakiś fakt czy idea jest uznana za "prawdziwą" z perspektywy samego argumentu, wtedy późniejsze idee mogą być ocenione całkowicie zgodnie z logicznymi rezultatami tego pomysłu. Na przykład, jeśli obie strony debaty akceptują, że "Jan był w Warszawie od 1 do 3 marca" jako twierdzenie prawdziwe, wówczas twierdzenie "Jan nie był na księżycu 2 marca" byłoby uznane za prawdziwe a priori, ze względu na tą dyskusję.
Zauważ, że drugie stwierdzenie wypływa jako absolutna logiczna konieczność, ze względu na pierwsze. Z tego powodu może być nazwane "prawdą a priori." Jeśli pierwsze twierdzenie jest prawdziwe, drugie weryfikowane jest całkowicie w oparciu o logikę, a nie jakiś określony, dodany fakt. To jest dosłowne znaczenie a priori: "z wcześniejszego." Ze względu na to, że przyjęliśmy wcześniejsze twierdzenie jako prawdziwe, musimy logicznie przyjąć drugie.
Różnica pomiędzy a priori i a posteriori staje się ważna, gdy próbujemy potwierdzić lub odrzucić określone idee. Pierwszym krokiem ogólnie, jest zbadanie twierdzenia na potwierdzenie a priori- w skrócie, czy odnosi się do samego siebie lub jest logicznie konieczne? Jeśli tak, to jest "udowodnione" a priori jako prawdziwe. To niekoniecznie sprawia, że taka wiedza jest użyteczne, ale oznacza to, że prawda ma wartość takiego twierdzenia i nie podlega dyskusji. Jeśli nie jest prawdziwe a priori, to kolejnym krokiem jest zapytanie czy twierdzenie samo sobie przeczy lub czy jest logicznie niemożliwe? Jeśli tak, to może być odrzucone a priori jako fałszywe.
Jeśli twierdzenie nie może być ocenione na podstawie a priori, musi być zbadane przy użyciu dalszych dowodów lub obserwacji: to jest wiedza a posteriori. Większość twierdzeń, w większości przypadków, wymaga pewnego poziomy informacji empirycznych, aby je zbadać. Jeśli twierdzenie nie było wyraźnie uznane jako a priori, to jest a posteriori i większość ludzkiej wiedzy jest a posteriori.
Termin a priori jest częściej używanym terminem. W logice i debacie, zdolność etykietowania czegoś jako wiedza a priori jest ważnym rozróżnieniem. Równocześnie, jest to niepopularne, aby widzieć koncepcję wyraźnie oznaczoną a posteriori. Kiedy tak się dzieje, zwykle ma to na celu obalenie twierdzenia, że zdanie może być znane a priori.
Znacznie mniej powszechne użycie terminu a fortiori opisuje coś związanego z wiedzą a priori, ale nie jest dokładnie tym samym. Termin a fortiori oznacza "od silniejszego" i odnosi się do argumentów, które dążą do udowodnienia "mniejszej" kwestii przez odwoływanie się do sprawdzonego już „większego” twierdzenia. Na przykład, jeśli mężczyzna mówi, że może pozwolić sobie na wydanie 100 pln, możemy założyć, że może wydać 10 pln. Jeśli wypicie jednego łyka płynu ma fatalne skutki, to zakładamy, że wypicie całego kubka ma również fatalne skutki. Jeśli człowiek może wstrzymać oddech pod wodą na trzy minuty, to zakładamy, że jest w stanie wstrzymać oddech na minutę. Jeśli uderzenie kogoś uważa się za grzech, to zakładamy, że dźgnięcie go nożem również byłoby grzeszne.
Kiedy argumentujemy konkretny punkt w oparciu o jakąś większą koncepcję lub szerzej ugruntowaną, to używamy argumentów a fortiori. We wspólnym dialogu często używamy zwrotów typu „jeszcze bardziej” czy „tym bardziej.” Jest to, ogólnie rzecz biorąc, odwołanie się do logiki a fortiori, a podane przykłady mogą być sformułowane przy użyciu tego rodzaju języka.
W sensie technicznym argumenty a fortiori nie są w takim stopniu sztywne jak rzeczywiste twierdzenia a priori. We wcześniejszych przykładach, jeśli mężczyzna o którym mowa otrzymał od przyjaciela czek na kwotę 100 pln, będzie w stanie wydać dokładnie 100 pln. Innymi słowy, w sensie logicznym jest to możliwe, że będzie go "stać" by pozwolić sobie na wydanie 100 pln, a nie 10 pln, skoro nie ma innych pieniędzy. Tak więc, chociaż argumenty a fortiori są rozsądne, nie są logicznie absolutne, więc nie są naprawdę a priori.
Jak wszystkie idee filozoficzne, zarówno Pismo, jak i doświadczenie chrześcijańskie odzwierciedlają idee wiedzy a priori, a posteriori i a fortiori. List do Hebrajczyków stawia pytanie retoryczne, jeśli ofiara ze zwierząt ma pewien duchowy skutek, to „o ile bardziej” skuteczna jest ofiara Chrystusa (Hebrajczyków 9.13–14)? To jest argument a fortiori. Jezus użył argumentu a fortiori, gdy powiedział, "Jeśli tedy wy, będąc złymi, potraficie dawać dobre dary dzieciom swoim, o ileż więcej Ojciec wasz, który jest w niebie, da dobre rzeczy tym, którzy go proszą" (Ew. Mateusza 7.11)- Punkt widzenia Jezusa opiera się na zdaniu o ileż więcej. Paweł wskazuje, że chrześcijaństwo jest nieodwołalnie związane z koncepcją zmartwychwstania- jeśli nie ma zmartwychwstania, to nasza wiara jest fałszywa (1 Koryntian 15.12-19). To jest stwierdzenie a priori. W przeciwieństwie do tego, następująca bezpośrednio po tym uwaga Pawła jest taka, że w rzeczywistości Chrystus zmartwychwstał (1 Koryntian 15.20), co jest koncepcją a posteriori. Pismo Święte przywiązuje dużą wagę do dowodów i sprawdzania faktów (Ew. Łukasza 1.1-4; 2 Piotra 1.16; Dz. Apostolskie 17.11).
Chrześcijański ewangelizm i apologetyka również dotyczy tych trzech koncepcji. Niektóre argumenty za istnieniem Boga są a priori, oparte na czystej logice, takie jak argument ontologiczny. Zakładając, że wszechświat ma początek, argument kosmologiczny staje się twierdzeniem a priori. Większość konwersacji obejmujących apologetykę i ewangelizację opiera się głównie na wiedzy a posteriori, szczególnie te omawiające wiarygodność Pisma Świętego czy wykorzystywania argumentu teleologicznego. Dyskusje odnośnie tego jak ludzka sprawiedliwość i potrzeba moralności są odbiciem Bożych cech miłości i świętości, są formą argumentacji a fortiori. To samo jest prawdą w porównaniach pokazujących Biblię jako źródło dowodowe, historyczne i naukowo wiarygodne: dając dowód "przemawiania do rozumu", że twierdzenia, które przeczą Biblii są fałszywe, opierając się na podejściu a fortiori.
Poznanie różnic pomiędzy tymi koncepcjami jest użyteczne zarówno w kwestii czystej filozofii jak i naszej interpretacji Pisma Świętego.
